تدوین اعتبارات فرهنگی بر مبنای برش استانی سند مهندسی فرهنگی

دکتر عاملی:

اعتبارات فرهنگی بر مبنای برش استانی سند مهندسی فرهنگی تدوین می‌شود/شورای فرهنگ عمومی رکن تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی برای برنامه‌های فرهنگی استان مبتنی بر سند مهندسی فرهنگی است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در دیدار با ائمه جمعه استان‌های اولویت‌دار برای اجرای برش استانی نقشه مهندسی فرهنگی، ضمن تشکر از جناب حجه الاسلام و المسلمین حاج علی اکبری و همکاران ایشان و نمایندگان محترم مقام معظم رهبری در استان‌ها گفت: تامین مشارکت ذی نفعان در تدوین سند فرهنگی استان یک مسئله اساسی است. مسئولان استانی باید در تشخیص مسائل، تدوین اولویت‌ها و برنامه‌های فرهنگی استان نقش محوری داشته باشند در عرصه اجرا هم توفیقات بزرگ را تجربه کنیم.

شورای عالی انقلاب فرهنگی : سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: یاد و خاطره شهید بهشتی و خاطره تلخ ترور مقام معظم رهبری حکیم انقلاب که علیرغم اهداف منافقین، تقدیر الهی سلامت و صلابت رهبری معزز انقلاب در راهبری نظام جمهوری اسلامی ایران و مقاومت اسلامی در منطقه و جهان بود. حضرت آقا یک سرمایه عظیم ملی و بین المللی است که ابعاد شخصیتی و لایه‌های متنوع، نوآورانه، حکیمانه و ناظر بر راهبردهای آینده نگرانه ایشان ناشناخته است و جا دارد روی الگوی رهبری جمهوری اسلامی ایران که هم به لحاظ تاریخی و هم در عصر حاضر الگوی کارآمد، ناظر بر نیازهای متنوع و اساسی جامعه و با نگرش الهی تامین کننده مصالح دنیا و آخرت است، تدوین شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه توفیق در کنار مقام معظم رهبری بودن، یک سرمایه بزرگ است، ادامه داد: به هر کدام از اسناد بنیادین کشور در حوزه‌های مختلف مخصوصاً شورای عالی انقلاب فرهنگی نگاه که می‌کنیم تاثیرات نگاه و اندیشه راهبردی ایشان مشهود است؛ سند دانشگاه اسلامی، نقشه جامع علمی کشور، سند تحول بنیادین آموزش و پررش، نقشه مهندسی فرهنگی از جمله آثار ایده و فکرهای ایشان است.
وی در ادامه افزود: تاسیس سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک که باعث شد از رها شدگی مهد کودک‌ها جلوگیری شود یکی از ایده‌های ایشان بود. دوران کودکی دوره یادگیری بالای انسان است در صورتی که پیش از این هیچ گونه اشرافی بر این موضوع نداشته‌ایم و با پراکنده کاری مواجه بوده ایم. ۱۴ نهاد برای تاسیس مهد کودک‌ها مجوز می‌دادند و با این طرح یکپارچه سازی را عملیاتی کردیم. نمونه دیگر سند علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی است. این سند مشارکت علم و آموزش در قلمرو دفاعی را بالا برده است که این نیز با هدایت حضرت آقا و البته کار و تدبیر کارشناسی نیروهای مسلح طرح و تصویب شد.
دکتر عاملی ادامه داد: برای داشتن این قلمرو ها مدیون مقام معظم رهبری هستیم. اگر بتوانیم پا جای پای ایشان بگذاریم، و با تلاش و تدبیر مسیر را دنبال کنیم، موفقیت‌های زیادی کسب خواهیم کرد. تاکید احکام مقام معظم رهبری در سه دوره شورای عالی انقلاب فرهنگی اجرایی سازی اسناد بوده است. بنده هم از ابتدای ورود به دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی، تاکید کرده‌ام که محور کارها، اسناد شورای عالی انقلاب فرهنگی و افتادن در مسیر اجرا و عمیق‌تر شدن این اسناد و تاثیر گذاری آنها است.

دکتر عاملی: هدف در برنامه‌های مهندسی فرهنگی تامین سلامت اجتماعی و نزدیک تر شدن به جامعه اسلامی و البته حرکت به سمت شکل گیری جامعه تمدنی نوین اسلامی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: رکن توفیق در استان ها حضور نمایندگان مقام معظم رهبری است که یکی از مسئولیت‌ها شما راهبری شورای فرهنگ عمومی استان است. نگاه به شورای فرهنگ عمومی داشتن مصوبات بی‌ارزش نیست و تاثیر این شورای فرهنگ عمومی بر برنامه‌های فرهنگی استان بسیار مهم و کلیدی است. سند مهندسی فرهنگی مرجع اصلی برنامه های ۵ ساله کشور است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: جلسات مهندسی فرهنگی بعد از ۶ سال تاخیر هم اکنون برگزار می‌شود و مصوبات شورای مهندسی فرهنگی توسط معاون اول رئیس جمهور به همه دستگاه‌ها ذی ربط ابلاغ می‌شود و دستگاه‌ها قانونا موظف به اجرا می‌شوند و در این فاصله زیر ساخت‌های اجرایی سازی سند مهندسی فرهنگی را ایجاد کرده‌ایم. در برنامه هفتم توسعه این فرصت فراهم شده که به این حوزه ورود کنیم. هم اکنون دنبال این هستیم که پیوست‌های فرهنگی اعم از پیوست اجتماعی، پیوست خانواده و پیوست فرهنگی یکدست شود. حوزه اجتماعی را نباید از حوزه فرهنگی جدا کنیم و فرهنگ یک امر اجتماعی است. هدف در برنامه‌های مهندسی فرهنگی تامین سلامت اجتماعی و نزدیک تر شدن به جامعه اسلامی و البته حرکت به سمت شکل گیری جامعه تمدنی نوین اسلامی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی: مشکل کلی این است که خیلی اوقات در حوزه فرهنگ دو گانه حاکمیت و دولت را ایجاد می‌کنیم و در عمل تصمیمی گرفته می‌شود که با عدم تامین منابع و بی توجهی رو به رو می‌شود.

دکتر عاملی ادامه داد: استان بوشهر در تدوین سند علم و فناوری مبتنی بر نقشه جامعه علمی کشور پیشگام بود و در نهایت هم تصویب شد و سندی ناظر به مسائل و مشکلات و ظرفیت‌های استان است. در حال حاضر ۳ استان آذربایجان شرقی، بوشهر و هرمزگان به همت نمایندگان مقام معظم رهبری اولویت‌ها و برنامه‌های کلان اسناد فرهنگی شان نهایی شده است. ولی این به معنای تصویب نیست زیرا این اسناد باید مورد تصویب نهایی ستاد هماهنگی مهندسی فرهنگی قرار گیرد. به هر حال باور ما این است که یکی از نگاه‌های غلط تصمیم گیری از بالا به پایین و از مرکز برای ذی نفعان در مناطق مختلف است. باید کمک کنیم که اسناد به یک مرحله مدون، مصوب و از نظر بودجه ای و اعتباری قابل اجرایی سازی و اتکا برسند. استان هایی که در اولویت برنامه قرار داشت شامل زنجان، فارس، بوشهر، آذربایجان شرقی، لرستان، همدان، البرز، سیستان و بلوچستان و هرمزگان بود. باید کمک کنیم که چارچوب برنامه‌های دو استان خراسان رضوی و گلستان نیز تقویت شود.
استاد ارتباطات دانشگاه تهران توضیح داد: باید مسائل هر استان تشخیص داده شود زیرا سند مهندسی فرهنگی ۳۰۴ اقدام دارد و نمی‌توانیم برنامه را به سمت تمام این اقدام‌ها پیش ببریم و باید اولویت‌ها را تعیین کنیم. نظام مسائلی که تدوین شده اکثرا به خانواده، تاثیرات منفی فضای مجازی، حجاب و عفاف که دچار رها شدگی شده، جوانان، و اخلاق اجتماعی پرداخته است.
دکتر عاملی در ادامه ضمن قدردانی از سخنرانی و حضور مسئولان گفت: مشکل کلی این است که خیلی اوقات در حوزه فرهنگ دو گانه حاکمیت و دولت را ایجاد می‌کنیم و در عمل تصمیمی گرفته می‌شود که با عدم تامین منابع و بی توجهی رو به رو می‌شود. مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی طبیعتا در دستور کار دولت است و رهبر معظم انقلاب بر اهمیت تامین اعتبار برای مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرده‌اند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: رئیس سازمان برنامه و بودجه و روسای سه قوه و وزرای محترم مرتبط با کارها در شورای عالی عضو هستند تا کار با هماهنگی و وحدت پیش برود. امیدواریم که هماهنگی لازم در این دوره به وجود بیاید. باید کمیته برنامه ریزی استانداری منابع مالی را تامین کند ولی می‌توانیم این مسئله را اصلاح و نقش را به شورای فرهنگ عمومی بدهیم و این شورا هم بر مبنای منابع برنامه تصویب کند.

دکتر عاملی: فرهنگ سازی و استفاده از ظرفیت نخبگانی در استان‌ها برای پیشبرد سند مهندسی فرهنگی اهمیت دارد. فرهنگ برترین و مهمترین حوزه ما است و باید در این حوزه از بهترین‌ها استفاده کنیم.

استاد ارتباطات دانشگاه تهران توضیح داد: شورای فرهنگ عمومی باید به این مسائل واقع بینانه ورود کند تا این امر محقق شود. شروع و پایان کار، شورای فرهنگ عمومی است. جایگاه امام جمعه استان و نماینده ولی فقیه در استان در شورای فرهنگ عمومی دیده شده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی سیاست گذاری، برنامه ریزی و احراز اجرایی شدن مصوبات است. ولی در حوزه اجرا دخالتی نداریم. مرجعیت شورای فرهنگ عمومی تقویت خواهد شد ولی شورای عالی انقلاب فرهنگی باید با توسعه ساختار رو به رو شود. مقام معظم رهبری تاکید کردند که شورای عالی چابک سازی شود. آیین نامه مدیریت شورای عالی انقلاب فرهنگی دارای ۱۱ شورای تخصصی است و این شوراها می توانند مصوبه داشته باشند. به ستاد مهندسی فرهنگی، ستاد نقشه جامع علمی کشور و ستاد توسعه فرهنگ قرآنی اختیارات خاص داده شده است و شورای فرهنگ عمومی متناظر شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه امور فرهنگی در استان‌هاست.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در حکم قانون است. فرهنگ سازی و استفاده از ظرفیت نخبگانی در استان‌ها برای پیشبرد سند مهندسی فرهنگی اهمیت دارد. فرهنگ برترین و مهمترین حوزه ما است و باید در این حوزه از بهترین‌ها استفاده کنیم.
دکتر عاملی ادامه داد: مشهد به دلیل حجم بالای زائر ویژگی‌های خاصی دارد و باید برای آنها خدمات فرهنگی داشته باشیم. می توانیم فاصله بین تصمیمات کلان ملی کشور و اجرائیات دولت را برداریم و نباید برای این مسائل دوگانه ایجاد کرد.
نماینده محترم ولی فقیه در استان بوشهر در ادامه این مراسم گفت: از اینکه به این مسئله مهم و بنیادی توجه شده خیلی جای خوشحالی است؛ زیرا جای سند ملی فرهنگی در جغرافیای ملی و اسلامی کاملا خالی بود و بسیاری از معضلاتی که در جغرافیای ملی دیده می‌شود، روشن نبود و یک برنامه کلان با برش های استانی و مدیریت اجرایی در عرصه فرهنگ لازم است و کار بسیار بزرگی است و مقام معظم رهبری سال‌ها بر این مسئله تاکید داشتند و متاسفانه با اینکه برنامه آماده بود روی زمین ماند و به اجرای آن توجهی نشد و خوشحالیم که این برنامه احیا شد.
ایشان ادامه داد: یکی از مسائل مهم در حوزه برنامه ریزی فرهنگی این است که فضای هر استان و ضعف‌ها و موقعیت های آن مورد ارزیابی قرار بگیرد. روی سند استان بوشهر ۱۰ سال کار شده و در این زمینه نخبگان ملی زحمت کشیده اند و اسناد مختلفی تنظیم شده است. تهدید‌ها و فرصت‌ها در این سند رتبه بندی شده است. البته این موضوع باید مهندسی شده جلو برود. اما متاسفانه اهتمامی بر اجرای این مسائل نیست و بالای ۹۰ درصد مسائل در حوزه اقتصادی عمرانی است و نه فرهنگی.
نماینده محترم ولی فقیه در استان بوشهرگفت: این اقدام باید زیر نظر شورای فرهنگ عمومی انجام شود. اما شورای فرهنگ عمومی در استان ها هیچ مرکزی ندارند و امکان بررسی اسناد شورای عالی انقلاب فرهنگی و سند مهندسی فرهنگی وجود ندارد. شورای فرهنگ عمومی باید به عنوان پایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی در استان ها از یک امکانات برخوردار باشد تا تمام نیازهای فرهنگ در استان ها مورد توجه قرار گیرد.
در ادامه نماینده محترم ولی فقیه در استان آذربایجان شرقی گفت: اگر موفقیتی در کار بوده به دلیل حضور دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و تشویق های آنان در استان بوده است. ۸۰ مسئله فرهنگی را با همفکری مدیریت استان استخراج کردیم. در مرحله بعدی ۵ مسئله اولویت دار فرهنگی استان آذربایجان شرقی استخراج شد و مرحله سوم تصویب اولویت های فرهنگی استان در صحن علنی شورای فرهنگ عمومی استان بود که به انجام رسید و هم اکنون در مرحله تنظیم برنامه‌ها هستیم.
ایشان ادامه داد: اما نگرانی ما این است که بعد از تصویب این برنامه‌ها اهتمام لازم برای عملیاتی کردن این برنامه‌ها نباشد که لازم است بحث بودجه هم در این زمینه مورد توجه قرار بگیرد.
نماینده محترم ولی فقیه در استان سیستان و بلوچستان در ادامه این مراسم گفت: همکاری که در تهیه سند مهندسی فرهنگی کشور شکل گرفته اقدام مناسبی بوده است. اگر الگو و نمونه هایی برای ارائه به استان‌ها وجود داشته باشد قطعا کار زودتر جلو خواهد رفت.
ایشان ادامه داد: تقویت فرهنگ عمومی در استان‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است اما مصوبات شورای فرهنگ عمومی کمتر عملی می‌شود و تاثیر گذاری در بطن جامعه ندارد و باید برای تقویت شورای فرهنگ عمومی فکر کرد.

نماینده محترم ولی فقیه در استان فارس گفت: ما یک سابقه ۱۰ ساله در سند مهندسی فرهنگی و نقشه مهندسی فرهنگی داریم ولی هنوز نمی توانیم ادعا کنیم برنامه های فرهنگی بر اساس برنامه ریزی است بلکه با توجه به اقتضائات به وجود آمده است. در استان فارس برنامه هایی برای پیش رفتن بر اساس برنامه در حوزه مهندسی فرهنگی تدوین شد ولی در نهایت هم سند تدوین شده قابلیت تبدیل شدن به گفتمان و مطالبه عمومی را نداشت و به همین دلیل اجرا نشد.
ایشان ادامه داد: به دنبال این بودیم که سندی تدوین کنیم در حوزه فرهنگی که ضمانت اجرا هم داشته باشد. یک جمع ۱۰ نفره نخبه و طلبه به عنوان هسته مرکزی انتخاب کردیم تا این سند تدوین شود.
نماینده محترم ولی فقیه در استان فارس گفت: این هسته مرکزی از هزار و ۵۰۰ نفر نظر خواهی انجام دادند. ۹ راهبرد در قالب ۹۹ برنامه احصا شد و تلاش کردیم یک نگاشت نهادی تنظیم کنیم تا با حضور کمیته علمی نهاد نمایندگی وظایف دستگاه‌ها اعلام شود و این دستگاه‌ها اقدامات لازم را انجام دهند. کارگاه‌های ویژه تخصصی برای دستگاه‌های مختلف هم در نظر گرفته‌ایم. نظارت مسائل فرهنگی، تشریح مسائل و نظارت و رصد و ارزیابی سه وظیفه‌ای است که در نهایت باید توسط شورای فرهنگ عمومی استان استفاده شود. از سوی دیگر دستگاه های اجرایی اهداف استراتژیک و تعریف برنامه را شروع خواهد کرد. باید شورای فرهنگ عمومی به عنوان محوری ترین ارگان هر استان برای تقویت مسائل فرهنگی باید توانمند شود. در نهایت هم باید آنچه در شورای فرهنگ عمومی مصوب می‌شود در آن دخالت محتوایی نشود.

نماینده محترم ولی فقیه در استان خراسان رضوی گفت: مشترکات فرهنگی مشهد با سایر استان‌ها خیلی کم است و آنچه مهم است ویژگی‌های خاص فرهنگی استان خراسان است. نمایندگی ولی فقیه در استان، تولیت آستان قدس و مدیریت حوزه‌های علمی استان خراسان در حال حاضر به صورت مستقل مدیریت می‌شود. نماینده ولی فقیه در دو ساحت فرهنگی یعنی آستان قدس و حوزه علمیه دخالتی ندارد. در استان خراسان رضوی وجود دفتر شورای عالی انقلاب فرهنگی به دلیل ظرفیت‌های فرهنگی این استان دارای اهمیت است.
ایشان ادامه داد: آستان قدس رضوی فعالیت‌های فرهنگی زیادی را دارد و دستگاههای فرهنگی زیادی از این طریق به وجود آمده که در کل استان در حال فعالیت هستند. امکان اینکه برنامه‌های فرهنگی استان تدوین شود ولی خود آستان قدس دخالتی در آن نداشته باشد وجود ندارد. برای رسیدگی به این موضوع یا باید نماینده ای از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به مشهد اعزام شود و یا نماینده ای از سوی تولیت آستان قدس رضوی تعیین شود تا به این مسئله رسیدگی شود و یا دو نماینده تعیین شود. در مشهد دانشگاه‌های زیادی وجود دارد، ۲۷ هزار طلبه در حوزه علمیه خراسان وجود دارد، ظرفیت فرهنگی آستان قدس و .. ایجاب می کند یک دفتر از سوی شورای عالی انقلاب در مشهد تاسیس شود.

نماینده محترم ولی فقیه در استان همدان گفت: نقش شورای فرهنگ عمومی در استان‌ها مطلوب است. فرآیند تدوین سند مهندسی فرهنگی در استان‌ها ناقص است، البته اولویت‌های استان ما استخراج شده است. ۴ یا ۵ اشکال داریم اولین مسئله اینکه دستگاه‌هایی که باید اولویت ها را اعلام کنند شناخت کافی و دقیقی از مسائل اولویت‌دار ما ندارند.
ایشان افزود: مشکل دیگر این سند نگاه دستگاهی به ارگان‌ها است و متاسفانه دستگاه‌ها برنامه هایشان ابلاغی از بالا است. مجموعه نخبگانی در تشخیص اولویت‌ها و مسائل اصلی و همچنین مطالعه پژوهشی اولویت‌ها را بر عهده بگیرند. اگر در این حوزه بر اساس واقعیت‌ها عمل نکنیم این سند هم اجرایی نخواهد شد.

دکتر محمود حاجیلویی معاون خط مشی گذاری فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در این جلسه گفت: در فضای موجود کشور بروکراسی سنگینی وجود دارد و حرکت خیلی کند است، لکن حرکت جدیدی شروع شده و اگر با قوت ادامه پیدا کند فضای اداره فرهنگی شهر متنعم خواهد بود. تدوین برش استانی و باز تعریف شورای فرهنگ عمومی استان ها نوعی تحول در اداره فرهنگی شهر است و اتفاق بزرگی است.
وی ادامه داد: آیین نامه سند فرهنگی استان ها قابل اصلاح بوده و همراهی نخبگان یک اصل است و سامانه جمع سپاری شورای عالی انقلاب فرهنگی طراحی شده که بستر فن‌آورانه برای مشارکت است‌. کار فنی این بستر تمام شده و وقتی نهایی شود در اختیار نماینده استان قرار می گیرد. ایجاد انگیزه برای نخبگان برای همراهی مسئله ای است که باید با اطلاع رسانی در استان ها انجام شود.
حجت الاسلام و المسلمین حاج علی اکبری رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه در پایان گفت: کارها به خوبی در حال پیشرفت است و امیدوارم از نظر کمی و کیفی ادامه پیدا کند. امیدها خیلی فراوان است و ما در موقعیت فوق العاده امیدبخش قرار گرفته‌ایم و از باب اغتنام فرصت در این مسئله کم نگذاریم. طراحی، برنامه ریزی و هماهنگی و با قوت حرکت کردن اقدامی است که در حال حاضر در حال انجام است و هیچ مانعی برای تحقق امر مقام معظم رهبری که امر مورد اجماع ما برای تحقق مسیر مهندسی فرهنگی است، وجود ندارد.
حاج علی اکبری افزود: نهاد امامت جمعه به مبانی این کار مجهز است و دو سال است که در این مسیر در حال حرکت هستیم. امسال سال ۱۴۰۰ حدود ۹۸ درصد ائمه جمعه کشور بر اساس نظام مسائل خودشان پیشنهاد برنامه ای دارند. ائمه جمعه برای دولت جدید هم حرف دارند. شبکه امامت با سرداری و فرماندهی نمایندگان مقام معظم رهبری در استان برای پیشبرد برنامه راهکار دارند.
ایشان ادامه داد: برای شروع سازوکار اقدامات باید پای شورای فرهنگ عمومی بیایستیم. دفاتر ولی فقیه در استان‌ها به این دلیل که باید برنامه اعتلای استانی خودشان را تدوین می‌کردند به این برنامه برای ارتقا فرهنگ هم مجهز هستند و معاونت فرهنگی ولی فقیه هم آماده همکاری هستند. امیدواریم ریشه دو گانه حاکمیت و دولت در دوره جدید کنده بشود زیرا نقصی است و باید برطرف شود و اگر دولت پای کار نباشد امکان اجرا وجود ندارد.