صنعت آرایشی و بهداشتی

صنعت آرایشی و بهداشتی از جمله صنایع جدا نشدنی از زندگی روزمره مردم شناخته میشود. ارتباط این صنعت با بهبود و تامین سلامتی جامعه موجب شده است که صنعت آرایشی و بهداشتی همواره به پیشرفت لحظه به لحظه برای برآورده سازی نیاز جامعه بیندیشد. لذا به منظور دستیابی به اهداف تعیین شده، نقش لجستیک در صنعت آرایشی و بهداشتی، موضوعی بسیار حائز اهمیت تلقی میشود که قصد داریم در این مقاله به این موضوع و نیز بررسی زنجیره تامین صنعت آرایشی و بهداشتی بپردازیم.

نگاهی بر صنعت آرایشی و بهداشتی و نقش آن در کشور

صنعت تولید محصولات آرایشی و بهداشتی جزو صنایع پررونق جهان است و براساس آخرین اطلاعات منتشر شده، ارزش این صنایع  ۳۸۲ میلیارد دلار تخمین زده شده است و ۱۰ شرکت برتر دنیا حدود ۶۰ میلیارد دلار از این ارزش سهم را دارند.

آمارها در سال ۲۰۲۱ نشان میدهد ایران ۹۰امین کشور واردکننده ی محصولات آرایشی و بهداشتی در جهان است که عددی بالغ بر ۲۹,۶۳۶,۰۰۰ دلار میباشد. این درحالی است که نسبت به سال ۲۰۲۰، معادل ۱۰۷.۳ درصد رشد داشته است.

با وجود وارداتی بودن این صنعت در ایران، خوشبختانه در چند دهه اخیر شاهد شکوفایی صنعت آرایشی و بهداشتی در کشور بوده‌ایم.
رشد صنعت آرایشی و بهداشتی حاصل وجود بازار رقابتی با محصولات خارجی بوده است. شرکت های ایرانی فرصت معرفی محصولات با کیفیت خود در مقابل کالاهای وارداتی و حضور در بازار رقابتی را پیدا کردند و این امر موجب گشت تا خریداران با استفاده از محصولات ایرانی و درک کیفیت این محصولات، به بازار داخلی رونق ببخشند.

انواع محصولات در صنعت آرایشی و بهداشتی

به طور کلی محصولات در صنعت آرایشی و بهداشتی به سه دسته تقسیم میشوند.

سرمایه گذاری و اشتغال در صنعت آرایشی و بهداشتی

با توجه به ممنوعیت واردات که پیش تر اشاره شد و سیاست های وزارت صمت، وارد کننده گان صنایع آرایشی و بهداشتی به سمت تولید در این صنعت سوق پیدا کردند که منجر به سرمایه گذاری های قابل توجهی در صنعت آرایشی و بهداشتی و در نتیجه اشتغال آفرینی شده است.

اما متاسفانه تعدادی از شرکت های کوچک که توانایی سرمایه گذاری و حضور در عرصه تولید در صنعت آرایشی و بهداشتی را ندارند، تضعیف شدند و برخی از بین رفتند.
یکی از فعالیت هایی که انجمن واردکنندگان فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی در حال برنامه ریزی و انجام آن است، توسعه تولید قراردادی میباشد. در واقع انجمن، تولیدکنندگان و واردکنندگان علاقمند به حضور در عرصه تولید را به مشارکت در طرح تولید قراردادی دعوت میکند که این امر سبب بهبود و تسهیل محیط کسب و کار و سرمایه گذاری درست و اشتغال آفرینی میگردد. 

بزرگ ترین تولیدکنندگان در زنجیره تامین صنعت آرایشی و بهداشتی

شرکت های زیادی در جهان تولیدکننده ی محصولات آرایشی و بهداشتی میباشند. کشور آمریکا به عنوان مهد این صنعت شناخته میشود که بیشتر کمپانی های مطرح دنیا در آن قرار دارند. اما مقام اول به شرکت لورآل در کشور فرانسه رسیده است.

شرکت هایی از قبیل لورآل، یونیلیور و پی اند جی به ترتیب در مقام یکم تا سوم صنعت آرایشی و بهداشتی در دنیا قرار گرفته اند.
اندازه بازار جهانی در سال ۲۰۲۰ حدود ۲۷۷.۶۷ میلیارد دلار تخمین زده شده است و پیش بینی میشود تا سال ۲۰۲۸ این رقم به ۴۱۵.۲۹ میلیارد دلار برسد.

اندازه بازار و میزان تولید داخلی صنعت آرایشی و بهداشتی

گزارشات سایت جهانی OEC در سال ۲۰۱۹ نشان داده است که ایران مقام دوم مصرف لوازم آرایشی در خاورمیانه را دارا میباشد. این درحالی است که در سال ۲۰۲۲ بنا بر اظهارات نایب‌ رئیس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی، ایران با پشت سر گذاشتن عربستان، به مقام اول رسیده است!

کیفیت و تنوع تولیدات داخلی محصولات صنعت بهداشتی آرایشی سبب شده بسیاری از محصولات به بیش از ۳۰ کشور در پنج قاره جهان صادر شوند. به عنوان مثال انواع صابون‌های آرایشی، بهداشتی و لباسشویی به کشورهایی همچون افغانستان، ارمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان در حال توزیع است و توانسته است جایگاه خوبی درمیان این کشورها پیدا کند.

بنا بر گفته های نائب رئیس کمیسیون محصولات آرایشی و بهداشتی و عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی ایران، کانادا و استرالیا، درگذشته اکثر مواد آرایشی پایه از کشورهایی همچون ترکیه وارد میشدند. اما امروزه با همت تولیدکنندگان و بدست آوردن تکنولوژی لازم، برخی از این مواد به راحتی در کشور تولید میشود و ایران را در زمره صدها کشور تولیدکننده و همچنین صادرکننده قرار داده است.

بزرگترین رقیب ایران در صنعت آرایشی و بهداشتی، کشور ترکیه میباشد که جلوتر از ایران درحال تولید و صادرات محصولات این صنعت میباشد.

زنجیره تامین صنعت آرایشی و بهداشتی

توزیع مواد و محصولات آرایشی و بهداشتی همانند مواد غذایی در زمره محصولات تند مصرف یا FMCG قرار گرفته است. بدین معنا که محصولات صنعت آرایشی و بهداشتی باید همیشه در دسترس قرار داشته باشند زیرا مصرف کنندگان آن در همه حال به این محصولات احتیاج دارند. این خصوصیت نقش زنجیره تامین مواد اولیه، تولید و همچنین زنجیره پخش مویرگی این صنعت را بسیار بااهمیت کرده است.

در صنعت آرایشی و بهداشتی تولید، بسته بندی و نگهداری از فرآیندهای پیچیده ای پیروی میکنند. این فرآیندها نیازمند مدیریت و کنترل با کمترین درصد خطا میباشد. زنجیره تامین و مدیریت لجستیک به دنبال کاهش خطا و افزایش بهره‌وری فرآیندهای پیچیده این صنعت میباشد.

معرفی بالادست و پایین دست زنجیره تامین صنعت آرایشی و بهداشتی

صنعت آرایشی و بهداشتی از صنایع پایین دست صنعت پتروشیمی و صنعت شیمیایی محسوب میشود و مواد اولیه از این صنعت تامین میگردد. البته امروزه بسیاری از مواد اولیه محصولات آرایشی و بهداشتی از مواد طبیعی نیز تامین میشود. لذا هرگونه تغییرات در این صنایع میتواند بر آینده صنعت آرایشی و بهداشتی موثر باشد.
همچنین میتوان به صنایع پلیمر و پلاستیک و بسته بندی به عنوام مکملین صنعت آرایشی و بهداشتی نیز اشاره داشت.

سابقه لجستیک در صنعت آرایشی و بهداشتی و ذکر نیاز های لجستیکی امروزه این صنعت

شرکت های آرایشی و بهداشتی یک روال چند مرحله ای لجستیک را در صنعت خود طی میکنند تا بتوانند عرضه و تقاضا را در شرایط متعادل حفظ کنند.

این محصولات با توجه به ماهیت شیمیایی برای حمل به شرایط و ضوابط خاص خود احتیاج دارند. شیوه ی حمل، دمای مناسب محیط، بسته بندی، سرعت حمل از جمله مواردی است که همواره دغدغه ی این صنعت و ارائه دهندگان خدمات لجستیک و زنجیره تامین به آنان بوده است.

با توجه به اینکه سلایق و نیاز مصرف کننده همواره درحال تغییر است و صنعت آرایشی و بهداشتی از جمله صنایعی است که باید به این تغییرات بیش از دیگر صنایع توجه کند، نیاز لجستیکی این صنعت نیز همواره درحال تغییر و به روزرسانی است.

تمامی مراحل لجستیک و زنجیره تامین، از مرحله ی اول که تامین مواد اولیه مورد نیاز محصول میباشد، تا مرحله نهایی که رساندن محصول به دست مصرف کننده است، باید همواره درحال پیدا کردن بهترین شیوه برای ارائه خدمات به این صنعت باشند.

سهم هزینه های لجستیک در صنعت آرایشی و بهداشتی

به طور کل تعاریف متعددی از فعالیت های لجستیکی و روش های اندازه گیری آن در سطح جهانی وجود دارد. به همین دلیل اطلاعات دقیقی از هزینه های لجستیکی نمیتوان ارائه کرد.

با توجه به گزارشات انجمن لجستیک اروپا و در نظر گرفتن صنعت آرایشی و بهداشتی در زیر مجموعه صنایع شیمیایی، میتوان اذعان داشت که درصد هزینه های لجستیک از فروش برای صنعت آرایشی و بهداشتی در کشورهای اروپایی عددی بالغ بر ۲۴ درصد میباشد.

به طور کلی هزینه های لجستیکی را میتوان شامل موارد زیر دانست:
1.    هزینه فعالیت ‌های حمل و نقل و جابجایی
2.    هزینه فعالیت ‌های ذخیره سازی و یا انبارداری.
3.    هزینه مربوط به ارزش زمانی سرمایه در کالاهای راکد در سیستم لجستیک شامل ارزش افزوده حمل و نقل.
4.    هزینه تغییر شکل فیزیکی که برای حمل‌ونقل، انبارداری و جابجایی ایمن و کارا لازم می‌باشد. برای مثال نیاز به تغییر شکل فیزیکی در زمان چیدمان در کانتینر.
5.    هزینه بسته‌بندی اضافی مورد نیاز. برای مثال نیاز به تغییر بسته بندی متناسب با شرایط حمل.
6.    هزینه اطلاعات و یکپارچه‌سازی ارتباطات.
7.    هزینه‌های مدیریت سیستم لجستیک.
8.    هزینه در دسترس نبودن کالا در هنگام نیاز.

چالش های لجستیکی در صنعت آرایشی و بهداشتی 

محصولات آرایشی و بهداشتی به دلیل ویژگی های خاص خود، با چالش های لجستیکی خاصی مواجه هستند از جمله:
۱-    شرایط نگهداری و حمل
محصولات آرایشی و بهداشتی به دما، رطوبت و نور حساس هستند و بسته به مواد اولیه و ماهیت کالا، به شرایط ویژه ای برای نگهداری و حمل احتیاج دارند. استفاده از ناوگان لجستیکی با شرایط ایده آل تنظیم دما و رطوبت، بخش جدانشدنی از سیستم لجستیک صنعت آرایشی و بهداشتی میباشد.
۲-    ماهیت پویایی و مصرفی بودن:
ازجمله چالش های دیگر این صنعت میتوان به پویایی و تغییر نرخ تقاضا برای محصولات آرایشی و بهداشتی اشاره داشت. با توجه به سرعت انتشار کالاهای با کیفیت بهتر و تنوع بالاتر، نرخ تقاضا برای محصولات متغیر است. لذا اهمیت انبارداری و مدیریت موجودی و محاسبات نرخ تقاضا میتواند بسیار در صنعت آرایشی و بهداشتی و ارتباط آن با لجستیک و زنجیره تامین اهمیت داشته باشد.

۳-    ارزش بالا برخی محصولات با حجم کم و اهمیت ایمنی
ارائه خدمات لجستیکی به صنعت آرایشی و بهداشتی به دلیل باارزش بودن محصولات این صنعت، نیازمند رعایت ایمنی و مراقبت ویژه ای میباشد. همچنین این محصولات به دلیل پایه ی شیمیایی و نفتی، اشتعال زا نیز میباشند.

صحبت از اهداف لجستیکی صنعت آرایشی و بهداشتی و چشم انداز پیش روی صنعت

تقاضا در صنعت آرایشی و بهداشتی در حال افزایش است و تولیدکنندگان به طور مداوم باید زنجیره تامین خود را با شرایط تطبیق دهند تا هزینه ها را کاهش دهند و رقابتی باقی بمانند. داشتن ایده از چگونگی تحول بازار بسیار مهم است. یک پایگاه داده با اطلاعات قابل اعتماد و روش های دیجیتالی می تواند به زنجیره های تامین و تولید در رویارویی با چالش ها کمک کند.

نگاهی بر پیشرفته ترین و مکانیزه ترین فعالیت های وابسته به لجستیک صنعت آرایشی و بهداشتی در آینده

کلیدی ترین نکات لجستیکی که باید در صنعت آرایشی و بهداشتی رعایت شود، بسته بندی درست و انبارداری مناسب است. از پیشرفته ترین فعالیت های وابسته به لجستیک میتوان به مکانیزه سازی انبار و استفاده از ابزارهای دیجیتالی برای مدیریت موجودی انبار اشاره داشت.

همچنین در صنعت لجستیک، خبرگان درپی ارائه خدمات یکپارچه سازی سیستم لجستیک با سیستم مشتریان به منظور رهگیری و اطلاع از شرایط محیطی محموله در زمان حمل میباشند. این سیستم علاوه بر امکان کنترل آسان محمولات، اعتماد مشتریان را نیز جلب مینماید.

بهبود سیستم لجستیک در صنعت آرایشی و بهداشتی

به طور کلی درک ارزش لجستیک در هر صنعت، جایگاه چرخه ی تولید و گردش صفر تا صد آن را از مرحله ی اول تا رسیدن به دست مصرف کننده نهایی ارتقا میبخشد.
هوشمند سازی خدمات لجستیک در جهت بهبود سیستم لجستیک گام برداشته است. مدیریت لجستیک و زنجیره تامین هوشمند به دنبال یکپارچه سازی سیستم ها و برآورده سازی الزامات تجاری میباشد. در واقع هوشمند سازی لجستیک در صنعت آرایشی و بهداشتی به دنبال:
۱.    به حداقل رساندن زمان توقف
2.     از بین بردن موانع
3.    و به حداکثر رساندن کارایی میباشد. 
نقش عملیاتی مجموعه در صنعت آرایشی و بهداشتی

۱)    پروژه ها و اقدامات صورت گرفته در این صنعت:
•    ارتباط مستمر و بلندمدت با بزرگترین تامین کنندگان مواداولیه محصولات آرایشی و بهداشتی
•    ارایه خدمات یکپارچه لجستیکی (درب به درب) به منظور واردات محصولات فرآوری شده برندهای مطرح دنیا اعم از تشریفات گمرکی در مبدا، حمل‌ونقل بین الملل ( بصورت حمل و نقل دریایی، حمل و نقل هوایی، حمل و نقل زمینی، حمل و نقل ریلی، حمل و نقل چندوجهی) و ترخیص و تحویل
•    انجام بیش از ۶۰۰ پرونده حمل و نقل دریایی و ترانزیت اقلام و مواد اولیه مورد نیاز صنعت آرایشی و بهدشتی از کشورهای اروپایی، چین و کره
•    ارایه خدمات مشاوره ای برای طراحی و اجرای شبکه در شرکت های مطرح آرایشی و بهداشتی کشور و ایجاد امنیت شبکه در این سازمان ها

۲)    پروژه های قابل انجام در این صنعت:
•    طراحی ساختار و شبکه زنجیره تامین صنعت آرایشی و بهداشتی
•    طراحی سیستم لجستیک یکپارچه برای صنعت آرایشی و بهداشتی
•    عارضه یابی یکپارچه لجستیک و زنجیره تامین صنعت آرایشی و بهداشتی
•    برگزاری دوره های آموزشی تخصصی در رابطه با کلیه مباحث لجستیک و زنجیره تامین برای فعالین صنعت آرایشی و بهداشتی
•    پشتیبانی کامل از کلیه خدمات مورد نیاز شرکت های فعال در صنعت آرایشی و بهداشتی در زمینه فناوری اطلاعات اعم از طراحی ساختار شبکه، اتوماسیون های یکپارچه سازمانی، سهولت در ارتباطات درون و بیرون سازمانی با استفاده از تکنولوژی Voip و امنیت اطلاعات

گروه بین المللی نسیم اطلس با ۱۱ سال تجربه‌ی عملیاتی کارآمد در زمینه مدیریت لجستیک و زنجیره تامین و همکاری با برندهای مطرح داخلی و بین المللی، به شناخت کامل در مورد نیازهای صنعت آرایشی و بهداشتی رسیده است و آمادگی کامل خود را جهت انجام کلیه پروژه های مطرح شده در فوق با هدف بهبود وضعیت زنجیره تامین صنعت آرایشی و بهداشتی و لجستیک در صنعت آرایشی و بهداشتی اعلام می‌دارد.