آژانس‌های ادبی رگلاتورهای محتوایی هستند
در نشست «نقش کارگزاران ادبی در توسعه تبادلات بین‌المللی نشر» مطرح شد؛
آژانس‌های ادبی رگلاتورهای محتوایی هستند
احمد ذوعلم(مدیر کارگزاری ادبی دایره مینا) در نشست «نقش کارگزاران ادبی در توسعه تبادلات بین‌المللی نشر» بیان کرد: آژانس‌های ادبی رگلاتورهای محتوایی هستند و جریان‌های محتوایی را شکل میدهد. از این منظر آژانس‌های ادبی به افزایش کیفیت نشر کمک می‌کنند.
آژانس‌های ادبی رگلاتورهای محتوایی هستند
به گزارش روابط‌عمومی خانه‌کتاب و ادبیات ایران، اولین نشست از سلسله نشست‌های «دوشنبه‌ها با نشر بین‌الملل» با عنوان «نقش کارگزاران ادبی در توسعه تبادلات بین‌المللی نشر» دوشنبه (بیست‌و‌چهارم مردادماه ۱۴۰۱) با حضور لیلی حائری (مدیرکارگزاری ادبی کیا)، امیربیک محمدی(مدیر کارگزاری ادبی تماس)، احمد ذوعلم(مدیر کارگزاری ادبی دایره مینا) و مریم رونق(کارشناس مجری) در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
در ابتدای این نشست، لیلی حائری به سابقه کارگزاری ادبی کیا اشاره کرد و گفت: ما در حوزه کتاب‌های کودک و نوجوان، کتاب‌ها و رمان‌های مصور و گاهی در حوزه رمان‌های بزرگسال در کشورهای اروپایی، آمریکا، آمریکای‌شمالی، کانادا، استرالیا، ترکیه و… فعالیت می‌کنیم.
حائری با اشاره به نقش کارگزاری‌های ادبی در توسعه نشر بین‌الملل بیان کرد: آژانس‌های ادبی در تمام دنیا نقش ویژه و اثرگذاری دارند اما در ایران به علت نپیوستن به کنوانسیون برن و قانون کپی‌رایت، نقش آژانس‌ها کم‌رنگ‌تر از سایر کشورها هستند و به صورت نمادین فعالیت می‌کنند. بر همین اساس نمی‌توان گفت آژانس‌های ادبی ما شبیه سایر کشور ها است. تلاش زیادی برای فرهنگ‌سازی و نهادینه کردن رعایت قانون کپی‌رایت و احترام به حقوق مولفان برای ناشران از سوی آژانس‌های ادبی صورت گرفت؛ حدود یازده سال پیش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اولین نهاد دولتی بود که قانون کپی‌رایت را رعایت کرد و قرار شد حق رایت همه کتاب‌ها را پرداخت و قانونمند عمل کند. ناشران محدودی خود را ملزم به رعایت این قانون کرده بودند اما با گذشت زمان ناشران بیشتری به این جریان پیوستند و حق رایت آثار ترجمه شده را پرداخت کردند. حضور ناشران ایرانی در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب در کشورهای مختلف در افزایش پیوستن ناشران به این قانون موثر بود.
وی اظهار کرد: طرح‌ها و بنیادهای حمایتی، راهکار خوبی برای همه کشورها و زبان‌هایی مانند زبان‌فارسی است اما شرایط و امکانات ارائه شده در این طرح‌ها مهم است. نحوه پرداخت مالی در طرح گرنت باید تقویت تا اعتماد بین ناشر ایرانی و خارجی پابرجا بماند اما متاسفانه به دلایل مختلفی پرداخت‌ها دیر انجام می‌شود و این اعتماد را کمرنگ می‌کند. در این زمینه پیشنهاد داده بودیم از ظرفیت بخش فرهنگی سفارتخانه‌ها استفاده کنند اما عملیاتی نشد. بنیادهای اسپانیایی، نروژی، سوئیسی و… مبلغ و هزینه طرح‌های حمایتی خودشان را از طریق سفارتخانه‌ها به دست ناشران و مترجمان می‌رسانند اما این مشکل در طرح گرنت همچنان حل نشده باقی مانده است.
نویسنده و تصویرگر باید حضور بین‌المللی داشته باشد
مدیر کارگزاری ادبی کیا همچنین بیان کرد: شیوع ویروس کرونا در کشورهای مختلف محدودیت‌هایی ایجاد کرد اما مانع تولیدات ناشران، نویسندگان و تصویرگران نشد بلکه تولیدات آنها افزایش هم پیدا کرد؛ چاپ کتاب داخلی در کشورهای مختلف اولویت دارد و تا زمانی که تولیدات خودشان کافی باشد به سمت چاپ آثار نویسندگان کشورهای دیگر نمی‌روند. بنابراین تقاضا برای خرید و چاپ کتاب‌های ایرانی کاهش پیدا می‌کند. نقش آژانس‌های ادبی معرفی کتاب، نویسنده، تصویرگر و مترجم در کشورهای مختلف است. توقع ناشران خارجی این است که نویسنده کتاب در نشست‌ها، محافل ادبی، مدارس و… حضور موثر داشته باشد و کتابش را تبلیغ و معرفی کند. نویسنده و تصویرگر باید حضور بین‌المللی داشته باشد و در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب در سراسر کشور شرکت کند تا کتابش را ارائه و معرفی کند. نباید نویسندگان و تصویرگران ما از حضور در عرصه بین‌المللی محروم شوند؛ در این صورت نشر ما محدود و مهجور خواهد شد.
حائری در پایان عنوان کرد: در گذشته با حضور فعالان نشر بین‌الملل، کارگاه‌های مختلفی برگزار می‌شد اما ادامه پیدا نکرد و ما از این ظرفیت غافل شدیم. همچنین شاهد برگزاری فعالیت‌های بین‌المللی زیادی بودیم و نویسندگان خارجی به ایران و نویسندگان ایرانی به کشورهای مختلف سفر می‌کردند؛ تبادلات اندیشه و افکار به نویسندگان و تصویرگران جوان انگیزه می‌داد و دست‌آوردهای فوق‌العاده خوبی داشت اما در دوره کنونی از این برنامه‌ها خبری نیست.
فعالان فرهنگی ادبیات را به دنیا معرفی کنند
امیربیک محمدی نیز در این نشست با بیان اینکه کارگزاری ادبی تماس سابقه حدود پنج ساله دارد، گفت: همزمان با شروع فعالیتمان از همکاری و مشاوره آژانس‌های ادبی بهره گرفتیم و سعی کردیم اهداف آژانس‌های ادبی را دنبال کنیم تا فعالیت‌های خود را گسترش دهیم. کارگزاری تماس افتخار دارد با استادان زبان و ادب‌فارسی و افراد فعال در حوزه بین‌الملل ارتباط تنگاتنگ و نزدیکی داشته باشد و از تخصص آژانس‌های فعال استفاده کند. کارگزاری تماس در حوزه کتاب‌های بزرگسال و کودک و نوجوان با پانزده کشور ارتباط و تبادل‌رایت دارد. سعی می‌کنیم فضای بین ناشران ایرانی و خارجی را تسهیل کنیم.
محمدی ادامه داد: طبق تعریف آژانس‌های ادبی و بررسی نقش آنها در حوزه نشر، می‌بینیم که فاصله زیادی با آژانس‌های ادبی حرفه‌ای داریم. با مرور تاریخچه آژانس‌های ادبی شاهد یک تیم با سابقه و با تجربه‌ای هستیم که مدت‌ها در مجموعه‌های مختلف نشر حضور و فعالیت داشته و بدنه نشر کشور با آنها ارتباط تنگاتنگی دارد. باید به قوت و ظرفیت آژانس‌های ادبی پس از شکل‌گیری آن توجه کنیم؛ در دنیا آژانس‌های محلی برای مشاوره و هدایت تمام فعالان حوزه نشر فعالیت می‌کنند و دپارتمان‌های حقوقی و ادبی دارند اما در ایران بنابر دلایل مختلف این ظرفیت ایجاد نشده است تا آژانس‌های ادبی بتوانند نقش‌های خود را ایفا و ظرفیت‌های خود را در اختیار صنعت نشر کشور قرار دهند؛ وضعیت نشر ما ثابت و به سامان نیست و کپی‌رایت رعایت نمی‌شود.
مدیر کارگزاری ادبی تماس تاکید کرد: اگر فعالان فرهنگی ما در عرصه‌های بین‌المللی حاضر نشوند ادبیات ما به دنیا معرفی نمی‌شود. رایزن‌های فرهنگی باید با نویسندگان، ناشران، تصویرگران و فعالان حوزه نشر داخل کشور ارتباطات کاربردی برقرار کنند در غیر این صورت ادبیات ما نمود خارجی پیدا نخواهد کرد. بدنه فرهنگی در کشور ما نیازمند برنامه است؛ حضور در نمایشگاه‌های خارجی، تبلیغ ادبیات ایران و… از جمله برنامه‌های برون رفت از فضای فعلی صنعت نشر کشور است. فعالان حوزه بین‌الملل (ناشران و بدنه فرهنگی کشور) باید به مرحله دانش‌افزایی برسند. نبود آموزش برای فعلان نشر حوزه بین‌الملل به دلیل ضعف برنامه‌ریزی، قدرت و دانش است. همچنین بدنه کارشناسی فرهنگی دولت باید تقویت شود تا ظهور آن را در برنامه‌ها ببینیم.
بیک محمدی همچنین تصریح کرد: دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید برای آموزش در حوزه بین‌الملل تدابیری بی‌اندیشند. سمیناری با حضور آژانس‌های ادبی فعال و حرفه‌ای برگزار شود تا تضارب افکار، ایده و چالش با افراد حاضر در عرصه بین‌المللی شکل بگیرد. آموزش نقش بیار مهم و کلیدی در پیشرفت این عرصه دارد. ناشران ایرانی با وجود اینکه عضو قانون کپی‌رایت نیستند اما راغب اند به این قانون بپیوندند و داوطلبانه حق کپی‌رایت پرداخت می‌کنند. اگر این جریان را در عرصه بین‌المللی مطرح کنیم جو مثبی برای نشر ایران شکل می‌گیرد و آبروی صنعت نشر ترمیم می‌شود.
پیوستن به قانون کپی‌رایت زمینه‌سازی فرهنگی می‌خواهد
احمد ذوعلم از دیگر میهمانان حاضر در این نشست با بیان اینکه کارگزاری ادبی دایره مینا به سه سالگی خود نزدیک می‌شود، گفت: کارگزاری ما از ابتدای شهریور ماه سال ۱۳۹۸ آغاز به کار کرد و با نویسندگان، ناشران و آژانس‌های ادبی مختلفی کار می‌کند. تمرکز اصلی ما در بازار منطقه و بازار کشورهای عربی است؛ چرا که بر اساس تحلیل ما، بازارهای بزرگتر از کشورهای منطقه عبور می‌کنند. در حوزه کتاب‌های کودک و نوجوان و بزرگسال با بیش از سی کشور فعالیت می‌کنیم و خرید و فروش رایت انجام می‌دهیم.
مدیر کارگزاری ادبی دایره مینا بیان کرد: اینکه بدانیم آژانس ادبی چیست و چه کاری انجام میدهد، اهمیت زیادی دارد؛ آژانس‌های ادبی رگلاتورهای محتوایی هستند و جریان‌های محتوایی را شکل میدهد. از این منظر آژانس‌های ادبی به افزایش کیفیت نشر کمک می‌کنند. بخشی از آشفتگی محتوای نشر در ترجمه و تالیف به این دلیل است که دیدبان وجود ندارد تا خلاءها را شناسایی و محتوای مناسب پیش پای نشر قرار دهد. نتیجه این آشفتگی وجود چندین ترجمه از یک کتاب در کتابفروشی‌ها است و خواننده ناگزیر به انتخاب یکی از آنها است؛ ترجمه‌هایی که خوشایند نیست و منطق اقتصادی ندارد.
ذوعلم تصریح کرد: پیوستن به قانون کپی‌رایت زمینه‌سازی فرهنگی می‌خواهد؛ بیست سال پیش شرکت‌های پخش کتاب تاسیس نشده بودند بلکه ناشران کتاب مبادله می‌کردند اما از یک جایی به بعد شرکت‌های پخش کتاب شکل گرفت. در دوران کنونی اگر ناشران با شرکت‌های پخش مذاکره نکنند حرفه‌ای نیستند. اگر نشر ما به سمت حرفه‌ای شدن پیش برود جایگاه بخش‌های مختلف فعال در این حوزه از جمله آژانس‌های ادبی مشخص خواهد شد و ناشران با علاقه با آژانس‌های ادبی کار می‌کنند اما متاسفانه نشر ما هنوز حرفه‌ای نشده است. به عبارتی شناساندن نقش آژانس‌های ادبی به ناشران داخلی اهمیت زیادی دارد.
وی با تاکید بر اینکه حرفه‌ای شدن یک فرآیند و مسیر است، گفت: حرفه‌ای شدن یک پروژه نیست و ما باید بعد از هر گام، گام‌های بعدی را بدانیم. ظرفیت نشر ما بزرگترین ظرفیت نشر خاورمیانه را دارد و حتی از ظرفیت نشر ترکیه هم بالاتر است اما از این ظرفیت استفاده نمی‌کنیم. ما در زمینه آموزش ضعیف عمل کرده‌ایم؛ ناشران، آژانس‌های ادبی و مدیران فرهنگی ما نیازمند آموزش هستند. ایجاد شبکه ارتباطی، بستن قرارداد، انجام تراکنش‌های مالی، معرفی کتاب، پیدا کردن کتاب، مذاکره و… از جمله فعالیت‌های آژانس‌های ادبی هستند که هر کدام پیچیدگی‌های خاص خودشان را دارند. آژانس‌های ادبی با هم در ارتباط نیستند و کنار هم نمی‌نشینند چرا که خود را رقیب هم می‌دانند؛ در حالی که باید کنار هم باشند و تقسیم کار کنند.
در پایان این نشست علیرضا نوری زاد(نماینده دبیرخانه طرح گرنت معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) بیان کرد: در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برنامه‌هایی برای رفع خلاء‌های آموزش در دستور کار قرار داده‌ایم. در همین زمینه سلسله نشست‌هایی با عنوان «دوشنبه‌ها با نشر بین‌الملل» در حال برگزاری است که اولین نشست آن در خانه کتاب و ادبیات ایران با حضور مدیران آژانس‌های ادبی برگزار شد. ما به اهمیت آژانس‌های ادبی پی برده ایم. هفته آینده نیز نشست بررسی «وضعیت نشر در آمریکای جنوبی» برگزار می‌شود.
- استاد عباس بهنیا، پیشکسوت شعر و ادبیات فارسی درگذشت
- دوره تولید محتوای دیجیتال حرفه ای
- شمارش معکوس برای نوبل ادبیات
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.