آیا واکسیناسیون HPV از سرطان دهانه رحم جلوگیری می‌کند؟

شواهد جدید منتشرشده در کتابخانه کاکرین نشان می‌دهد که واکسن‌های ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) از ایجاد ضایعات دهانه رحم در زنان جوان (به‌ویژه در افرادی که بین ۱۵ تا ۲۶ سالگی واکسینه شده‌اند) محافظت می‌کند. این مرور همچنین یافته‌های مربوط به آسیب‌های این واکسن که در کارآزمایی‌های کنترل‌شده تصادفی ارزیابی شده‌اند، را خلاصه می‌کند.

اکثر افرادی که در برخی دوران‌های زندگی خود تماس جنسی را تجربه می‌کنند، در معرض ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) قرار خواهند گرفت. در اغلب زنان، عفونت HPV توسط سیستم ایمنی پاکسازی می‌شود. هنگامی که سیستم ایمنی بدن ویروس را از بین نمی‌برد، عفونت HPV ماندگار می‌تواند سلول‌های گردن رحم غیرطبیعی ایجاد کند. این ضایعات به‌عنوان «پیش‌سرطان» دهانه رحم شناخته می‌شوند، زیرا در صورت عدم درمان، در طول زمان می‌توانند به سرطان دهانه رحم تبدیل شوند.

انواع مختلفی از HPV وجود دارد. بعضی از آن‌ها با ایجاد ضایعات گردن رحم مرتبط هستند که می‌توانند سرطانی شوند و به‌عنوان نوع پرخطر HPV شناخته می‌شوند. دو مورد از این انواع پرخطر (HPV16 و HPV18) حدود ۷۰٪ موارد سرطان دهانه رحم در سراسر جهان را تشکیل می‌دهند. واکسن‌هایی ساخته شده‌اند که به سیستم ایمنی کمک می‌کنند تا انواع خاصی از HPV را شناسایی کند. از آن جایی که ابتلا به سرطان دهانه رحم می‌تواند چندین سال طول بکشد، سازمان‌های نظارتی و سازمان‌های سلامت بین‌المللی مانند سازمان جهانی بهداشت (WHO)، ضایعات گردن رحم را به‌عنوان معیار ترجیحی برای کارآزمایی‌های مربوط به واکسن HPV تلقی می‌کنند.

یک تیم از محققان کاکرین نتایج ۲۶ مطالعه در ۷۳۴۲۸ زن را در تمام قاره‌ها طی هشت سال گذشته خلاصه کرده‌اند. اکثر زنان در این مطالعات زیر ۲۶ سال بودند؛ اگر چه سه کارآزمایی در زنان ۲۵ تا ۴۵ ساله انجام شده بود. این مطالعات به‌خوبی طراحی شده‌ و به‌صورت تصادفی به زنان واکسن HPV یا دارونما تجویز کردند. این مرور شواهد را برای دو واکسن ارزیابی می‌کند: واکسن دومنظوره برای HPV16 و HPV18 و واکسن چهارمنظوره‌ای برای HPV16/18 و دو نوع HPV کم‌خطر که باعث زگیل‌های تناسلی می‌شوند. واکسن جدید که ۹ نوع HPV را هدف قرار می‌دهد، در این مرور گنجانده نشده است، زیرا تاکنون در هیچ کارآزمایی کنترل‌شده تصادفی با یک دارونما مقایسه نشده است.

این مرور دو گروه از افراد را بررسی کرده است: زنانی که در هنگام واکسیناسیون در معرض خطر ابتلا به انواع پرخطر HPV نیستند و همه زنان بدون توجه به وضعیت HPV در هنگام واکسیناسیون. اثرات واکسن به‌صورت اثر پیش‌سرطانی مرتبط با HPV16/18 و اثر پیش‌سرطانی بدون توجه به نوع HPV اندازه‌گیری شد. این مرور به بررسی داده‌های ده کارآزمایی که داده‌های ضایعه گردن رحم را بین ۳.۵ تا ۸ سال پس از واکسیناسیون ارزیابی کرده‌اند، پرداخته است.

هیچ کدام از این مطالعات به‌مدت طولانی شرکت‌کنندگان را پیگیری نکرده‌اند تا تأثیر این واکسن‌ها بر سرطان دهانه رحم را تشخیص دهند. محققان در عوض ضایعات پیش‌سرطانی گردن رحم را در نظر گرفته‌اند. آن‌ها دریافتند که در زنان جوانی که HPV ندارند، واکسیناسیون خطر ابتلا به ضایعات پیش‌سرطانی را کاهش می‌دهد. حدود ۱۶۴ نفر در هر ۱۰۰۰۰ زن که دارونما دریافت کرده بودند و ۲ نفر در هر ۱۰۰۰۰ زن که واکسن دریافت کرده بودند، دچار ضایعات پیش‌سرطانی شدند.

محققان همچنین اطلاعاتی را از همه زنان شرکت‌کننده بدون در نظر گرفتن این که آیا آنها در هنگام واکسیناسیون در معرض خطر ابتلا به HPV بودند یا خیر، بررسی کردند. در میان زنان ۱۵ تا ۲۶ ساله، واکسن، خطر ابتلا به ضایعات پیش‌سرطانی دهانه رحم توسط HPV16/18 را از ۳۴۱ مورد به ۱۵۷ مورد در هر ۱۰۰۰۰ نفر کاهش داده است. واکسیناسیون HPV همچنین خطر ابتلا به هر گونه ضایعات پیش‌سرطانی را از ۵۵۹ مورد تا ۳۹۱ مورد در هر ۱۰۰۰۰ نفر کاهش می‌دهد.

در زنان مسن‌تر که بین ۲۵ تا ۴۵ سالگی واکسینه شده‌اند، واکسن HPV به همان خوبی کار نمی‌کند. این ممکن است به این دلیل باشد که زنان مسن‌تر بیشتر احتمال دارد که از قبل در معرض این خطر بوده باشند.

شواهد نیز نشان می‌دهد که واکسن به نظر نمی‌رسد خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. میزان این عوارض در هر دو گروه واکسن‌شده و کنترل حدود ۷ درصد بود. محققان افزایشی در خطر سقط جنین در زنانی که پس از واکسیناسیون باردار شده بودند، نیافتند. با این حال، آنها تأکید می‌کنند که برای اطمینان بیشتر در مورد عوارض جانبی بسیار نادر و تأثیری که واکسن‌ها بر میزان زایمان زودرس و ناهنجاری‌های نوزادی در بدو تولد در کسانی که در فاصله زمانی کوتاهی قبل یا پس از واکسیناسیون باردار شده‌اند، داده‌های بیشتری لازم است.

دکتر Marc Arbyn، نویسنده اصلی این مرور کاکرین از واحد اپیدمیولوژی سرطان، در مرکز سرطان بلژیک در Sciensano، می‌گوید: «یافته‌های این مرور باید همراه با مطالعات پیمایشی جهانی متعدد که توسط کمیته مشورتی جهانی ایمنی واکسن سازمان جهانی بهداشت از زمان صدور مجوز واکسیناسیون‌ها انجام شده، در نظر گرفته شود. این کمیته نتیجه گرفت که نمایه خطر- سودمندی واکسن‌های پیشگیرانه HPV مطلوب است و نگرانی‌های خود را در مورد ادعاهای ناروا در مورد آسیب‌های این واکسن که شواهد زیستی و اپیدمیولوژیک ندارند و می‌تواند اعتماد عمومی را تحت تأثیر قرار دهد، ابراز کرد. در عین حال، این کمیته مقامات سلامت را تشویق کرد تا نظارت و بررسی عوارض جانبی احتمالی را ادامه دهند».

دکتر Jo Morrison، متخصص انکولوژی زنان و زایمان بیمارستان Musgrove Park در Somerset در بریتانیا، می‌گوید: «واکسیناسیون با هدف تحریک سیستم ایمنی به تولید آنتی‌بادی‌هایی است که می‌تواند عفونت‌های طبیعی HPVرا متوقف کند. این داده‌ها نشان می‌دهد که ایمن‌سازی در برابر عفونت HPV از ضایعات پیش‌سرطانی دهانه رحم محافظت می‌کند و احتمالاً این امر باعث کاهش میزان سرطان گردن رحم در آینده خواهد شد. با این وجود، این واکسیناسیون نمی‌تواند مانع از تمام سرطان‌های گردن رحم شود و حتی اگر شما واکسینه شده باشید، لازم است غربالگری منظم داشته باشید».

او افزود: «ایجاد سرطان گردن رحم می‌تواند سال‌ها پس از آلوده‌شدن به HPV و ایجاد ضایعات پیش‌سرطانی طول بکشد؛ بنابراین برای تعیین اثرات واکسیناسیون HPV بر میزان سرطان گردن رحم، مطالعاتی با پیگیری طولانی‌مدت لازم است».