تغییر در فضای رسانه ای کشور

معرفی «فرشاد مهدی پور» به عنوان معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جایگزینی او با «محمد خدادی»، حاکی از نگاه محوری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بر انتخاب مدیری جوان برای هدایت و تعامل با رسانه ها در عصر حاضر است. بر این اساس مهدی پور ۴۳ ساله، در حالی چند روزی است که بر صندلی معاونت مطبوعاتی نشسته که از همتایان سابق خود در این سمت، به وضوح جوان تر است.

ایسنا، نگاهی به عقبه معاونت مطبوعاتی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ما را به نام هایی چون محمد خدادی، محمد سلطانی فر، حسین انتظامی، محمدجعفر محمدزاده، محمدعلی رامین، علیرضا ملکیان و علیرضا مختارپور می رساند؛ مدیرانی از نسل دهه های ۳۰ و ۴۰ که از دولت نهم به بعد هر کدام در دوره ای در این سمت قرار گرفتند.

اما انتخاب فرشاد مهدی پور به عنوان معاون مطبوعاتی جدید که متولد اواخر دهه ۵۰ است، از سوی محمدمهدی اسماعیلی(وزیر ارشاد)، رویکردی متفاوت را حداقل در بدو امر رقم زده است. مدیری جوان با پیشینه ای که حاکی از نگاه ویژه به فضای نوین رسانه ای و خصوصا فضای مجازی است. مهدی پور در کنار سوابق خبری در نشریات و خبرگزاری هایی چون روزنامه صبح نو (مدیرمسوول و صاحب امتیاز)، هفته‌نامه های پنجره، سروش، آینده‌سازان و خبرگزاری‌های خانه ملت و شانا (سردبیر)، ریاست مرکز مطالعات فضای مجازی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی را هم عهده دار بوده است.

او در اولین اظهاراتش پس از انتصاب که در همان جلسه تودیع و معارفه عنوان شده است، از ضرورت «بازآرایی نظام رسانه‌ای کشور» سخن گفته و دستیابی به ابعاد این فرآیند را مبتنی بر اقدامات سنجیده و شناخت لایه‌های مختلف نظام رسانه‌ای کشور عنوان کرده است. فرشاد مهدی پور می خواهد تغییر ساختارها و سیاست‌ها، مطابق با تحولات متعدد و تغییر محیطی که در حوزه رسانه‌ها ایجاد شده، صورت گیرد.

با این همه معاون مطبوعاتی جدید تا اینجا و در کلام، در عین حال که بر تغییر پافشاری دارد، بر استفاده از تجارب پیشینیان خود هم پایبند است و تاکید می کند که حرکت در دوره جدید باید مبتنی بر تجربیات موفق دوره‌های گذشته، شفافیت و استفاده از فضای نوین رسانه‌ای باشد.

فرشاد مهدی پور همچنین از «مرجعیت رسانه‌ای» در دوره هجمه رسانه های رقیب می گوید؛ اصلی مهم برای فضای رسانه ای کشور که به باور قدمای رسانه و البته محمد خدادی، معاون سابق مطبوعاتی، این روزها به شدت با چالش مواجه شده و نیازمند تلاش بسیار برای تحکیم دوباره است.

خدادی در نشستی که بهمن ماه سال ۹۸ با موضوع «مرجعیت رسانه ای» برگزار شد، هشدار داده بود که «بخشی از مرجعیت رسانه از دست ما خارج شده است.»

حالا فرشاد مهدی پور با نشانه گرفتن همین اصل حیاتی برای رسانه های کشور که مدتی است تضعیف آن از سوی کارشناسان رسانه هشدار داده می شود، لازمه رسیدن به این مهم (مرجعیت رسانه) را پیروی از چارچوب و مقدماتی دانسته که البته برای نیل به آن، باید همه ابزارهای لازم و ظرفیت‌های موجود را به‌کار گرفت.

محمد خدادی بر این باور است که مهدی‌پور از جنس رسانه است و آشنایی خوبی با ابعاد مختلف حوزه رسانه دارد و امور محوله را به بهترین شکل ممکن اداره خواهد کرد. او که چند روزی است جای خود را به همتای جوان تر خود داده، دو سال قبل جانشین محمد سلطانی فر (استاد ارتباطات) شد که مدیریت کوتاهی را پس از حسین انتظامی تجربه کرد.
مراسم تودیع و معارفه معاون مطبوعاتی

محمد خدادی پیش از این، مدیرمسئولی و سردبیری روزنامه ایران دیلی، دبیرکلی سازمان خبرگزاری‌های جنبش عدم تعهد، مسئولیت گروه مطالعات رسانه‌ای دفتر مطالعات وزارت امورخارجه، ریاست اداره رسانه‌های وزارت امور خارجه، مدیرعاملی ایرنا و ریاست هیات امنای دانشکده خبر را تجربه کرده بود. این سوابق اجرایی از او فردی کارآزموده در فضای رسانه ای ساخته بود و البته به همان اندازه انتظارها را هم بالا می بُرد.

از طرفی محمد خدادی در زمان ورود به معاونت مطبوعاتی با چالش های بسیاری مواجه بود؛ چالش هایی که البته به نظر می رسد برخی از آنها در دوره جانشین او، یعنی فرشاد مهدی پور هم حداقل تا مدتی تداوم خواهد داشت. از بحران کاغذ و تعطیلی مطبوعات گرفته تا قول هایی مانند «وام خبرنگاران» که در دوره های قبل به اهالی رسانه وعده دادند و بعد از آن هم عملی نشد.

با آمدن خدادی در فروردین ماه ۹۸ همه منتظر بودند ببینند معاون مطبوعاتی جدید که فردی قدیمی از فضای رسانه است، چگونه از پس مشکلات برمی آید. با این همه چالش های خدادی در زمان حضور در معاونت مطبوعاتی، پس از چند ماه، با بروز و شیوع کرونا دوچندان شد.

مدیریت رسانه های برخط و مکتوب و سایت ها برای اطلاع رسانی صحیح در دوران کرونا، تهیه واکسن خبرنگاران، تعطیلی مداوم مطبوعات و بیکار شدن جمع کثیری از فعالان رسانه، تعامل و لزوم همراهی با رسانه ها در مقاطع حساس و بحرانی در کشور و از دست دادن جمعی از اهالی رسانه به واسطه ابتلاء به ویروس مرگبار کرونا، بخشی از مسائلی بود که تا همین آخرین روزهای رفتن هم خدادی را رها نکرد. و این مسائل نه تنها برای او به عنوان فردی باتجربه در مقام معاون مطبوعاتی، چالش های اساسی را ایجاد کرد که بسیاری از باتجربه ترها را هم برای نخستین بار با فضایی در رسانه مواجه می کرد که تا پیش از این تجربه نکرده بودند. رسانه های کشور خصوصا در دوران کرونا، دوره ای جدید و دشوار از فعالیت را سپری کردند که البته بخشی از آن در این مدت به شیوه آزمون و خطا طی شد و همچنان هم طی می شود.

سیدعباس صالحی (وزیر وقت ارشاد) در ابتدای سال ۹۸ و پس از انتخاب محمد خدادی به عنوان معاون مطبوعاتی، از او خواسته بود تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود و نیروهای کارآمد، در جهت گسترش فعالیت‌های مؤثر خبری و تحلیلی، حمایت مادی و معنوی از مطبوعات و اصحاب رسانه و تشکل‌های صنفی، تأمین آزادی‌های مطبوعاتی در چهارچوب قانون و شکوفایی رسانه‌ای عمل کند. حال اینکه او پس از دو سال تا چه اندازه توانست از عهده ماموریت های محول شده موفق بیرون بیاید، پرسشی است که ایسنا تلاش دارد در گفت و گو با مدیران و فعالان رسانه به بحث بگذارد و که مشروح این نظرات در گزارش ها و گفت وگوهای تکمیلی، متعاقبا ارسال خواهد شد.

اما محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی حال حاضر از معاون مطبوعاتی جدیدش چه خواسته است؟

پرسشی که نگاهی اجمالی به حکم ابلاغ شده در روزهای اخیر تا حدودی پاسخگوی آن خواهد بود. در این حکم بر ۹ بند اساسی به عنوان شرح وظایف معاون مطبوعاتی اشاره شده است که «حمایت مادی و معنوی از رسانه ها»، «تقویت زیرساخت پایگاه­ های خبری و نشریات الکترونیک»، «بهره­ گیری از ظرفیت رسانه­ ها در جهت انتشار و معرفی مناسب از رشد و شکوفایی و دستاوردهای انقلاب اسلامی و اهداف رسانه‌­ای و تبلیغاتی نظام در داخل و خارج از کشور»، «پی­گیری تدوین و تصویب نظام جامع رسانه­ ای کشور»، « توسعه مبادلات رسانه ­ای با سازمان ­های منطقه­ ای و بین­ المللی »، «همکاری با صندوق اعتباری هنر به منظور حمایت از اصحاب رسانه»، «بازطراحی ساختار معاونت متناسب با تحولات فضای مجازی و توجه به رسانه‌های اجتماعی»، «ساماندهی فعالیت ­های رسانه­ ای مکتوب و مجازی دولت در بخش ­های مختلف» و «تکمیل نحوه اجرایی سازی مصوبه شورای عالی فضای مجازی در مورد مقابله با اخبار جعلی» بخش عمده آن است.

اما اینکه معاون مطبوعاتی جوان تا چه اندازه با توجه به بضاعت و ظرفیت موجود می تواند به وظایف محول شده در فضای رسانه ای کشور جامه عمل بپوشاند، پرسشی است که قطعا پاسخگویی به آن نیازمند زمان و فرصت بیشتری است.