خیزش کشورهای شرق آسیا

مقدمه
• در دهه‌های اخیر بنگاه‌های بزرگی از اقتصادهای آسیایی مثل کره جنوبی، چین و تایوان به سرعت به بهبود قابلیت‌های فناورانه‌شان پرداخته‌اند و همپای رقبای خود در کشورهای پیشرفته شده‌اند، یا حتی آنان را پشت سر گذاشته‌اند) جهش (.
• این پیشرفت‌ها در برخی بنگاه‌ها و شرکت‌های آسیایی) مثل سامسونگ، الجی، هیوندایی و کیاموتورز در کره، مدیاتک و ایسر در تایوان و هوآوی در چین (رخ دادند.
• این تجارب نشان دادند که در شرایط خاصی کشورهای متأخر به لحاظ فناورانه می‌توانند با استفاده از ویژگی‌ها و مزایای خاص متأخر بودن بر معایب آن غلبه کرده و همپای صاحبان فناوری و پیشتازان کشورهای توسعه یافته شوند . (Miao et al., 2018)
2
خیزش کشورهای شرق آسیا
تعداد ثبت اختراعات در دفتر ثبت اختراعات و علائم
تجاری ایالات متحده آمریکا از سال ۱۹۶۳ تا ۲۰۱۴ توسط چین، کره و تایوان
Miao et al., 2018

بنگاه‌های پیشتاز در شرق آسیا
• سامسونگ توانسته است در سال ۲۰۱۵ حدود ۲۴.۸ درصد از بازار جهانی گوشی‌های هوشمند را در مقابل سهم ۱۷.۵ درصدی اپل به خود اختصاص دهد.
• بعلاوه، این شرکت به عنوان یک رهبر جهانی در صنعت الکترونیک و نیمه‌رساناها ظهور کرده و از شرکت‌های ژاپنی مانند سونی پیشی گرفته است (Khanna, Song and .Lee, 2011; Song, Lee and Khanna, 2016)
• شرکت هوآوی چین در صنعت تجهیزات مخابراتی، شرکت‌های اریکسون از سوئد و سیسکو سیستم از ایاالت متحده آمریکا را در میزان فروش پشت سر گذاشته است.

دام درآمد متوسط
• درحالیکه رشد سریع اقتصادی در کشورهای تازه صنعت ی شده شرق آسیا مورد توجه همگان قرار گرفته است، این سؤال مهم به ذهن متبادر می‌شود که چرا چنین همپایی فناورانه ای در نقاط دیگر جهان اتفاق نمی‌افتد؟ (Amsden, 1989; Chang, 1994; Rodrick, 2003, .World Bank, 1993)
• برای مثال می‌توان کشورهای آمریکای التین مانند برزیل و آرژانتین را نام برد که رشد آنها در دهه ۸۰۹۱ و ۰۹۹۱ متوقف شد . (Lee and Kim, 2009) این کشورها در دامی گرفتار شدند که به آن دام کشورهای با درآمد متوسط (MIT) گفته می‌شود.
• کشورهای با درآمد متوسط بین تولید کنندگان با دستمزد پایین و نوآوران با دستمزد باال گرفتار می‌شوند، زیرا میزان دستمزد در آن کشورها برای رقابت با صادر کنندگان با دستمزد پایین، بسیار باالست و میزان قابلیت‌های فناورانه آنها برای رقابت با کشورهای پیشرفته، بسیار
پایین است (Lin, 2012; Williamson, 2012; World Bank, 2010)
تاریخچه همپایی
• مفهوم همپایی (Catch-up) تاریخی طوالنی دارد و ریشه آن به مطالعات گرشنکرون ۲(۶۹)۱ برمی گردد. گرشنکرون در کتاب ”عقب ماندگی اقتصادی از دیدگاه تاریخی“ توضیح می‌دهد رشد اقتصادی قاره اروپا در اواخر قرن ۹۱ میلادی تحت سیطره انگلستان بود.
• در بخش عمدهای از قرن نوزدهم انگلستان، رهبر فناورانه دنیای سرمایه داری بود. این فاصله تا جایی بود که تا پیش از نیمه دوم این قرن، سرانه تولید ناخالص داخلی انگلستان حدود ۵۰ درصد باالتر از میانگین سایر کشورهای پیشرو نظیر ایاالت متحده آمریکا و آلمان بوده است.
• در نیمه دوم این قرن، ایاالت متحده آمریکا و آلمان فرایند همپایی با انگلستان را آغاز کردند و با تالش‌هایی که در راستای کاهش فاصله فناورانه با انگلستان انجام دادند، پیشرو بودن این کشور را به طور قابل توجهی به چالش کشیدند.
پنج انقلاب فناورانه

مفهوم همپایی
• مقاله تأثیرگذار آبراموویچ)۶۸۹)۱ با عنوان «همپایی، جلو افتادن و بازگشت به عقب» مفهوم همپایی را معرفی کرد و این مفهوم به دایره لغات اقتصاددانان توسعه اضافه شد.
• فاگربرگ و گودینهو)۲۰۰۵(مفهوم همپایی را کاهش فاصله کشورها در بهره وری و درآمد با کشورهای پیشرو و بهطورکلی همگرایی و کاهش تفاوت در بهره وری و درآمد در کل جهان، تعریف کردهاند.
• اوداگیری و همکاران)۲۰۱۰(همپایی را فرایندی می‌دانند که یک کشور در حال توسعه فاصله خود را با کشور پیشرو در زمینه درآمد سرانه) همپایی اقتصادی (و قابلیت‌های فناورانه) همپایی فناورانه (کاهش می‌دهد.

مفهوم همپایی
• همپایی را می‌توان با شاخص‌های متفاوتی سنجید و اندازه گیری کرد: درآمد سرانه) همپایی اقتصادی(
 بهره وری) همپایی بهره وری (سهم از بازار) همپایی بازار (قابلیت فناورانه) همپایی فناورانه(
• روش اندازهگیری باید براساس هدف تحقیق و سطوح مطالعه مانند سطح ملی، بخش) صنعت (یا بنگاه انتخاب شود.)Lee, 2013(
• بعلاوه، انواع مسیرها و الگوهای مطرح برای همپایی فناورانه نظیر دنباله روی مسیر، پرش از مراحل و خلق مسیر جدید وجود دارد . (Lee and Lim, 2001)
9
الگوهای همپایی فناورانه
• لی و لیم)۲۰۰۱(با مطالعه شش صنعت در کره جنوبی نشان دادند مسیر همپایی کشورها و حتی صنایع با هم متمایزند و این امر نتیجه عوامل بیرونی) رژیم‌های فناورانه، پنجره‌های فرصت و… (و عوامل درونی) سطح قابلیت‌های فناورانه و راهبردهای مختلف بنگاه‌ها و… (است. بر این اساس، آنها سه الگوی همپایی فناورانه را معرفی کردند:
1. الگوی دنباله روی مسیر: (Path Following) شرکت‌های تازهوارد مسیر مشابهی را که شرکت‌های پیشرو طی کردهاند را در زمان کوتاه‌تری دنبال می‌کنند.
2. الگوی پرش از مراحل: (Stage Skipping) شرکت‌های تازهوارد مسیر مشابهی را طی می‌کنند، ولی از برخی مراحل جهش می‌کنند، بنابراین زمان کمتری صرف می‌کنند.
3. الگوی خلق مسیر جدید: (Path Creating) شرکت‌های تازه وارد مسیر مخصوص به خود را برای توسعه فناوری ابداع می‌کنند.
10
الگوهای همپایی فناورانه
مسیر شرکت پیشرو
الگوی دنباله روی مسیر
الگوی پرش از مراحل) جهش نوع اول(
الگوی خلق مسیر جدید) جهش نوع دوم(

مرحله الف ← مرحله ب ← مرحله ج ← مرحل د
مرحله الف ← مرحله ب ← مرحله ج ← مرحل د) با سرعتی بیشتر از شرکت پیشرو(
مرحله الف ← مرحله ج ← مرحله د
) با جهش از مرحله ب(
مرحله الف ← مرحله ب← “ مرحله ج← “ مرحله د“
Lee and Lim, 2001
مثال‌ها
مثال: لوازم الکترونیک، کامپیوترهای شخصی و ماشین ابزار در کره جنوبی
مثال: خودرو و نیمه هادی‌ها DRAM در کره جنوبی
مثال: ارتباطات از راه دور و استاندارد سی.دی.ام.ای در کره جنوبی
همپایی با الگوی پرش از مراحل
• دستاوردهای شرکت سامسونگ در نیمههادی ها) تراشه‌های حافظه (را می‌توان موردی از همپایی از طریق پرش از مراحل در نظر گرفت.
• آنها تولید خود را زمانی آغاز کردند که صنعت نیمههادی ها در حال گذار از تراشه‌های ۶۱ کیلوبیتی به تراشه‌های ۴۶ کیلوبیتی بود.
• دولت کره توصیه کرد که شرکت‌های داخلی برای شروع کار به تولید تراشه‌های ۱ کیلوبیتی بپردازند، اما شرکت‌های خصوصی تمایل داشتند که از تولید ۱ تا ۶۱ کیلوبیتی جهش کرده و مستقیم به بازار تراشه‌های۴۶ کیلوبیتی وارد شوند.
• سامسونگ با خرید فناوری از شرکت میکروالکترونیک تکنولوژی و شرکت تولید فناوری ژاپنی شارپ، مستقیم وارد بازار تراشه‌های ۴۶ کیلوبیتی شد. این شرکت، در سال ۲۰۰۰
12 تبدیل به یک شرکت پیشرو در این صنعت شد.
پرش از مراحل و خلق مسیر جدید
• پرز و سوئت ۸۸(۹)۱ پیشنهاد می‌کنند که بعضی از کشورهای تازهوارد به عرصه فناوری ممکن است بتوانند از سرمایه گذاری سنگین بر روی سیستم‌های فناوری گذشته گذر کرده و با بهکارگیری فناوری‌های جدید رقابت در بازار با شرکت‌ها یا کشورهای پیشرو را کنترل کنند.
• این نوع راهبرد جهش بیشتر در زمان تغییر پارادایم‌های فنی-اقتصادی اهمیت پیدا می‌کند، یعنی زمانی که همه کشورها در مواجهه با تغییر الگوهای فنی ـ اقتصادی دارای چالش هستند) پارادایم شیفت به سمت دیجیتالی شدن و پایداری(
• در چنین زمانی موانع ورود کم است، بسیاری از شرکت‌های پیشرو ترجیح می‌دهند از فناوری‌های جدید دوری کرده و فناوری‌های موجود را که در آن برتری دارند حفظ کنند) قفل شدگی و وابستگی به مسیر(
• ایده جهش در ادبیات موضوع با عنوان ناپیوستگی/گسست فناورانه نیز شناخته شده است که توسط
13 توشمن و اندرسون)۶۸۹)۱ پیشنهاد شده است.
پرش از مراحل و خلق مسیر جدید
• اگر شرکت‌های الکترونیکی کره ای مانند سامسونگ واِلجی محصوالتی بر پایه فناوری‌های دیجیتال در حال ظهور را هدفگذاری نمی‌کردند و مانند شرکت‌های ژاپنی در محصوالت آنالوگ خود که در آن برتری داشتند به مدت طوالنی باقی می‌مانند، هرگز نمی‌توانستند به سطح شرکت‌های ژاپنی برسند.)Lee, 2005(
• شرکت‌های ژاپنی یک نوآوری خود را که در اواخر دهه ۸۰۹۱ توسعه پیدا کرده بود و به آن تلویزیون‌های کیفیت باالی آنالوگ می‌گفتند به شرکت‌های کره ای پیشنهاد دادند.
• شرکت‌های کره ای از راهبرد جهش بهره گرفتند و فناوری دیجیتال تلویزیوناِچدی را توسعه دادند که در آن زمان یک فناوری در حال ظهور و جایگزینی بود) ایجاد کنسرسیومی شامل مراکز تحقیق و توسعه خصوصی و دولتی(
14
پرش از مراحل و خلق مسیر جدید
• لی)۲۰۱۳(بر این عقیده است که جهش بیشتر در فناوری‌هایی اتفاق می‌افتد که به سرعت تغییر می‌کنند و این خصوصیت در بخش‌های صنعت ی خاص رخ می‌دهد.
• این مسیر بسیار پرریسک است، ولی این راه برای تازهواردها بهتر است؛ زیرا آنها نیازی ندارند که بر انباشتی از دانش و فناوری‌هایی تکیه کنند که هماکنون پیشروها از آن بهره می‌گیرند.
• چرخه کوتاه فناوری باعث می‌شود برتری شرکت‌های پیشرو به میزان قابل توجهی با اختالل مواجه شده و فناوری‌های در حال ظهور همیشه فرصت‌های جدیدی را فراهم می‌کنند) فناوری الکترونیک، فناوری اطالعات و ارتباطات(
• مزایای فناوری با چرخه کوتاه:)۱ امکان سوددهی بیشتر در نتیجه ارتباط کمتر با فناوری‌های کشورهای پیشرفته،)۲ پرداخت‌های کمتر بابت حق لیسانس به خارجی‌ها و)۳ مزایای اول بودن در بازار و محصول
15

عوامل مؤثر بر همپایی فناورانه
عوامل بیرونی:
محیط نهادی و قانونی
رژیم فناورانه
پنجره های فرصت
عملکرد همپایی
وقوع
سرعت
بهره وری کل
عملکرد نوآوری

عوامل درونی:
ساخت قابلیت های فناورانه راهبرد همپایی مراحل و پویایی های همپایی
سایر عوامل سازمانی Miao et al. (2018)

عوامل بیرونی: محیط نهادی
• اگرچه بنگاه های کشورهای متفاوت با همپایی موفق ممکن است برخی ویژگی های مشترک داشته باشند، اما به هر حال تفاوت های محیط نهادی مهمی در شرایطی که فعالیت میکنند، وجود دارد.
• هو و متیو )۲۰۰۵( با تحلیل داده های اداره ثبت اختراعات ایاالت متحده مربوط به بنگاه های شانزده کشور مختلف دریافتند که بنگاه های کشورهای آسیای شرقی مثل کره، تایوان، هنگ کنگ، سنگاپور و چین بر توسعه بنیان های نهادی برای ارتقای ظرفیت نوآورانه ملی در بخش هایی ویژه تمرکز کردهاند.
• ونگ و تسای )۲۰۱۰( و پارک و لی )۶)۲۰۰ به مقایسه الگوهای متفاوت نوآوری و زمینه های نهادی مختلف بین بنگاه های کره ای و تایوانی پرداختند. آنها نشان دادند همپایی فناورانه در تایوان در نتیجه فعالیت کسبو کارهای کوچک و متوسط است و در کره جنوبی، نقشآفرینان
آن تعداد معدودی از شرکت های بزرگ )چائبول ها( هستند.

عوامل بیرونی: محیط نهادی
• فورمن و هایس )۲۰۰۴(، بهره وری ملی مرتبط با نوآوری را در ۲۳ کشور در سال های ۷۸۹۱ تا ۹۹۹۱ مورد آزمون قرار دادند. نتایج حاکی از آن است که نوآوران نوظهور، تغییر از تقلید به نوآوری را با کمک سیاستهای بهبود نوآوری دولت و سرمایه گذاری در منابع فیزیکی و انسانی به مرور زمان انجام داده اند.
• برناردز و آلباکورک )۲۰۰۳( پیشنهاد داده اند، ازآنجا که توسعه علمی نقش مهمی در تقویت ظرفیت جذب و توسعه فناورانه کشورهای کمتر توسعه یافته ایفا می کند، ایجاد نهادهای علمی باید جزء مهمی از سیاست صنعت ی این کشورها باشد.
• مازولنی )۲۰۰۸( پس از مطالعه تاریخ همپایی ملی موفق کشورهای آلمان، ژاپن، آمریکا، کره و تایوان نقش نهادهای دانشگاهی را به رغم تفاوتهای زمینه ای، تاریخی و شرایط بومی برجسته کرده است.

عوامل بیرونی: رژیم فناورانه
• تغییر در محیط فناورانه یک بخش یا صنعت بر همپایی فناورانه اثرگذار است (Nelson and .Winter, 1982) این نظریه به بنگاهها پیشنهاد می کند که زمینه فناورانه مناسب را انتخاب کنند.
• لی و لیم )۲۰۰۱( معتقدند قسمتی از تفاوت های موجود در الگوی همپایی در سطح بخش به وسیله رژیم های فناورانه ای تعیین می شود که این صنایع در آنها فعالیت میکنند )انباشتگی پیشرفت های فنی، پیشبینی پذیری خط سیر فناورانه و ویژگی های پایگاه دانش از جمله ضمنی بودن یا صیانت پذیری(
• پارک و لی )۶)۲۰۰ به بررسی رابطه بین رژیم فناورانه و وقوع و سرعت همپایی فناورانه پرداختند. آنها دریافتند همپایی با احتمال بیشتری در حوزههای فناورانهای با چرخه زمانی کوتاه تر و انباره دانشی ابتدایی کوچکتر اتفاق می افتد و سرعت همپایی نیز بستگی به میزان
صیانت پذیری و دسترس پذیری به دانش خارجی دارد.

عوامل بیرونی: پنجره های فرصت
• الندینی، لی و مالربا )۲۰۱۷( در یک تحلیل شبیهسازی دریافتند که تغییرات در رهبری بازار، نه تنها به ناپیوستگی های فناورانه، بلکه به قفلشدگی شرکتهای پیشتاز هم بستگی دارد.
• نیوسی و رید )۲۰۰۷( دریافتند که فقط سه مورد از کشورهای بزرگ با اقتصادهای نوظهور )چین، هند و برزیل( قادر به استفاده از مزیت پنجره های فرصت ناشی از فناوری های نوظهور )نانوفناوری و زیست فناوری( بودهاند کهعمدتاً به میزان سرمایه مالی و انسانی و همچنین سیاست ها و حمایت های دولت برمی گردد.
• گیاچتی و مارچی )۲۰۱۷( با مطالعه صنعت گوشی های تلفن همراه نتیجه گرفتند همپایی زمانی اتفاق میافتد که یک بنگاه متأخر اقدامی رقابتی از نوع تهاجمی را وقتی پنجره های فرصت باز هستند انجام می دهد و بر اهمیت هر دو نوع سرمایه گذاری و تالش های داخلی و بهرهبرداری از فرصت های خارجی در فرایند همپایی تأکید کردهاند.
20

عوامل درونی: خلق قابلیت های فناورانه
• فان )۶)۲۰۰ با مطالعه بنگاه های پیشرو چینی )مثل هوآوی و زد تی ای( در صنعت تجهیزات مخابراتی بر این نکته تأکید کرد که بنگاه های متأخر باید برای اطمینان از رقابت پذیری از همان مراحل ابتدایی اولویت را به خلق قابلیتهای نوآوری بدهند.
• لی و کوژیکوده )۲۰۰۸( پیشنهاد می دهند متأخر ها باید با یادگیری ویژگی ها و سازوکارهای علّی بین اجزا، تقلید خالقانه را جایگزین تقلید کپی کارانه کنند. آنها با مشاهده بنگاه های صنعت تلفن همراه در چین نشان دادند راهبردهای یادگیری عقبافتاده ها تحت تأثیر منابع مکمل در دسترس و ظرفیت جذب بنگاه ها هستند.
• وانگ و همکاران )۲۰۱۴( دریافتند که احتمال وقوع همپایی رابطه غیرمستقیم با اندازه شکاف فناورانه )با پیشگامان صنعت ( و رابطه مستقیم با قابلیتهای فناورانه بنگاه های تولیدی چینی دارد.
21

عوامل درونی: خلق قابلیت های فناورانه
• کانال ها یا روش های انتقال قابلیت های فناورانه از کشورهای پیشرفته به بنگاه های متأخر کشورهای آسیایی همواره مورد تمرکز ویژه بوده است و اکثر این مطالعات بر روابط مکمل بین توسعه قابلیتهای درونی و انتقال دانش بیرونی تمرکز کردهاند.
• فان )۶)۲۰۰ از مطالعات خود این گونه نتیجه گیری میکند که بنگاه های متأخر باید در کنار تمرکز بر راهبرد توسعه قابلیتهای تحقیق و توسعه داخلی برای بهبود قابلیت های نوآوری به ایجاد اتحادهای راهبردی بیرونی بپردازند.
• فو و همکاران )۲۰۱۱( هر دو موضوع نوآوری درونزا و انتقال دانش خارجی را در همپایی فناورانه اقتصادهای نوظهور سهیم دانسته و معتقدند نوآوری درونزا در کشورهای پیشرفته موضوعیت بیشتری دارد.
22

عوامل درونی: خلق قابلیت های فناورانه
• وو و ماتیوس )۲۰۱۲( با مطالعه بنگاههای نوظهور صنعت فتوولتاییک خورشیدی در تایوان، کره و چین نشان دادند که افزایش وابستگی به دانش داخلی نسبت به دانش بینالمللی به معنای این است که گذار از تقلید به نوآوری در حال انجام است.
• چن )۹)۲۰۰ با مطالعه صنعت ماشین ابزار در تایوان نشان داد که یادگیری غیررسمی از پیوند های دانشی محلی و جهانی، نقش مهمی در همپایی بنگاه های تایوانی در صنایع با فناوری متوسط و پایین ایفا کرده و به اینترتیب مدل های با محوریت صنایع با فناوری پیشرفته را که براساس سازوکارهای رسمی یادگیری بنا شده اند به چالش می کشد.
• لی و همکاران )۲۰۱۰( دریافتند که همکاری های تحقیق و توسعه با محوریت کاهش هزینه در شتاب دادن به همپایی نقشی نداشته اند، در حالیکه همکاری های تحقیق و توسعه با هدف تسهیم منابع مکمل و ایجاد هم افزایی، همپایی را بهبود بخشیدهاند.
23

عوامل درونی: خلق قابلیت های فناورانه
• شاخه ای دیگر از مطالعات بر اهمیت نقش جابهجایی و چرخش متخصصان به عنوان کانالی تأکید میکند که بنگاه ها از طریق آن میتوانند به بهبود قابلیت های نوآوری شان بپردازند .
• سونگ، آلمدیا و وو )۲۰۰۳( دریافتند که جابهجایی بین المللی مهندسان، جهش بنگاه های کرهای و تایوانی را تسهیل کرده است.
• در مطالعه مشابهی نیز آلمودی و همکاران )۲۰۱۲( بر نقش جابهجایی بینالمللی دانشمندان در فرایند همپایی صنایع دانشبنیان تأکید کردهاند.
• جیولیانی، مارتینلی و رابلوتی )۶)۲۰۱ دریافتند که همکاریهای برون مرزی با مخترعینی از اتحادیه اروپا، فرصت هایی را برای بنگاه های اقتصادهای نوظهوری مثل چین فراهم کرده است.
24

عوامل درونی: الگوهای همپایی فناورانه
• لی و لیم )۲۰۰۱( سه الگوی متفاوت همپایی فناورانه را تعریف کردند: خلق مسیر، پرش از مراحل و دنباله روی مسیر
• لی و کی )۲۰۱۷( به مطالعه دالیل انتقال رهبری صنعت فوالد از آمریکا به ژاپن و سپس از ژاپن به کره پرداخته و ادعا کردند که ظهور فناوری های جدید بهعنوان پنجره فرصتی برای بنگاه های ژاپنی )نیپون استیل( برای دنبال کردن مسیر همپایی از طریق خلق مسیر جدید عمل کرد، در حالی که شرکت پوسکو تغییر الگوی همپایی از دنباله روی مسیر به پرش از مراحل را دنبال کرد.
• چوانگ، هوانگ و سونگ )۲۰۱۴( نیز سه الگوی تکاملی متفاوت برای فعالیت های نوآورانه در دوره پساهمپایی کره با نامهای عمق بخشیدن به نوآوری فرایندی، نوآوری در معماری و نوآوری ریشه ای ارائه دادند که بستگی به زمان ورود متأخرها به چرخه عمر محصول دارد.

۲۵

عوامل درونی: مراحل همپایی فناورانه
• کیم ۷(۹۹)۱ چندین مرحله برای توسعه فناورانه متأخران مشخص کردهاست: تقلید کپی کارانه، تقلید خالقانه و نوآوری
• هابدی ۴(۹۹:)۱ تولید تجهیزات اصلی (OEM)، تولید بر اساس طراحی خود (ODM)و تولید بر اساس برند خود (OBM)
1. تولید تجهیزات اصلی گونه ویژهای از پیمانکاری است که یک محصول کامل نهایی مطابق با مشخصات دقیق خریدار ساخته می شود (OEM)
2. برخی از شرکت های تولید تجهیزات اصلی به شرکت های تولید بر اساس طراحی خود تکامل می یابند که در آنها قسمت عمدهای از طراحی تفصیلی انجام می شود (ODM)
3. بنگاه های تولید بر اساس برند خود، فعالیت های تولید، طراحی محصول جدید، تحقیق و توسعه در زمینه مواد و فرایندهای تولید محصوالت و فروش و توزیع محصوالت را خودشان انجام میدهند
(OBM)

۲۶

همپایی فناورانه از طریق پنجره های فرصت
• پرز و سوئت ۸۸(۹)۱ برای اولین بار مفهوم « پنجره های فرصت» را معرفی کردهاند، اما لی و مالربا )۲۰۱۷( مفهوم پنجره های فرصت را به مؤلفه های سازنده نظامهای بخشی
(Sectoral Systems) توسعه دادند.
• آنها بیان میکنند که یک صنعت ممکن است تغییراتی را در یک یا چند مؤلفه اصلی از نظام بخشی تجربه کند. این تغییرات پنجره های فرصت را برای پیش افتادن بنگاههای تازه وارد و متأخر باز می کنند.
• پنجره های فرصت به فناوری یا دانش ) پنجره فناوری(، شرایط بازار و تقاضا ) پنجره تقاضا( و سیاست های عمومی و تنظیمات نهادی ) پنجره نهادی( مربوط میشوند.

۲۷

پنجره فرصت فناوری
• اولین پنجره فرصت در اثر ظهور فناوری جدید یا نوآوری بنیادی بوجود می آید.
• زمانی که فناوری جدید یا نوآوری بنیادی معرفی میشود، شرکتهای فعلی ممکن است درصورت قفل شدگی در فناوری موجود عقب بیفتند. این موقعیت به دام متصدی
(Incumbent Trap) معروف است .(Chandy and Tellis, 2000)
• شرکتهای فعلی تمایل دارند که در فناوری موجود بماند، زیرا سرمایه گذاری عظیمی در آن انجام داده اند و قابلیتهایشان مربوط به آن فناوری است.
• برای مثال انتقال از فناوری های آنالوگ به دیجیتال فرصتی حیاتی برای شرکتهای الکترونیک کره ای به وجود آورد تا کنترل بازار را از دست شرکت های ژاپنی بیرون
82 بکشند.

پنجره فرصت فناوری
• شرکت پیشتاز فعلی در حوزه فناوری به استفاده از فناوری موجود ادامه می دهد و تمایل دارد که نیروی بالقوه مخرب احتمالی فناوری یا محصوالت جدید را نادیده بگیرد.
• بهعبارت دیگر، این وضعیت همان نادیده گرفتن نوآوری مخرب (Disruptive Technology)مطرح شده از سوی کریستنسن ۷(۹۹)۱ است.
• همچنین شایستگی های جدید مورد نیاز برای فناوری جدید، ممکن است بهطور قابل توجهی متفاوت با چیزی باشد که شرکتها و رهبران کنونی مورد استفاده قرار می دهند.
• این موضوع نیز با مفهوم فناوری مخرب شایستگی (Competence-destroying
Technology) 29مطرح شده توسط توشمن و اندرسون )۶۸۹)۱ تطابق دارد.

پنجره فرصت تقاضا
• پنجره فرصت دوم در مؤلفه دیگر نظامهای بخشی ریشه دارد که همان تقاضای کاربران و مصرف کنندگان است. این پنجره به فرصت فراهم آمده بهوسیله تقاضای جدید اشاره دارد.
• رهبران به این تقاضای جدید پاسخ نمی دهند، زیرا از وجود بازار و مشتریان فعلی خود احساس کامیابی و موفقیت میکنند.
• همچنین، پنجره تقاضا ممکن است به رشد سریع تقاضای محلی که به وسیله صادرات کشورهای پیشرو و یا توسط تولید محلی شرکت های چندملیتی پاسخ داده نمی شوند، اشاره داشته باشد.

۳۰

پنجره فرصت تقاضا
• نوع سوم پنجره تقاضا به چرخه کسبو کار و یا تغییرات ناگهانی در تقاضای بازار اشاره دارد.
• ماتیوس )۲۰۰۵( و لی و ماتیوس )۲۰۱۲( به نقش چرخههای کسبو کار بهعنوان یک پنجره فرصت برای تازه واردان در صنایع برخوردار از سرمایه گذاریهای بزرگ نظیر نیمه هادی ها اشاره کردهاند.
•عموماً در طول چرخههای کسبو کار، بین پویایی های تولید و سرمایه گذاری از یک طرف و پویایی های تقاضای بازار از طرف دیگر عدم تطابق وجود دارد.
• طبق نظرات ماتیوس )۲۰۰۵(، رونق اقتصادی برای بنگاه های کنونی با هدف برخورداری از سود و توسعه بازارها و تولید، فرصت هایی خلق می کند. در حالی که رکود اقتصادی فرصت مناسبی برای تازه واردان و چالش گران است و منجر به باز شدن پنجره های فرصتی برای آنها
31 می شود.

پنجره فرصت نهادی
• پنجره فرصت سوم ممکن است به وسیله سیاست های عمومی و یا تغییرات نهادی باز شوند.
• دولتها میتوانند از طریق اجرای برنامه های تحقیق و توسعه که بر فرایند یادگیری و انباشت قابلیت های شرکتهای محلی اثرگذار باشند و یا از طریق پرداخت یارانههای تحقیق و توسعه ، معافیت های مالیاتی، تشویق و حمایت از صادرات، مقررات و استانداردهای عمومی در باز شدن پنجره فرصت سیاستها و نهادها سهیم شوند.
• از منظر همپایی در این حالت، دولتها محیطی نامتقارن خلق می کنند که در آن شرکت های کنونی )اغلب خارجی( حداقل در بازار محلی از لحاظ مالیات، محدودیت های ورود یا محدودیت های بازاریابی در یک موقعیت غیررقابتی قرار گیرند.

۳۲

پنجره فرصت نهادی
• این مداخالت اغلب با رقابت عادالنه در تضاد و تقابل است، اما گاهی اوقات توجیه می شوند، زیرا شرکت های کنونی اغلب اقدامات ناعادالنهای درخصوص بازداشتن تازهواردان از ورود به صنعت انجام میدهند )موانعی مانند مالکیت فکری و پایین کشیدن قیمت ها(
• اهمیت سیاست های دولتی فعال در همپایی کشورها )برای مثال در کره و چین( در چند بخش توسط مالربا و نلسون )۲۰۱۱( بحث شده است. نمونه های دیگر نظیر سیاست عمومی در صنعت ارتباطات از راه دور کشور چین توسط مو و لی )۲۰۰۵( و همچنین در صنایع کشور تایوان توسط ماتیوس )۲۰۰۲( ارائه شده است.
• در سطح سازمانی گیونیف و رامانی )۲۰۱۲( نشان دادند که چگونه تغییرات در سیستم نظارتی فرصتهایی برای شرکتهای هندی در صنعت دارو سازی باز کردند.

۳۳

توالی در پنجره های فرصت
• پنجره های فرصت میتوانند همزمان و یا در پی هم در یک صنعت باز شوند.
• لی )۲۰۱۴( مشاهده کرد که ظهور فناوری جدید پس از تغییرات قانونی در مورد شرکت های خارجی بهعنوان پنجره های فرصت عمل کرده است، بهطوریکه شرکتهای هندی محلی قادر به کسب موفقیت در بخش خدمات فناوری اطالعات شده اند .
• گیاچتی و مارچی )۲۰۱۷( بیان کرده اند که پنجره های فرصت مربوط به فناوری جیاسام دیجیتال مربوط به پنجره تقاضای کاربران شخصی و پنجره نهادی مربوط به حمایت اتحادیه اروپا از استانداردهای جیاسام دیجیتال بود که به تغییر رهبری از موتوروال در آمریکا به نوکیا در اروپا منجر شد.

۳۴

پنجره های فرصت درونی و بیرونی
• پنجره های فرصت می توانند بسته به پاسخ های بازیگران مختلف نظام بخشی، بیرونی یا درونی باشند.
• به عنوان مثال، یک پنجره فناوری ممکن است نتیجه سرمایه گذاریهای تحقیق و توسعه شرکتها در فناوری های جدید باشد.
• همچنین یک پنجره جدید میتواند مربوط به تقاضای جدید باشد و به پنجره فرصت های باز شده توسط تالشهای بازاریابی و تحقیق و توسعه شرکت های تازهوارد اشاره کند.
• مثال دیگر پنجره نهادی است که توسط سیاست دولتی جدید و در نتیجه تحمیل شرکت های تازه وارد، با هدف همپایی در یک کشور خلق می شود.

۳۵

پنجره های فرصت درونی و بیرونی
• اگر رهبران در توسعه فناوری جدید و استقرار استاندارد صنعت کامیاب شوند،احتماالً موقعیت رهبری خود را در نسل بعدی حفظ خواهند کرد.
• تسلط شرکت سامسونگ بر تولید تراشه های حافظه از اواخر دهه ۰۹۹۱ نمونهای از این دست است.
• این نمونه و سایر مثالها به فناوری های خاصی )برای مثال تراشههای حافظه، نیمههادیها و کاالهای سرمایه ای( مربوط می شوند که قابلیت های انباشت شده و موانع زیاد برای ورود به بازار دارند و محصول نهایی متعلق به استفاده کننده نهایی نیست )مانند صنعت تجهیزات ارتباطات از راه دور گوشیهای تلفن همراه(.

۳۶

پنجره های فرصت درونی و بیرونی
• در مواردی که پنجره های فناوری بیرونی برای تازه واردان وجود دارد، تازهواردان موفق میتوانند نوآوریهای بیرونی را درونی کنند.
• برای مثال میتوان به توسعه مشترک فناوریهای سی.دی.ام.ای بی سیم، توسط شرکت های سامسونگ و کوالکام (Lee and Lim, 2001) و نیز توسعه اولین تلویزیون دیجیتال دنیا از طریق کنسرسیوم تحقیق و توسعه خصوصی ـ دولتی در کره اشاره کرد .)Lee, 2005(
• در هر دو مورد، توسعه اولیه فناوریها در کشورهای پیشرفته روی داده بود. شرکت تازه وارد به سرعت، شرکت پیشگام را شناسایی کرده )کوالکام در مورد فناوریهای سی.دی.ام.ای( و برای تجاریسازی آنچه توسعه داده شده با منبع فناوری همکاری کرد.

۳۷

مصادیق پنجره های فرصت فناوری

انواع پنجره های
فرصت
فناوری

مصادیق
– ظهور فناوری جدید یا نوآوری بنیادی )Lee and Malerba, 2017(
– وابستگی به مسیر باال برای شرکت های پیشتاز بهدلیل
سرمایه گذاریهای انجام شده )Chandy and Tellis, 2000(
– قفل شدگی در فناوری ها و قابلیت های فعلی )Lee, 2005(
– غفلت از نوآوریهای مخرب و برافکن توسط شرکت های پیشرو
(Christensen, 1997)
– فناوریهای مخرب شایستگی )Tushman and Anderson, 1986(

۳۸

مصادیق پنجره های فرصت تقاضا

انواع پنجره های
فرصت
تقاضا

مصادیق
– به وجود آمدن تقاضای جدید .)Lee and Malerba, 2017(
– تقاضای داخلی پاسخ داده نشده ) Lee and Malerba,
.)۲۰۱۷
– چرخه کسبوکار و یا تغییرات ناگهانی در تقاضای بازار((Mathews, 2005 ; Lee and .Mathews, 2012

۳۹

مصادیق پنجره های فرصت نهادی

انواع پنجره های
فرصت
سیاستها و نهادها
40

مصادیق
– برنامههای تحقیق و توسعه دولتی نظیر کنسرسیومهای تحقیقاتی دولتی ـ خصوصی در جهت فرایند یادگیری و انباشت قابلیتهای
شرکتهای محلی (Lee, 2005; Lee and Lim, 2001)
– پرداخت یارانه های تحقیق و توسعه ) Malerba and Nelson, .)2001
– معافیت های مالیاتی )Lee and Malerba, 2017(
– تشویق و پشتیبانی از صادرات )Lee and Lim, 2001(
– مقررات و استانداردهای ملی )Lee and Lim, 2001(
– خلق محیطی نامتقارن و رقابت ناپذیر برای شرکت های خارجی در بازارهای داخلی )Lee and Malerba, 2017(

صنعت خودرو در کره جنوبی
• طبق طبقهبندی پویت ۸۴(۹)۱، صنعت خودرو یک صنعت مبتنی بر مقیاس شناخته میشود که در مقایسه با صنعت الکترونیک کمتر دانشمحور است.
• در مقایسه با صنعت الکترونیک، در این صنعت مسیر نوآوری قابلیت پیش بینی باالتری دارد و تغییرات مفهومی تناوب کمتری دارند. از طرفی، ویژگی پایه دانشی صنعت اتومبیل به این صورت است که دانش ضمنی در آن اهمیت باالیی دارد.
• ویژگیهای مطرح شده درباره رژیم فناوری صنعت خودرو به ایجاد برخی مزیتها برای همپایی شرکت هایی نظیر هیوندای موتورز در کره منجر شده است که منابع عظیمی را برای انجام فعالیت های تحقیق و توسعه با هدفگذاری های مشخص گرد آورده است .

۴۱

صنعت خودرو در کره جنوبی
• توسعه موتور اتومبیل توسط هیوندای یک مثال متداول برای همپایی از طریق سرمایه گذاریهای عظیم در تحقیق و توسعه است.
• شرکت هیوندای با هدف توسعه موتور اتومبیل، یک مرکز تحقیقات داخلی در مابوک لی تأسیس کرد کهتقریباً چیزی از مرکز تحقیقات قبلی در اولسان به ارث نبرده بود )فراموشی یا یادگیری زدایی(
• تنها کمک دولت محافظت از بازار داخلی بود و تنها شرکت خودروساز خارجی که به هیوندای کمک کرد، شرکت میتسوبیشی ژاپن بود.
• هیوندای مجبور بود تا به دانش بیرونی شرکتهای تحقیقاتی نظیر ریکاردو در انگلیس
42 دست پیدا کند )کسب و کار این شرکت فروش دانش فنی بود(.

صنعت خودرو در کره جنوبی
• توسعه فناورانه در شرکت هیوندای شامل فرایندی است که میتوان آن را در قالب همپایی از طریق پرش از مراحل دسته بندی کرد.
• زمانی که هیوندای شروع به توسعه موتور اتومبیل کرد، موتورهای کاربراتوری به عنوان مدل استاندارد شناخته می شدند.
• اما شرکت هیوندای با آگاهی از این نکته که روند فناوری موتور خودرو به سمت موتورهای جدید انژکتوری در حال حرکت است، تصمیم به توسعه نوع دوم موتور گرفت به جای اینکه مدل قبلی و در حال منسوخ شدن را دنبال کند.
• این همپایی از نوع پرش از مراحل، دسترسی به دانش بیرونی براساس اخذ لیسانس را
43 ممکن کرد.

صنعت حافظه )نیمه رسانا( در کره جنوبی
• رژیم فناورانه صنعت نیمه رسانا (D-RAM) دارای ویژگیهایی نظیر تناوب باال در نوآوری و خط سیر فناوری با پیش بینی پذیری باالست.
• درحالی که عدم قطعیت پایین در خط سیر فناوری به معنای موانع کمتر برای متأخران است، تناوب باالی نوآوری به معنای فرصت های بیشتر برای همپایی است.
• در صنعت تراشههای حافظه، درجه بهروزرسانی بسیار باالست و این به معنای آن است که نسلهای مختلف تراشه نمیتوانند برای مدت زمان طوالنی بهطور همزمان وجود داشته باشند و نسل تراشه های قدیمی بهزودی با نسل جدید تراشهها جایگزین می شوند.
• بهعالوه انتقالپذیری دانش فناورانه بین نسلهای مختلف خیلی قوی نیست تا به ایجاد
44 موانع جدی بر سر راه متأخران منجر شود.

صنعت حافظه )نیمه رسانا( در کره جنوبی
• شرکت های هولدینگ متأخری مانند سامسونگ که زیرساختهای تولید را در مقیاس مناسبی برای نسلهای جدید تراشهها ایجاد کردند، توانستند وارد بازار شده و سهم قابل توجهی از بازار را بدون مواجهه با بنگاههای پیشرو به دست آورند.
• شرکت های پیشرو استعداد و قابلیت کمتری برای گذار به نسل جدید نشان دادند، زیرا آنها به دنبال سودآوری حداکثری از نسل موجود تراشهها بودند. برعکس، سودهای حاصل از نسل جدید تراشهها برای دنباله روها بیشتر از رهبران بود.
• شرکت سامسونگ رشد صنعت نیمه رسانا توسط شرکت پیشتاز اینتل را زیر نظر داشت و زمانی وارد بازار شد که اندازه بازار به میزان کافی بزرگ شد )هوشمندی فناوری و
هوشمندی رقابتی(.
45

صنعت حافظه )نیمه رسانا( در کره جنوبی
• با مرور مسیر توسعه صنعت تراشه های حافظه در کره، این مورد در دسته همپایی از طریق پرش از مراحل قرار میگیرد، زیرا بنگاههای کرهایعمدتاً مسیر طی شده توسط بنگاههای پیشتاز را دنبال کردند و فقط از برخی مراحل پرش کردند.
• دوره زمانی بین دهه ۷۰۹۱ تا ۸۰۹۱ زمان جذب فناوریهای سطح باالست و شرکت های خارجی سهامشان را به چائبولهای کره ای نظیر سامسونگ فروختند. سامسونگ از طریق ابتکارات خود و بهرهمندی از کمک دولت، در اوایل دهه ۸۰۹۱شروع به تولید تراشههای ۴۶ کیلوبیتی کرد.
• در آن زمان نظر دولت این بود که شرکت های کره ای باید از تراشه های ۱ کیلوبیتی شروع کنند، اما این تصمیم شرکتهای خصوصی بود که از تراشههای ۱ تا ۶۱ کیلوبیتی پرش کنند ومستقیماً وارد تراشه های ۴۶ کیلوبیتی شوند.

۴۶

صنعت حافظه )نیمه رسانا( در کره جنوبی
• سامسونگ موفق شد تا فناوری طراحی تراشه های ۴۶ کیلوبیتی را از شرکت میکروالکترونیک تکنولوژی که یک شرکت کوچک آمریکایی بود، خریداری کند و فناوری ساخت را از شرکت ژاپنی شارپ خریداری کند.
• چند سال بعد شرکت های کره ای به فکر توسعه فناوری طراحی و ساخت تراشه های ۶۲۵ کیلوبیتی در داخل افتادند، درحالی که خرید فناوری طراحی این تراشهها نه آسان بود و نه ارزان .)Kim, 1997(
• در این شرایط خروجی های تحقیق و توسعه در خارج مرزها در دره سیلیکون و بازگشت متخصصان و نخبگان بسیار حیاتی بودبعداً. مشاهده شد که تراشههای ۶۲۵ کیلوبیتی سامسونگ با همکاری تیم دره سیلیکون از شریک ژاپنیاش بهتر است.
47

صنعت حافظه )نیمه رسانا( در کره جنوبی
• نکته قابل توجه اینکه، سیاست های صنعت ی دولت همیشه نسبت به پیشرفت های بخش خصوصی عقب بود .)Bae, 1997(
• اما در سال ۶۸۹۱ دولت اقدام به تأسیس یک کنسرسیوم در زمینه تحقیق و توسعه نیمههادیها کرد که متشکل از سامسونگ، ال جی و هیوندای بود و با هدف توسعه نسل های حافظه های ۴ مگابیتی تا ۶۲۵ مگابیتی ایجاد شد.
• تجربه تراشه های حافظه در کره جنوبی را میتوان همپایی با پرش از مراحل در نظر گرفت که به دانش خارجی از طریق اخذ لیسانس و تحقیق و توسعه در خارج از مرزهای کشور متکی بود و از مزیتهایی نظیر تولید انبوه و ظرفیت سرمایه گذاری توسط شرکت های هولدینگ کرهای برخوردار بود.

۴۸

صنعت ارتباط از راه دور در کره جنوبی
• توسعه سیستم تلفن های همراه سی.دی.ام.ای (CDMA) و ارائه خدمات آن در کره یکی از موردهای موفق همپایی از طریق خلق مسیر جدید )جهش( است که با همکاری میان بخش خصوصی و دولتی رخ داد.
• زمانی که شرکتهای کره ای و سازمان های دولتی به فکر توسعه سیستم تلفن های همراه افتادند، سیستم آنالوگ در ایاالت متحده آمریکا و سیستم های تی.دی.ام.ای (TDMA) و جی.اس.ام (GSM) بهعنوان سیستمهای غالب در اروپا شناخته می شدند.
• بهرغم عدم قطعیت های زیاد در مسیر توسعه سیستم های سی.دی.ام.ای برای اولین بار در جهان و احتیاط باالی شرکت های ارائه دهنده خدمات و سازنده سیستمها مانند کوریا تلکام، سامسونگ و ال جی، وزارت فناوری اطالعات و ارتباطات و مؤسسه پژوهشی
الکترونیک و مخابرات )اتری( تصمیم به توسعه سی.دی.ام.ای گرفتند.
49

صنعت ارتباط از راه دور در کره جنوبی
• دولت کره توسعه سیستم سی.دی.ام.ای را به عنوان یک پروژه تحقیقاتی ملی در ۹۸۹۱ کلید زده بود. این به معنای آن است که سازمانهای دولتی در کره به خوبی از روندهای صنعت ارتباطات از راه دور مطلع بودند و آینده نگاری فناوری کرده بودند.
• دولت در سال ۱۹۹۱ قراردادی را با هدف همکاری با شرکت آمریکایی کوالکام منعقد کرد.
• در سال ۳۹۹۱ وزارت فناوری اطالعات و ارتباطات کره سی.دی.ام.ای را به عنوان استاندارد ملی اعالم کرد و باعث شد تا در آن مقطع زمانی تعداد مشترکان سیستم سی.دی.ام.ای در کرهتقریباً ۷۵ درصد کل مشترکان این سیستم در جهان را تشکیل دهند )نوآوری سیاستی یا نهادی(
50

صنعت ارتباط از راه دور در کره جنوبی
• در این پروژه منافع مورد انتظار در قالب مزایای پیشرو بودن به دست آمد و ریسک باالی پروژه میان کنسرسیوم تحقیقاتی ایجاد شده توسط دولت و اتحاد با شرکت کوالکام تسهیم شد.
• مؤسسه اتری (ETRI) نیز از طریق کاهش عدم قطعیت های فناورانه به وسیله تأمین اطالعات دقیق و به روز در زمینه روندهای فناوری و شناسایی اهداف دقیق تحقیق و توسعه ، همکاری چشمگیری در این پروژه داشت.
• البته، هسته فناوری از شرکت کوالکام خریداری شد و در نتیجه سازندگان کره ای باید حق رویالتی سنگینی معادل ۵/۲۵ درصد درآمد بهدست آمده از هر دستگاه تلفن همراه را بهدلیل استفاده از لیسانس این شرکت پرداخت میکردند.

۵۱

صنعت کامپیوترهای شخصی در کره جنوبی
• صنعت کامپیوترهای شخصی در کره با مونتاژهای بسیار ساده در اواخر دهه ۷۰۹۱ شروع شد. شرکت های کوچکی همچون سامبو و کونیکس برای اولین بار به ساخت کامپیوترهای شخصی ۸ بایتی از طریق مهندسی معکوس پرداختند.
• با شیفت صنعت به سمت کامپیوترهای ۶۱ بایتی در سال ۸۴۹۱، به نظر رسید که باید از طریق اخذ لیسانس به واردات فناوری سطح باال پرداخت و البته ساخت این کامپیوترها از طریق روش مهندسی معکوس امری دشوار بود.
• دولت نیز سیاست محافظت از بازار داخلی را اتخاذ کرده بود. ازاینرو واردات محدود شد و شرط صادرات هم بر سرمایه گذاریهای مشترک خارجی تحمیل شد. بهرغم این تمهیدات، مشارکت مستقیمی از سوی دولت در فعالیت های تحقیق و توسعه یا
همکاریها تحقیقاتی بین بخش خصوصی و دولتی مشاهده نمی شد.
52

صنعت کامپیوترهای شخصی در کره جنوبی
• دوره زمانی ۹۸۹۸۵-۱۹۱ بهترین دوره برای صنعت کامپیوترهای شخصی در کره بود، زیرا این کشور بهعنوان مقر سازندگان تجهیزات اصلی (OEM) در زمینه کامپیوترهای شخصی و بهره برداری از اقتصاد مقیاس در هولدینگ های بزرگ کره ای )چائبول ها( شده بود .
• این روند از طریق حرکت شرکت آیبیام مبنی بر اجازه ساخت تحت لیسانس این شرکت در سطح جهان تشدید شد.
• حتی در این دوره رشد، بیشتر شرکت های کرهای سازنده قطعات اصلی، مشغول مونتاژ به صورت اسکی دی بودند و در نتیجه، توانایی کسب فناوریهای سطح پایین را داشتند. بهعالوه، شرکت های خارجی تمایلی به انعقاد قراردادهای لیسانس برای فناوری های پیشرفتهتر نداشتند.
• Semi Knocked Down (SKD)
53 • Completely Knocked Down (CKD)

صنعت کامپیوترهای شخصی در کره جنوبی
• زمانی که شرکت های کره ای احساس کردند که باید فعالیت های تحقیق و توسعه درونزا را آغاز کنند، به طور همزمان، نقش دولت از نقش ساده ای مانند محافظت از بازار داخلی به حمایت از تحقیق و توسعه و ایجاد تقاضا از طریق خریدهای دولتی تغییر پیدا کرد.
• همکاریهای تحقیقاتی بخش خصوصی و دولتی شروع شد و انجمن تحقیقاتی کامپیوتر کره در سال ۸۵۹۱ تأسیس شد.
• در اواخر دهه ۸۰۹۱ و دهه ۰۹۹۱، شرکت های کرهای موفق به تولید داخلی برد اصلی، تراشه های حافظه و دیگر تجهیزات مانند اچدی دی، موتور پرینترهای لیزری، السیدی و درایور سیدیرام شدند.
• اما آنها هنوز مجبور بودند برخی اجزا از جمله کنترلکننده چاپگر برای موتور چاپگرهای
54 لیزری را وارد کنند.

صنعت کامپیوترهای شخصی در کره جنوبی
• در اوایل دهه ۰۹۹۱، صنعت کامپیوترهای شخصی در کره با کسادی ناگهانی مواجه شد و صادرات کاهش پیدا کرد. دالیل این امر عبارتند از:
1. تغییر در ماهیت صنعت در اثر توسعه های فناورانه: اهمیت فرایند مونتاژ در مقیاس باال با ظهور مجموعه تراشه ها که کارکرد چند تراشه را در یک تراشه جمع میکردند، کاهش پیدا کرد.
2. اشتباه راهبردی بنگاه ها: شرکت های کرهای به نحو مناسبی به کاهش سریع دوره عمر کامپیوترهای شخصی واکنش نشان ندادند )به دلیل سرمایه گذاری های عظیم در خط مونتاژ کامپیوترهای ۶۲۸ بایتی(
3. افزایش رویالتی: بهعنوان یک بار بر دوش شرکتهای کرهای مونتاژکننده کامپیوترهای شخصی سنگینی میکرد.

۵۵

صنعت کامپیوترهای شخصی در کره جنوبی
• صنعت کامپیوترهای شخصی طبق طبقهبندی پویت ۸۴(۹)۱، یک صنعت دانشمحور محسوب میشود که دانش و فناوری آن بیشتر صریح و آشکار است.
• صنعت کامپیوترهای شخصی با ویژگی هایی نظیر تناوب باال در نوآوری شناسایی میشود و تغییر مفهوم در آن بسیار سریع است؛ ازاینرو پیش بینی مسیر توسعه های آتی محصول دشوار است.
• گزارشها حاکی از آن است که اینتل و دیگر شرکتهااخیراً، موفق به توسعه یک سری جدید از میکروپردازنده ها شده اند که جایگزین سری های قبلی ۶۲۸، ۶۳۸، ۶۴۸ و ۶۵۸ خواهند شد. این بدان معناست که حتی اگر شرکت متأخر موفق به تولید تراشه های قدیمی شود، به احتمال زیاد به زودی منسوخ خواهد شد.

۵۶

صنعت کامپیوترهای شخصی در کره جنوبی
• به دلیل پیش بینی ناپذیری باال در این صنعت ، متأخران نمی توانند توسعه های آتی را با اطمینان حدس بزنند. در واقع، این مشکلی است که نیازمند کمک دیگر بازیگران نظام ملی نوآوری نظیر دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی دولتی و شبکه بین بنگاه ها و نهادهای علمی است.
• برخالف اجزای خودرو، اجزای کامپیوترهای شخصی در سطح جهانی از استانداردهای یکسانی برخوردار هستند و به همین دلیل کامپیوترهای شخصی با سیستم ماژوالر تولید می شوند و برای هر یک از اجزا بازار وجود دارد. این بهمعنای آن است که سازندگان اجزا باید به طور جهانی رقابت کنند.
• این پیشینه ای است که منجر شد سازندگان کامپیوترهای شخصی در این کشور به طور روزافزون به سمت بازار محلی سوق پیدا کنند. قابلیت فناورانه آنها چیزی بین درونی سازی اجزای اصلی و طراحی محصول است و آنها کمی از رهبران بازار در سطح بازارهای جهانی عقب افتاده اند.

۵۷

صنعت محصوالت الکترونیکی در کره جنوبی
• بر کسی پوشیده نیست که محصوالت الکترونیک جزء اولین بخش های صادراتی در کره است. کره در برخی دورهها پس از ژاپن دومین صادرکننده این محصوالت بوده است.
• بعد از ۸۸۹۱ که باالترین میزان صادرات انجام شد، رشد صادرات کاهش پیدا کرد و هماکنون چین، جایگاه کره به عنوان دومین صادرکننده این محصوالت را از آن خود کرده است.
• در دهه ۷۰۹۱ کانال اصلی برای انتقال فناوری، سرمایه گذاریهای مستقیم خارجی بود و شرکت های کره ای قادر بودند که از طریق همکاری در قالب سرمایه گذاری های مشترک از شرکایشان یاد بگیرند.
• Foreign Direct Investment (FDI)

۵۸

صنعت محصوالت الکترونیکی در کره جنوبی
• زمانی که سرمایه گذاران خارجی عالقه برای همکاری با شرکتهای کرهای را به دلیل سیاست های صادرات محور دولت و محدودیت های موجود در بازار داخلی از دست دادند، شرکت های کرهای تصمیم گرفتند تولید این محصوالت به صورت مستقل را شروع کنند (Kim, .1997)
• کانال انتقال فناوری از یادگیری غیررسمی از شرکای خارجی به جذب و اکتساب رسمی از طریق اخذ لیسانس تغییر کرد. در دهه ۸۰۹۱، شرکت های کرهای به ویژه چائبول ها، فناوری های سطح پایین را وارد کردند که آنها را قادر می کرد تا اجزای غیراصلی را در داخل تولید کنند.
• نقش دولت در تشویق درونی سازی فناوری ساخت اجزا و محدودیت نفوذ خارجی ها در بازار از طریق سیاست های کنترلکننده سرمایه گذاری مستقیم خارجی و واردات بسیار کلیدی بود.

۵۹

صنعت محصوالت الکترونیکی در کره جنوبی
• الگوی توسعه فناوری و نوآوری در صنعت محصوالت الکترونیک از مرحله تقلید به سبک کپیبرداری محصوالت استاندارد و در اواسط دهه ۸۰۹۱ به تقلید خالقانه در محصوالت جدید تغییر کرد.
• در مرحله تقلید به سبک کپیبرداری، چائبولهای کره ای از تجهیزات و زیرساخت های تولیدی وارداتی برای تولید انبوه محصوالت استاندارد و بالغ استفاده کردند )نوآوری های فرآیندی، یادگیری از طریق انجام و مزیت ناشی از مقیاس(
• قدم دوم در تقلید به سبک کپی برداری، درونیسازی قطعات پرمصرفی بود که فناوری سطح پایینی داشتند و در اینجا نیز بخشی از یادگیریها از طریق انجام و طی فرایند ساخت قطعات صورت گرفت.

۶۰

صنعت محصوالت الکترونیکی در کره جنوبی
• سپس، مرحله تقلید خالقانه محصوالت جدید آغاز شد و شرکت های کره ای شروع به تقلید و تولید داخلی محصوالت جدید و غیربالغ با هزینه کمتر کردند که توسط کشورهای پیشرفته نظیر ژاپن توسعه داده شده بود.
• کره ایها برخی ویژگیهای جدید را نیز به محصوالت توسعه یافته توسط ژاپنیها اضافه کردند که میتوان آن را تقلید خالقانه نامید.
• با اینحال حتی در مرحله تقلید خالقانه، شرکت های کره ای در خلق مفهوم و طراحی محصوالت جدید ضعف داشتند و به واردات قطعات اصلی در محصوالت جدید وابسته بودند.

۶۱

صنعت محصوالت الکترونیکی در کره جنوبی
• دشواریهای موجود در صنعت محصوالت الکترونیکی:
1. شرکت های کرهای در تضمین دسترسی مستمر به دانش خارجی با مشکل روبهرو بودند و این در حالی بود که آنها به اندازه کافی از قابلیت تحقیق و توسعه برخوردار نبودند.
2. همچنان که آنها به سطح قابلیت شرکتهای پیشرو نزدیک تر می شدند و فناوری های سطح باالتری را از آنها مطالبه می کردند، شرکتهای پیشرو تمایل کمتری به انتقال فناوری از طریق لیسانس نشان می دادند.
3. ضعف آنها در قابلیت نوآوری محصول را میتوان از ترکیب هزینهکرد تحقیق و توسعه توسط بنگاه های کرهای مشاهده کرد )سهم تحقیقات بنیادین ۸/۲ درصد و سهم تحقیقات توسعه ای برای تولید انبوه ۹۵/۶(

۶۲

صنعت محصوالت الکترونیکی در کره جنوبی
• صنعت محصوالت الکترونیک بهطور روزافزون به یک صنعت دانشمحور تبدیل میشود، درحالیکه در گذشته یک صنعت تأمین کنندهمحور بوده است .
• روند این صنعت به گونه ای است که چرخه عمر محصوالت پیوسته در حال کوتاهتر شدن است و این به معنای نرخ و تناوب باالی نوآوری و خط سیر فناوری با عدم قطعیت باال و پیش بینی ناپذیری باالست.
• در دهه ۰۹۹۱ یعنی زمانی که اکتساب فناوری از طریق مجوز بهرهبرداری )لیسانس( دشوار شده بود؛ شرکت های کره ای همچون شرکتهای تایوانی، تحقیق و توسعه در خارج مرزها، ادغامها و اکتسابها و اتحادهای راهبردی را آغاز کردند و به سمت بازار داخلی تغییر جهت دادند و نوآوریهای محصولی متناسب با ذائقه بازار کره را ارائه
کردند.
63

صنعت ماشین ابزار در کره جنوبی
• براساس طبقهبندی پویت ۸۴(۹)۱، صنعت ماشین ابزار یک صنعت با تامین کنندگان خاص است که دانش ضمنی انباشت شده میان تولیدکننده و مشتری (B2B) از اهمیت باالیی برخوردار است.
• رژیم فناورانه صنعت ماشین ابزار دارای برخی ویژگیها نظیر نرخ و تناوب پایین نوآوری و سیالیت پایین خط سیر فناوری بوده است، اگرچه با معرفی فناوریهای کامپیوتری به این صنعت ، رژیم فناوری از تناوب پایین و متوسط به تناوب باالی نوآوری رسیده است.
• صنعت ماشین ابزار از صنعت خودرو و دیگر محصوالت مصرفی متفاوت است، زیرا متأخران نمیتوانند از طریق واردات تجهیزات تولید، خرید لیسانس طراحی و مهندسی
محصول یا قراردادهای تحقیق و توسعه با شرکتهای پیشرو به همپایی بپردازند ) Lim, .)1997
64

صنعت ماشین ابزار در کره جنوبی
• در این صنعت ، دانش کلیدی در زمینه تولید نمیتواند به سادگی در تجهیزات تولید تعبیه شودمعموالً. تجهیزات مورد بهرهبرداری در فرایند تولید ماشینهایی چندمنظوره هستند. بنابراین، مهارت و تجربه ای که نزد نیروی کار انباشت شده است )دانش ضمنی( از اهمیت باالتری برخوردار است.
• تولید کنندگان ی که قصد دارند محصوالت متنوعی را تولید کنند تا بتوانند نیازهای مصرف کنندگان متعددی را برآورده سازند، باید قابلیت اصالح طراحی ماشین را داشته باشند که این قابلیت به سادگی و از طریق تحصیل در خارج از کشور یا مجوزهای فنی قابل کسب نیست.
• بعلاوه ، سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه به تنهایی نمیتواند مشکل ضعف در قابلیت های فناورانه در صنعت ماشین ابزار را حل کند.

۶۵

صنعت ماشین ابزار در کره جنوبی
• از منظر انباشت دانش ضمنی، مشکل جدی در بنگاههای کرهای آن بود که به دلیل کیفیت پایین و دقت کم ماشین ابزارهای ساخت داخل، سایر بنگاه های تولیدی تمایل نداشتند از ماشین ابزارهای تولید داخل استفاده کنند.
• ازاینرو حتی سیاست های مشوق دولت برای استفاده از ماشینآالت ساخت داخل نمی توانست مؤثر باشد. بنابراین، بازار داخلی ضعیف در کنار بازار صادراتی ضعیفتر، هیچ فرصتی را برای انباشت دانش ضمنی از طریق تولید و تعامل با شرکتهای مشتری فراهم نمی کرد.
• این جنبه یکی از تفاوت های بنیادین بین صنعت ماشین ابزار بهعنوان یک صنعت تولیدکننده کاالی سرمایه ای و دیگر صنایع تولیدکننده کاالی نهایی مانند خودرو و
محصوالت الکترونیکی است.
66

صنعت ماشین ابزار در کره جنوبی
• مشکلات شرکتهای متأخری که شبیه شرکتهای کرهای هستند این است که باید بر هر دو جنبه صریح و ضمنی دانش و فناوری کار کنند.
• با اینحال با تغییر از ماشین ابزارهای تکمنظوره به چندمنظوره و عالوهبر آن با ظهور ماشین ابزار کنترل عددی بر اهمیت دانش ضمنی افزوده شد.
• بهطور خاص، با ظهور ماشین ابزار کنترل عددی کامپیوتری )سیانسی( بر اهمیت دانش فنی الکترونیک نسبت به مهارت های تعبیه شده در ذهن مهندسان افزوده شد.
• زمانی که صنعت ماشین ابزار شروع به جذب فناوری از مکاترونیک کرد، نوآوری های محصولی بیشتر اتفاق افتاد و به کوتاه شدن دوره عمر محصوالت منجر شد.

۶۷

صنعت خودرو در یک نگاه

۶۸

رژیم فناورانه
سیاست ها
ویژگی های بازار
الگوی همپایی
راهبرد های کسب فناوری
سازوکارهای یادگیری

خودرو
– صنعت مبتنیبر مقیاس
خط سیر فناوری با پیش بینیپذیری باال
– نرخ و تناوب پایین نوآوری
– اهمیت باالی دانش ضمنی
– اهداف تحقیق و توسعه و همپایی شفاف
– طول عمرنسبتاً باالی محصول
– تولید انبوه
– محافظت از بازار داخلی از طریق کاهش واردات
– مشوقها و یارانه های صادراتی
– کسب وکار به مشتری
– قواعد و سازوکارهای بازار
– کاالی نهایی – مصرفی
– مزیت هزینهای
پرش از مراحل
)از موتورهای کاربراتوری به موتورهای انژکتوری(
– مهندسی معکوس
– اخذ لیسانس )شرکت تکزاس اینسترومنت(
– تحقیق و توسعه درون زا توسط شرکت های خصوصی
– کسب دانش شرکتهای تحقیقاتی خارجی )ریکاردو انگلیس(
– یادگیری از طریق انجام
– یادگیری از طریق همکاری و تعامل با شرکت های خارجی
– یادگیری از طریق جستجو و پژوهش

صنعت نیمه رسانا در یک نگاه

۶۹

رژیم فناورانه
سیاست ها
ویژگی های بازار
الگوی همپایی
راهبرد های کسب فناوری
سازوکارهای یادگیری

نیمه هادی ها
– صنعت دانشمحور
– خط سیر فناوری با پیش بینیپذیری باال
– نرخ و تناوب باالی نوآوری
– طول عمر کوتاه محصول
– وابستگی به مسیر
– تولید انبوه
– اهمیتباالیدانشضمنیدرنسلهایجدید
– اهدافتحقیقو توسعه وهمپاییشفاف
– کمکهای جزئی مؤسسات تحقیقاتی دولتی نظیراِتری
– تشکیل یک کنسرسیوم تحقیقاتی متشکل از سامسونگ، ال جی و هیوندای
– کسبوکار به کسبوکار
– قواعد و سازوکارهای بازار
– کاالی نهایی – مصرفی
– مزیت هزینهای
پرش از مراحل
)پرش از تراشههای ۱ تا ۶۱ کیلوبیتی به تراشههای ۴۶ کیلوبیتی(
– همکاری با مؤسسات تحقیقاتی دولتی
– خرید فناوری طراحی از شرکت میکروالکترونیک تکنولوژی
– خرید فناوری ساخت از شرکت شارپ
– تحقیق و توسعه در دره سیلیکون
– بازگشت متخصصان به کشور
– یادگیری از طریق انجام
– یادگیری از طریق همکاری و تعامل با شرکت های خارجی
– یادگیری از طریق جستجو و پژوهش

صنعت ارتباطات از راه دور در یک نگاه

رژیم فناورانه
سیاست ها
ویژگی های بازار
الگوی همپایی
راهبرد های کسب فناوری
سازوکارهای یادگیری

ارتباطات موبایل
– صنعت دارای عرضه کنندگان خاص
– خط سیر فناوری با پیش بینیپذیری پایین
– نرخ و تناوب باالی نوآوری
– تصویب پروژه تحقیقاتی ملی سیستم سی.دی.ام.ای
– آیندهنگاری صنعت توسط مؤسسهاِتری
– هدفگذاری برای تحقیق و توسعه براساس اطالعات بهروز و دقیق از روندهای صنعت
– ایجاد کنسرسیوم تحقیقاتی با حضور شرکت کوالکام
– اعالم سیستم سی.دی.ام.ای به عنوان استاندارد ملی
– کسبوکار به کسبوکار و کسبوکار به مشتری
– کنترل دولت
– استانداردهای ملی تعیین شده توسط دولت
– مزیت پیشرو بودن
خلق مسیر جدید
)سیستم سی.دی.ام.ای به جای سیستمهای آنالوگ، تی.دی.ام.ای و جیاسام(
– کنسرسیوم تحقیقاتی و توسعه مشترک با شرکت آمریکایی کوالکام
– اخذ لیسانس
– یادگیری از طریق انجام
– یادگیری از طریق همکاری و تعامل با شرکتهای خارجی
– یادگیری از طریق جستجو و پژوهش

۷۰

صنعت کامپیوترهای شخصی در یک نگاه

۷۱

رژیم فناورانه
سیاست ها
ویژگی های بازار
الگوی همپایی
راهبرد های کسب فناوری
سازوکارهای یادگیری

کامپیوترهای شخصی
– صنعت دانشمحور
– نرخ و تناوب باالی نوآوری
– خط سیر فناوری با پیش بینیپذیری پایین
– طول عمر کوتاه محصول
– وابستگی به مسیر
– تولید انبوه
– اهداف تحقیق و توسعه و همپایی غیرشفاف
– محافظت از بازار داخلی از طریق کاهش واردات
– اعمال شرط صادرات بر سرمایه گذاریهای مشترک
– حمایت از تحقیق و توسعه
– خریدهای دولتی
– تأسیس انجمن تحقیقاتی کامپیوتر کره
– کسب وکار به مشتری
– امکان فروش قطعات استاندارد به صورت جداگانه
– کاالی نهایی – مصرفی
– مزیت هزینهای محدود
دنباله روی مسیر
)مدل های توسعه یافته توسط شرکتهای خارجی مانند آیبی ام(
– مهندسی معکوس
– همکاری های تحقیقاتی بخش خصوصی و دولتی
– اخذ لیسانس از آیبیام
– یادگیری از طریق انجام
– یادگیری از طریق همکاری و تعامل با شرکتهای خارجی
– یادگیری از طریق جستجو و پژوهش

صنعت لوازم الکتریکی در یک نگاه

رژیم فناورانه
سیاست ها
ویژگی های بازار
الگوی همپایی
راهبرد های کسب فناوری
27 سازوکارهای یادگیری

الکترونیک
– تبدیل از صنعت دانشمحور به صنعت تأمین کنندهمحور
– دوره عمر کوتاه محصوالت
– نرخ و تناوب باالی نوآوری
– خط سیر فناوری با پیش بینیپذیری پایین
– تولید انبوه
– اهداف تحقیق و توسعه و همپایی غیرشفاف
– محافظت از بازار داخلی از طریق کاهش واردات
– سیاست های صادراتمحور
– اعمال محدودیت های وارداتی بر بازار داخلی
– تشویق درونی سازی فناوری
– کسب وکار به مشتری
– قواعد و سازوکارهای بازار
– کاالی نهایی – مصرفی
– مزیت هزینه ای محدود
دنباله روی مسیر
)مدل های توسعه یافته توسط شرکتهای خارجی مانند شرکتهای ژاپنی(
– سرمایه گذاری مستقیم خارجی
– سرمایه گذاری مشترک
– اخذ لیسانس
– تحقیق و توسعه در خارج مرزها
– ادغامها و اکتسابها
– اتحادهای راهبردی
– یادگیری از طریق انجام
– یادگیری از طریق همکاری های غیررسمی و رسمی
– یادگیری از طریق جستجو و پژوهش

صنعت ماشین ابزار در یک نگاه

رژیم فناورانه
سیاست ها
ویژگی های بازار
الگوی همپایی
راهبرد های کسب فناوری
سازوکارهای یادگیری

ماشین ابزار
– صنعت با عرضه کنندگان خاص
– اهمیت باالی دانش ضمنی
– نقش مشتریان در نوآوری
– نرخ و تناوب پایین نوآوری
– محصوالت چندمنظوره
– دوره عمر طوالنی در نسلهای پیشین و دوره عمر کوتاه در محصوالت جدید
– سیاست های تشویقی خرید محصوالت ساخت داخل
– شکست سیاست بهدلیل تمایل نداشتن به خرید ماشین ابزارهای ساخت داخل به دلیل دقت و کیفیت پایین
– کسبوکار بهکسبوکار
– مشتریانی از جنس شرکت های حرفهای
– قواعد و سازوکارهای بازار
– کاالی سرمایه ای
دنباله روی مسیر
)مدل های توسعه یافته توسط شرکتهای خارجی(
– اخذ مجوزهای فنی
– یادگیری از طریق انجام
– یادگیری از طریق تعامل با مشتریان
– یادگیری از طریق جستجو و پژوهش

۷۳

پنجره های فرصت صنعت گوشی تلفن همراه
• رهبری بازار در صنعت گوشیهای موبایل در دوره عمر خود دو بار تغییر پیدا کرده است .)Giachetti and Marchi, 2017(
• اولین تغییر در سال ۸۹۹۱ رخ داد. زمانی که شرکت فنالندی نوکیا، شرکت آمریکایی موتوروال را از موقعیت رهبری بازار خارج کرد.
• تغییر دوم با تحول گوشی های موبایل در گذار به نسل اول گوشی های هوشمند رخ داد، زمانی که شرکت سامسونگ، نوکیا را در سال ۲۰۱۲ از نظر سهم بازار کنار گذاشت.
• تغییر فناوری نقش قابل توجهی در باز کردن پنجره های فرصت برای تازه واردان در هر دو مورد تغییر رهبری ایفا کرد.

۷۴

پنجره های فرصت صنعت گوشی تلفن همراه
• در انتقال از موتوروال به نوکیا، فرصت از طریق ظهور فناوری دیجیتالی خلق شد.
• در انتقال از نوکیا به سامسونگ فرصتی فناورانه از طریق انتقال از گوشی های دیجیتال مبتنیبر سیستم های عامل موبایل قدیمی )مانند سیمبیان نوکیا( به گوشی های هوشمند با سیستم عامل جدید اندروید گوگل باز شد که برای پشتیبانی از رابط کاربری لمسی به صورت سفارشی ساخته شده بود.
• در رویداد اول، فرصت قابل توجهی توسط حمایت منحصر بهفرد اتحادیه اروپا از استانداردهای جیاسام دیجیتال در مقایسه با حمایت از استانداردهای متعدد در ایاالت متحده باز شد.
• در رویداد دوم، تنزل نوکیا به علت وابستگی به سیستم عامل قدیمی و تردیدش برای ورود به بازار در اوایل دهه ۲۰۰۰ اتفاق افتاد )قفل شدگی(
75

پنجره های فرصت صنعت نیمه رسانا
• بخش تراشه های حافظه در صنعت نیمهرسانا دو تغییر در رهبری صنعت ی را در طول دوره عمر خود تجربه کرده است.
• اولین تغییر، مربوط به تغییر رهبری از ایاالت متحده به ژاپن در سال ۸۲۹۱ و تغییر دوم در ارتباط با تغییر رهبری صنعت ی از ژاپن به کره جنوبی در سال۳۹۹۱ است.
• شرکتهای کره ای رهبری صنعت ی را برای بیش از بیست سال حفظ کرده و هیچ عالمتی در آینده نزدیک مبنی بر تغییر در موقعیت رهبری آنان احساس نمی شود.
• شرکت های متاخر در این صنعت از طریق توسعه همزمان دو نسل از فناوریها )فناوریهای کنونی و فناوریهای آینده( به وسیله بهرهگیری از ماهیت دورهای و قابل
76 پیش بینی تغییر فناوری پیش افتادند.

پنجره های فرصت صنعت نیمه رسانا
• در سطح تغییرات نسلی، فرصتهایی برای شرکتهای ژاپنی برای ورود و همپایی باز شد، بهطوری که در مسیر فناوری یکپارچهسازی در مقیاس بسیار بزرگ (VLSI) به سمت نسل های حافظه دیرَم- با ظرفیتهای ۱ و ۴ کیلوبایت حرکت کردند و سپس با باز شدن پنجره های فرصت بیشتر با برداشتن گامی اساسی و جهش به سمت حافظه های ۶۱ و ۴۶ کیلوبایت پیش افتادند.
• پنجره های فرصت برای شرکت سامسونگ زمانی پدیدار شد که این صنعت به سمت نسل های حافظه با ظرفیت های ۴ و ۶۱ مگابایت حرکت کرد.
• این ناپیوستگی فرصت های قابل توجهی برای تازهواردان، نه فقط برای ورود به صنعت ، بلکه برای همپایی و پیش افتادن از متصدیان صنعت ایجاد کرد.

۷۷

پنجره های فرصت صنعت نیمه رسانا
• همچنین پنجره های مربوط به تقاضا در بخش تراشه حافظه نقش مهمی داشتند. برای نمونه در دو مورد تغییر رهبری، شرکت های متصدی در دوران رکود اقتصادی نگاه بسیار محتاطانه ای نسبت به سرمایه گذاری داشتند، درحالیکه متأخرها با سرمایه گذاری بیشتر در دوران رکود اقتصادی، سعی در ساخت فناوریهای جدید داشتند.
• عوامل نهادی تا حد مشخصی مورد توجه قرار گرفت. در مورد انتقال رهبری به ژاپن، پروژه یکپارچهسازی در مقیاس بسیار بزرگ که توسط دولت هماهنگ میشد، منجر به انگیزش شرکت های ژاپنی برای توسعه پایه دانشی و سرمایه گذاری شد.
• در کره جنوبی دولت نسبت به چشم انداز توسعه صنعت نیمه هادی مشکوک بود و نقش تسهیل کننده ای را در حمایت از ورود سامسونگ انجام نداد.

۷۸

پنجره های فرصت صنعت دوربین های عکاسی
• صنعت دوربین سه تحول اصلی در رهبری صنعت ی را تجربه کرده است. تغییر موقعیت رهبری صنعت ی، مربوط به تحوالت اول و سوم بوده و شرکت های ژاپنی توانستند رهبری بازار را در طول تحول دوم حفظ کنند.
• اولین تغییر رهبری در اواسط دهه ۵۰۹۱ رخ داد، زمانی که شرکت های ژاپنی با فناوری جدید اس ال ار، جایگزین شرکت های آلمانی با فناوری ساخت دوربین رنج فایندر شدند.
• تحول فناورانه دوم در دهه ۸۰۹۱ از اس ال ار آنالوگ به اس ال ار دیجیتال تغییری در موقعیت رهبری در برنداشت، به غیر از اینکه شرکت های ژاپنی کنون و نیکون تأسیس شدند.
• در سال ۲۰۱۰ اختراع دوربین بدون آینه به ورود تازه واردانی چون سونی، الیمپیوس و
سامسونگ منجر شد.
79

پنجره های فرصت صنعت دوربین های عکاسی
• در اواسط دهه ۰۶۹۱ انتقال رهبری صنعت دوربین از آلمان به ژاپن بیشتر تحت تأثیر باز شدن پنجره فرصت فناورانه مربوط به ظهور فناوری دوربین اس ال ار بود.
• این تحول فناورانه بنیادی، هم غلبه دوربین های رنج فایندر بر بازار و هم بنیان شایستگی تولید کنندگان با این فناوری را به چالش کشید.
• این فناوری )اس ال ار( در ابتدا توسط کشور آلمان توسعه پیدا کرده بود، اما این شرکت های ژاپنی بودند که فناوری اس ال ار را پذیرفتند، بهبود داده و آن را تجاریسازی کردند )درونی کردن پنجره فرصت(
• در نتیجه شرکت های آلمانی در دام عدم پذیرش این نوآوری افتادند.

۸۰

پنجره های فرصت صنعت دوربین های عکاسی
• در دهه ۸۰۹۱ تغییرات فناورانه زیادی به علت تلفیق فناوری دیجیتال در دوربین ها اتفاق افتاد. این تغییر مربوط به انتقال از عکاسی مبتنیبر فیلم، شبیه به اس ال ار، به تصویربرداری الکترونیکی در اس ال ار دیجیتال است.
• تا این مرحله، تولید کنندگان ژاپنی و تأمین کنندگان آنها، تخصص و مهارت قابل توجهی در حوزههای فناوری دیجیتال کسب کردند.
• بنابراین بهجای اینکه ناپیوستگی فناورانه مخرب شایستگی آنان باشد، حرکت به سمت فناوری دی اس ال ار برای شرکت های ژاپنی نوعی ناپیوستگی فناورانه تقویت کننده شایستگی بود که به تداوم رهبری ژاپن برای بیش از دو دهه دامن زد.

۸۱

پنجره های فرصت صنعت دوربین های عکاسی
•اخیراً ناپیوستگی های فناورانه بیشتری در اواسط دهه ۲۰۰۰ پدیدار شد که مجموعهای از فناوری های جدیدی را داشت که متضمن توسعه دوربین بدون آینه شد.
• برای شرکت های ژاپنی رهبر و دارنده فناوری، این ناپیوستگی فناورانه به میزان زیادی یک مسیر فناورانه مخرب شایستگی بود، اما فرصت قابلتوجهی برای تعداد کمی از بازیگران ژاپنی در صنعت )پاناسونیک و سونی( و شرکت هایی از کره جنوبی )سامسونگ( به وجود آورد.
• این شرکتها برای به چالش کشیدن موقعیت رهبری شرکت های متصدی، عهده دار توسعه فناوریهای بدون آینه جدید شدند و در اوایل سال ۲۰۱۰، رشد قابل توجهی را در سهم بازار برای تثبیت موقعیتهایشان در بین رهبران بازار جهانی تجربه کردند.

۸۲

پنجره های فرصت صنعت دوربین های عکاسی
• موجهای تقاضا پنجره های فرصت مهمی را در هر دو مورد از جابهجایی رهبری صنعت ، بهویژه در جابهجایی اول فراهم آورد.
• تقاضا برای دوربین به سرعت، در طول جنگ جهانی دوم در ژاپن افزایش یافت و پس از جنگ در دوران اشغال آمریکا و جنگ کره تداوم یافت.
• در دومین جابهجایی رهبری، عدم رضایت کاربران از محدودیت های دوربین های اس ال ار و دی اس ال ار بهشدت در بازارهای ژاپنی و کره ای افزایش یافت.
• این مسئله تقاضای نهفته ای ایجاد کرد که به وسیله بهبودهای تدریجی در چنین محصول فناورانه ای قابل رفع نبود.

۸۳

پنجره های فرصت صنعت فوالد
• صنعت فوالد، دو جابهجایی در رهبری صنعت ی یا چرخه همپایی را تجربه کرده است. اولین تجربه، مربوط به تغییر موقعیت رهبری صنعت ی از آمریکا به ژاپن در اواخر دهه ۷۰۹۱ و اوایل دهه ۸۰۹۱ و تجربه دوم، تغییر رهبری از شرکت فوالد نیپون استیل ژاپن به شرکت پوسکو کره در طول دهه ۰۹۹۱ را دربرداشت.
• انتقال رهبری از آمریکا به ژاپن پنجره های فناورانه و نهادی را دربردارد. شرکت های ژاپنی،فوراً نوآوری مربوط به روش بی او اف که توسط کشور اتریش ایجاد شده بود را پذیرفتند و سپس به بهبود روش، توسط نوآوری های بعدی اقدام کردند.
• دولت ژاپن همچنین با تنظیم صدور حق امتیازهای جمعی، به میزان قابل توجهی هزینه حق امتیاز را کاهش داد. در مقابل شرکت های آمریکایی در دام تداوم اجرای روش های
قدیمی گرفتار آمدند.
84

پنجره های فرصت صنعت فوالد
• در دهه ۷۰۹۱ ، فرصتی برای صنعت فوالد کره برای ورود در مرحله اول توسعه فناوری ریختهگری مستمر باز شد.
• ازآنجا یی که شرکت پوسکو، زمانی کار را شروع کرد که دارای قابلیت های محدود در ساخت فوالد بود، فرصت بهرهمندی از فناوری ریخته گری مستمر را در آن زمان پیدا نکرد.
• بهجای آن شرکت پوسکو به شکل موفقیتآمیزی و با استفاده از روش «دنباله روی مسیر»، به سمت یادگیری و همپایی تدریجی از طریق پایه قرار دادن فناوریهای بالغ وارد شده از ژاپن، حرکت کرد.

۸۵

پنجره های فرصت صنعت فوالد
• شرکت پوسکو قادر به رقابت مبتنیبر مقیاس با شرکت های متصدی از لحاظ بهره وری و همپایی با نیپون استیل نبود.
• رقابتپذیری شرکت کره ای از وقتی ممکن شد که شرکت پوسکو قادر به خرید و نصب پیشرفتهترین فناوریها با هزینههای پایین، به علت شوک نفتی دوم )تحریم و ممنوعیت فروش نفت به کشورهای غربی و متحدان آنها از سوی کشورهای اوپک که منجر به افزایش چند برابری قیمت نفت شد( شد.
• بنابراین رکود صنعت ی در صنعت فوالد پنجره فرصتی برای پوسکو باز کرد که شرکت های متصدی کمتر با فروش چنین فناوریهای پیشرفته ای با قیمت پایین مخالف بودند.

۸۶

پنجره های فرصت صنعت هواپیماهای جت منطقه ای
• صنعت هواپیماهای جت منطقه ای، دو تغییر رهبری را در سه دهه گذشته تجربه کرده است.
• نمونه اول در سال ۵۹۹۱ زمانی رخ داد که شرکتهای تولید هواپیمای بریتیش ایر، اسپیس و فوکر، موقعیت رهبری خود را به شرکت کانادایی بومباردیر در بازار هواپیماهای دارای پنجاه صندلی واگذار کردند.
• جابهجایی دوم در موقعیت رهبری صنعت ی بخش هواپیماهای متوسط، در سال ۲۰۰۵ و با رشد شرکت هواپیمایی برزیلی امبرائر تجربه شد.
• تغییرات تقاضا در هر دو مورد جابهجایی در این صنعت ، به عنوان پنجره فرصت عمل
87 کرد.

پنجره های فرصت صنعت هواپیماهای جت منطقه ای
• چندین روند در اولین جابهجایی از شرکتهای اروپایی به بومباردیر کانادا در اواخر دهه ۰۹۹۱ با هم همگرا شدند.
• این روندها به رشد سریع تقاضا برای هواپیماهای جت کوچک منجر شد که عالمتی برای تغییر از محدوده هواپیماهای ۷۰ تا ۱۲۰ صندلی به محدوده هواپیماهای ۵۰ صندلی بود.
• جابهجایی دوم رهبری از بومباردیر کانادا به امبرائر برزیل در اواسط دهه ۲۰۰۰ به علت برگشت و تغییر جهت تقاضا به بخش بازار هواپیماهای ۷۰ تا ۱۲۰ صندلی بود که هواپیمای منطقهای ۵۰ صندلی را به محدوده ۱۵۰ تا ۱۸۰ صندلی ارتقا داد.
• در انتقال رهبری به امبرائر، طیفی از تغییرات نهادی در بافت محلی تازه واردان )خصوصی سازی امبرائر و نیز طرحهای حمایتی صادراتی و مالی دولت(، بهره گیری امبرائر را از پنجره فرصتی
88 که توسط تغییرات تقاضا باز شده بود، تسهیل کرد.

پنجره های فرصت در یک نگاه

صنعت
گوشیهای تلفن همراه
نیمههادیها

پنجره های فرصت
– پنجره فرصت فناوری )فناوری آنالوگ مورد استفاده در شرکت موتوروال ← فناوری دیجیتال جی اس ام در شرکت نوکیا(
– پنجره فرصت سیاستی – نهادی )حمایت اتحادیه اروپا از استاندارد دیجیتال جی اس ام در مقابل استانداردهای آمریکایی(
– پنجره فرصت فناوری )گوشی های دیجیتال با سیستم عامل های قدیمی سیمبیان نوکیا ←
گوشیهای هوشمند با سیستم عامل جدید اندروید گوگل(
– پنجره فرصت فناوری )فناوری حافظه های یکپارچه سازی در مقیاس بسیار بزرگ ← فناوری حافظههای دیرَم-(
– پنجره فرصت سیاستی – نهادی )راهبری و هماهنگی پروژه گذار به فناوری یکپارچه سازی در مقیاس بسیار بزرگ توسط دولت ژاپن(
– پنجره فرصت سیاستی – نهادی )امضای توافقنامه تجاری نیمههادی بین آمریکا و ژاپن در سال ۶۸۹)۱
– پنجره فرصت فناوری )حافظههای DRAM با ظرفیت ۶۱ و ۵۶ کیلوبیتی به ۴ تا ۶۱ مگابیتی(
– پنجره فرصت سیاستی – نهادی )تشکیل یک کنسرسیوم تحقیقاتی متشکل از سامسونگ، ال جی و هیوندای در کره جنوبی(

۸۹

پنجره های فرصت در یک نگاه

صنعت
دوربین های عکاسی
فوالد
هواپیماهای جت منطقهای
90

پنجره های فرصت
– پنجره فرصت فناوری )فناوری ساخت دوربین رنج فایندر ← فناوری اس ال ار(
– پنجره فرصت فناوری )اس ال ار آنالوگ ← اس ال ار دیجیتال یا دی اس ال ار(
– پنجره فرصت تقاضا )موج افزایش تقاضا برای دوربین عکاسی به ویژه در طول جنگ جهانی دوم(
– پنجره فرصت فناوری )اکتساب روش بی او اف از سوی شرکت ژاپنی و اقدام به بهبود روش توسط نوآوریهای بعدی(
– پنجره فرصت سیاستی – نهادی )کاهش هزینه حق امتیاز از طریق صدور حق امتیازهای جمعی روش بی او اف توسط دولت ژاپن(
– پنجره فرصت فناوری )امکان خرید فناوریهای جدید توسط شرکت پوسکو کره جنوبی در زمان شوک نفتی دوم و کاهش قیمت فناوری ها(
– پنجره های فرصت فناوری بهطور محدود )بهبودهای جزئی در زیرسیستم ها(
– پنجره فرصت تقاضا )تغییر در تقاضا برای هواپیماهای جت منطقه ای بهدلیل تغییر در قیمت نفت(
– پنجره فرصت سیاستی – نهادی )خصوصی سازی امبرائر برزیل و نیز طرح های حمایتی صادراتی و مالی دولت برزیل(
1 نیمسال دوم ۱۴۰۲-۱۴۰۱

مقدمه
• عموم صاحبنظران بر این عقیدهاند که توسعه فناوری و نوآوری، مستعد شکست بازار است و دولتها در فائق آمدن بر این شکست و ایجاد مزیت رقابتی در سطح بخشی و ملی نقش مهمی دارند.
• اهمیت این امر در کشورهای در حال توسعه که بازارهای ناقصی داشته و پیچیدگی برخی نهادها مانع شفافیت بازار در آنها میشود، واضحتر است.
• بااینحال برخی از مکاتب اقتصادی )اقتصاد نئوکالسیک( به دالیلی که آن را شکست دولت مینامند، با مداخله دولت بسیار محتاطانه برخورد میکنند )ریاحی و قاضی نوری، .)۱۳۹۳
• با این وجود، نظریهپردازان نظامهای نوآوری، دخالت دولت برای کارکرد درست بازار را ضروری میدانند .)Lundvall, 2009(

۲

نقش دولت در توسعه فناوری و نوآوری
• امروزه دولتها با تعیین سیاست ها، قوانین و مقررات برای عرصهای که سایر بازیگران در آن فعالیت میکنند، بر نحوه عملکرد و همچنین رابطه بین بنگاهها و سازمانها تأثیر میگذارند.
• برنامههای دولتی میتوانند همکاری بین بازیگران را توسعه داده و نظام بازار سازماندهی شدهتری را ایجاد کنند.
• از طرفی، نقش دولتها در سازماندهی بازارهای فناوری بهویژه فناوریهای نو و پیشرفته کلیدی تر است.
• برای مثال تأمین مالی دولتی )مستقیم یا غیرمستقیم( در کشورهای صنعتی چیزی بین ۴۰ الی ۵۰ درصد از کل هزینههای تحقیق و توسعه را به خود اختصاص میدهد.

۳

نقش دولت در توسعه فناوری و نوآوری
• بسیاری از سازمانهای فعال در عرصه توسعه ، انتشار و بهکارگیری فناوری، متعلق به دولت و یا در کنترل دولت هستند )دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاههای دولتی و شرکتهای بزرگ صنعتی فعال در حوزههای انرژی یا دفاعی( و دولت مأموریتها و ضوابط ارزشیابی و قوانین مالکیت فکری آنها را تعیین میکند (Niosi et al., 20000)
• از طرفی، در نگرش نظاممند به نوآوری، نقش جدیدی پیش روی دولت است. در این نقش جدید باید دولت عالوهبر شکست بازار، شکستهای سیستمی را که مانع عملکرد نظام نوآوری میشوند، در نظر داشته باشد.
• در نگرش جدید دولت نقش یکپارچهکننده فعالیتها را بازی میکند و طراحی و اجرای سیاست فناوری و نوآوری بخشی جداییناپذیر از سیاست های صنعتی و اقتصادی است که میتوانند در سطوح مختلف ملی، بخشی، منطقهای و فناورانه اتخاذ شوند ) OECD, .)1999

۴

نقش دولت در یادگیری و همپایی فناورانه
• از طرفی سیاست های دولت بهعنوان یک عامل تأثیرگذار و پراهمیت در یادگیری و همپایی فناورانه بهویژه در کشورهای در حال توسعه و متأخر همواره مورد بحث قرار گرفته است.
• برخی از سیاست ها و اقدامات دولتها عبارتند از:
1. سرمایه گذاری در آموزش ) Bell and Pavitt, 1993 Hobday, 1994; Malerba and )Nelson, 2011;
2. معافیتهای مالیاتی، کاهش تعرفهها و خریدهای دولتی )Lee, 2005(
3. سیاست های جایگزینی واردات )Pack and Saggi, 1997 Katrak, 1997(
4. سرمایه گذاری، تخفیفهای مالیاتی و محافظت از بازارهای محلی )Kim, 1997(
5. ایجاد شرایطی برای بازگشت نخبگان و چرخش سرمایه انسانی )Lin and Rasiah, 2014(

۵

نقش دولت در یادگیری و همپایی فناورانه
• مالربا و نلسون )۲۰۱۱( معتقدند سیاست های دولتی و عمومی نقش پررنگی در همپایی فناورانه در بخشهای صنعتی خاص بازی میکنند.
• لی و مالربا )۲۰۱۷( بیان میکنند دولتها از طریق طراحی و اجرای برنامه های تحقیق و توسعه که بر فرایند یادگیری و انباشت قابلیتهای فناورانه بنگاههای داخلی تأثیر میگذارد و یا حمایت هایی نظیر پرداخت یارانههای تحقیق و توسعه ، معافیتهای مالیاتی، حمایت های صادراتی، اصالح قوانین و مقررات و استانداردها یک فضای رقابتی نامتقارن برای شرکتهای خارجی ایجاد میکنند و پنجره فرصتی را به روی شرکتهای داخلی میگشایند.

۶

نهادها و محیط نهادی
• نهادها دربرگیرنده هنجارها، رویهها، عرفها، عادتهای مشترک، قوانین، مقررات ، استانداردها و مواردی از این دست هستند که مجموعه آنها به ادراک و کنش بازیگران شکل میدهند و بر تعامالت میان آنها اثر میگذارند (Coriat and Weinstein, .2002, Edquist and Johnson, 1997)
• عالوه بر این، اقدامها و تعامالت بازیگران مختلف در یک بخش صنعتی از طریق نهادهای آن بخش شکل میگیرند. نهادها مشتمل بر قوانین، استانداردها، نرمها و روتینها هستند و میتوانند رسمی یا غیررسمی و ملی یا بخشی باشند ) Malerba and .)Nelson, 2011
• در تمام نظامهای بخشی، نهادها نقش کلیدی در نرخ و جهت گیری پیشرفتها و تحوالت فناورانه، سازماندهی فعالیتهای نوآورانه و عملکرد بخشها دارند.

۷

نهادها و محیط نهادی
• نورث )۱۹۹۰( نهاد را اینگونه تعریف میکند: «قوانین بازی یا محدودیتهای رسمی و غیررسمی که تعامالت انسانی را شکل میدهند.»
• آنها مرکب از قوانین رسمی و محدودیتهای غیررسمی مانند هنجارهای اجتماعی، رفتارها، عادتها، رویهها و روتینها هستند.
• نهادها میتوانند مشوقها، اطالعات و منابع الزم را فراهم کرده و عدم اطمینان را کاهش دهند و تعارضات را از بین ببرند.
• نهادها هم میتوانند به توسعه فناوری و صنعت در یک جامعه جهت دهند )مانند تصویب قانون مالکیت فکری و حفظ منافع مخترعان( و هم اینکه پس از تکاملیافتن فناوریها در حوزههای صنعتی و فناورانه، از آنها تأثیر میپذیرند )هم تکاملی نهادها و فناوری ها(

۸

نهادها و محیط نهادی
• ادکوئیست و جانسون )۱۹۹۷( چهار کارکرد اصلی را برای نهادها در عرصه نوآوری ذکر کردهاند:
1. نهادها هم از طریق ایجاد اطالعات الزم در ارتباط با رفتار سایر گروهها و افراد و هم از راه کاهش میزان اطالعات مورد نیاز، باعث کاهش عدم اطمینان میشوند.
2. نهادها، تعارضات و همکاریهای میان افراد و گروهها را مدیریت میکنند.
3. نهادها، محرک و مشوقهایی برای تشویق به یادگیری و سهیم شدن در فرایندهای نوآوری بهوجود میآورند.
4. نهادهایی مانند قوانین مالیاتی، یارانههای دولتی و تخصیص منابع میتوانند منابع الزم را به سوی فعالیتهای نوآورانه سوق دهند و همچنین میتوانند منابع را از فعالیتهای نامناسب
به سمت فعالیتهای مناسب هدایت کنند.۹

همت کاملی نهادها با نوآوریهای فناورانه
• مالربا )۲۰۰۲( معتقد است هر بخش دارای الگوی تکامل و همت کاملی خاص خودش است.
• به اعتقاد نلسون )۱۹۹۴( یک رابطه همت کاملی بین فناوری، ساختار صنعت و نهادها و مؤلفههای اجتماعی از قبیل ارزشها، فرهنگها، نرمها و هنجارها وجود دارد.
• نلسون )۲۰۰۴( معتقد است که تمام فعالیتهای اقتصادی هم به فناوریهای فیزیکی و هم به فناوریهای اجتماعی نیازمندند.
• فناوریهای فیزیکی به ابزارها و دستورالعمل انجام هر کار اشاره دارند، درحالیکه فناوریهای اجتماعی به طریقه تقسیم کار و هماهنگ کردن امور اشاره دارد. فناوریهای اجتماعی که بهطور گسترده در یک جامعه بهکار برده میشوند بهوسیله قوانین و مقررات ، هنجارها، انتظارات و ساختارهای حاکم محدود یا تقویت میشوند.

۱۰

همت کاملی نهادها با نوآوریهای فناورانه
• فریمن و پرز )۱۹۸۸( و فریمن و لوکا )۲۰۰۱( معتقدند که فناوریهای کلیدی و نهادها در دورههای مختلف نیازمند چینش نهادهای متفاوتی هستند و کشورهایی که مبنای این نهادها را در اختیار داشته و هر زمان الزم بوده نهادهای مناسب جدیدی را به سرعت ایجاد کردهاند، موفق بودهاند.
• بیتردید جایگاه ایاالت متحده آمریکا در زیستفناوری امروزه مدیون سیستم تحقیقاتی قوی دانشگاهی است که بهوسیله دولت تأمین مالی شده است و نگاه مثبت و بازی به کارآفرینی دارد. وجود صنعت سرمایه گذاری خطرپذیر و حقوق مالکیت فکری قوی، از دیگر عوامل مؤثر بر شکلگیری این صنعت در ایاالت متحده آمریکا هستند .)Nelson, 2008(
• وجود نظام تحقیق و توسعه قوی دانشگاهی در آلمان و توانایی حمایت آنها از توسعه علم شیمی عامل اساسی پیشتازی این کشور در صنعت رنگدانههای مصنوعی بوده است.

۱۱

همت کاملی نهادها با نوآوریهای فناورانه
• ازآنجاکه فناوریها برساختهای اجتماعی هستند؛ نیازها، اهداف و انگیزهها، توانمندیها، رخدادهای کلیدی در جامعه، ساختارهای سیاسی، اقتصادی و صنعتی ، فرهنگ جامعه و چگونگی ایفای نقش دولت در حل مسائل و پیشرفت جامعه همگی از جمله عواملی هستند که در قالب نهاد بر شکلگیری و تکامل فناوریها تأثیرگذارند .)Scott, 2013(
• از طرف دیگر فناوریها نیز خود محرک تغییرات نهادی هستند و جذب و بهکارگیری آنها در یک سیستم صنعتی ممکن است طیفی از تغییرات نهادی را موجب شود
.(Nelson and Nelson, 2002)
• ازاینرو موفقیت کشورها، بهخصوص کشورهای در حال توسعه که به تغییرات سریع فناوری و همپایی نیازمندند، تا حد زیادی تحت تأثیر بر هم کنش نهادها و فناوریها قرار دارند .)Nelson, 2008(

۱۲

همت کاملی نهادها با نوآوریهای فناورانه
• از دهههای قبل تاکنون در صنعت مواد شیمیایی فرایندهای همت کاملی در رابطه با فناوری، تقاضا و نهادها وجود داشته است. یک نمونه عالی از فرایند همت کاملی در این بخش، به موضوعات زیستمحیطی مرتبط است.
• صنعت شیمیایی اغلب به داشتن نقش قابل توجه در ایجاد آلودگی زیستمحیطی متهم میشود و بنگاههای شیمیایی در متعهد شدن به حل مشکلات زیستمحیطی پیشرو دیگران هستند.
• برای رفع این معضل دولتها موظف به قانونگذاری و طراحی ابزارهای کنترلی مناسب و بنگاهها نیز ملزم به توسعه و بهکارگیری فناوریهای تولید جدید و محصوالت تازه شدند. بهعالوه، استانداردهای سفت و سخت زیستمحیطی باعث شد تا نوآوریهای زیستمحیطی زیادی از سوی بنگاههای فعال در این صنعت رخ دهند ) Cesaroni et .)al., 2004

۱۳

همت کاملی نهادها با نوآوریهای فناورانه
• نلسون )۲۰۰۸( با الهام از کارهای چندلر به بررسی همت کاملی فناوریها، ساختارهای سازمانی و نهادهایی در ایاالت متحده پرداخته است که زمینهساز ظهور تولید انبوه در ایاالت متحده شد.
• او بیان میکند فرایندی که صنایع ایاالت متحده را به سمت تولید انبوه هدایت کرد در واقع توسعه فناوریهایی بود که به توسعه تلگراف و خطوط آهن منجر شد. پیشرفتها این امکان را ایجاد میکرد که تولیدات در محدوده جغرافیایی بزرگتری توزیع شوند.
• به دنبال ایجاد سازمان هایی با اندازه بزرگ، مفهوم مدیریت حرفهای متولد شد و خیلی زود مدارس کسبوکار بهعنوان یک سازوکار نهادی جدید برای تربیت مدیران حرفهای ایجاد شدند.
• نیازهای مالی این شرکتهای غولآسا نیز فراتر از آن بود که با نهادهای مالی قدیمی و موجود حل شود. بنابراین هم بانکهای سرمایه گذاری جدید و هم بازار سرمایه جدید برای پاسخ به این نیازها ایجاد شدند.

۱۴

همت کاملی نهادها با نوآوریهای فناورانه
• چانگ، هوانگ و یانگ )۲۰۰۶( به مطالعه همت کاملی فناوری و نهادها در صنعت فناوری اطالعات و ارتباطات در کره جنوبی پرداختند.
• نظام نوآوری بخشی فناوری اطالعات و ارتباطات همزمان با کسب قابلیتهای فناورانه در این بخش تکامل یافته است و راهبردهای فناوری با نهادهای عمومی بهطور همزمان شکل گرفته و تکامل یافتهاند.
• یادگیری تجمعی هم در حوزه فناوری و هم سازمان، عوامل کلیدی در مسیر بهروزرسانی قابلیتهای فناورانه هستند.
• از دیدگاه آنها طراحی ترتیبات سازمانی و نهادی مطابق تغییر و تحوالت حوزه فناوری برای توسعه و بهروزرسانی قابلیتهای فناورانه در یک بخش بسیار مهم است.

۱۵

نقش نهادها و سیاست ها در همپایی فناورانه
• در یکی از نخستین مطالعات در زمینه همپایی، گرشنکرون )۱۹۶۲( به مطالعه همپایی صنعتی آلمان با انگلستان پیش از جنگ جهانی اول و تبیین نقش سیاست ها و نهادها در این بستر پرداخته است.
• او بهطور قابل توجهی بر ایجاد نهادهای جدید و دنبال کردن راهبردهای مطلوب توسط دولتها برای تحقق همپایی تأکید دارد؛ نهادها و راهبردهایی که مبتنی بر موقعیت و اقتضائات کشورها باشند.
• از نظر وی این نهادها و راهبردها باید بهگونهای سازماندهی شوند که از مزیت کشورها در دوره همپایی حداکثر بهره برداری انجام و بر کمبودها غلبه شود. نهادهای جدید ضرورتی است که کشورها برای غلبه بر نامالیمات ناشی از تأخیر و دیرآمدگی به آنها نیاز دارند.

۱۶

نقش نهادها و سیاست ها در همپایی فناورانه
• رادالت و ساکس )۱۹۹۷( سه الگوی اتخاذ شده توسط دولتها برای اعمال نقش نهادها و سیاست ها در همپایی فناورانه در شرق آسیا را شناسایی کردند:
1. الگوی فشار بزرگ: طبق این الگو دولت باید تمام اجزای پشتیبان همپایی را تقریباً بهطور همزمان و از مسیر سرمایه گذاری فیزیکی عظیم در زیرساختها، صنایع راهبردی، تحقیق و توسعه و تغییرات قانونی و نهادی فراهم آورد.
2. الگوی حمایت از صنایع نوپا: این الگو بر فرصت تنفس دادن به صنایع داخلی از طریق سیاست هایی چون جایگزینی واردات تأکید دارد. فرصتی که به مرور زمان به آمادگی این صنایع برای رقابت با رقبای خارجی و بینالمللی منجر میشود.
3. الگوی غازهای پرنده: این الگو که برخاسته از تجربه کشورهای شرق آ سیاست ، بیانگر آن است که کشورهای در حال توسعه به مرور همان حرکتی را در توسعه فناوری انجام میدهند کهقبالً کشور دیگری آن را انجام داده است )نساجی ← الکترونیک(

۱۷

نقش نهادها و سیاست ها در همپایی فناورانه
• مالربا و نلسون )۲۰۱۱( بر «بستر همپایی» و «وابستگی همپایی به شرایط کشورها» تأکید فراوان کردهاند. به عبارتی هر کشوری با توجه به فرایند یادگیری بومی خود به یک شکل خاص اقدامات الزم برای همپایی فناورانه را انجام میدهد.
• نسخهبرداری عینی در همپایی فناورانهتقریباً غیرممکن است. تکرار ابعاد سازمانی، مدیریتی و نهادی تجربیات همپاییتقریباً غیرممکن است و هماهنگسازی آن با شرایط، هنجارها و ارزشهای داخلی بسیار پیچیده است .(Nelson, et al., 2005)
• وجود ابزارهای نهادی یک ضرورت است. نهادهایی که ارتباط با رهبران عرصه فناوری را تسهیل کنند، ارتباط با بازار و مصرفکنندگان را تنظیم کنند، نهادهای آموزش و مهارتافزایی را ایجاد کنند و در نهایت شبکه نوآوری محلی را شکل دهند
.(Fagerberg and Godinho, 2005)

۱۸

نقش نهادها و سیاست ها در همپایی فناورانه
• آبراموویتز )۱۹۸۶( در مقاله مشهور خود و در تحلیل فرایند همپایی موفق کشورهای شرق اروپا با آمریکا پس از جنگ جهانی، دو عامل «همخوانی فناورانه» و «قابلیتهای اجتماعی» را معرفی کرده است.
• منظور از همخوانی فناورانه تطابق دادن بستر فنی و اقتصادی با فناوریهای وارداتی و جذب شده در یک کشور است.
• اما قابلیتهای اجتماعی دارای مصادیقی نظیر ارتقای سطح آموزش، افزایش سهم منابع اختصاص داده شده به فعالیتهای تحقیق و توسعه در بخش عمومی و خصوصی و ایجاد یک سیستم تأمین مالی خوب و کارآمد است.

۱۹

نقش نهادها و سیاست ها در همپایی فناورانه
• ماتیوس )۲۰۰۶( تعدادی از سیاست های حمایت از همپایی فناورانه را ارائه داده است که عبارتند از:
1. تعیین جایگاه بینالمللی مبتنیبر مزیتهای بومی و اقتضائات جهانی،
2. ورود به زنجیره ارزش منطقهای و جهانی،
3. یادگیری نهادی )تأمین مالی، تحقیق و توسعه ، بازارسازی و …(،
4. زمینهسازی ظهور شرکتهای جدید بهعنوان بازیگران محوری فرایند همپایی،
5. ایجاد صنایع جدید و پیشرو،
6. توسعه صادرات و جایگزینی واردات،
7. انجام حمایت های گزینشی از شرکتها،
8. آمادهسازی شرکتها برای مواجهه با پیچیدگیهای عرصه بینالمللی بهخصوص در شرایطی که سازوکارهای بازار به ساماندهی شرایط قادر نباشند،
9. سازماندهی خوشهها و بلوکهای صنعتی بهمنظور همافزایی میان شرکتها،
1. شتاب بخشیدن به جهانی شدن شرکتها بهویژه با استفاده از شیوههای جدید جذب سرمایه گذاری خارجی

۲۰

نقش نهادها و سیاست ها در همپایی فناورانه
• مالربا و نلسون )۲۰۱۱( یکی از عوامل مؤثر بر همپایی با شرکتها و کشورهای پیشرو را حمایت فعاالنه دولت از فرایند همپایی بیان کردهاند که شامل اشکال متنوع پشتیبانی و کمکهای مستقیم و غیرمستقیم است.
• یکی از این موارد، وجود یک رژیم مالکیت فکری است که مانع جدی برای نسخهبرداری و بهره برداری از فناوریهای وارداتی نباشد!
• نلسون و همکاران )۲۰۰۵( در تبیین اهمیت سرمایه گذاری خارجی بیان میکنند که یادگیری از شرکتهای خارجی همچنان بهعنوان یکی از پیشرانهای اصلی یادگیری فناورانه است.
• در کنار سرمایه گذاری خارجی سایر روشها در تعامل با شرکتهای خارجی نظیر تولید تحت لیسانس، اتحادهای راهبردی، توسعه مشترک و حتی یادگیری غیررسمی اهمیت بسیار باالیی دارند.

۲۱

برخی سیاست های حامی و پشتیبان همپایی فناورانه از دید صاحبنظران
ردیف سیاست ها
صاحبنظران
1 اولویتدهیو حمایت ازصنایعجدیدودانشمحور
(Gerschenkron, 1962; Mathews, 2006; Nelson,
2004)

۲ جذبسرمایه گذاریخارجی
)Nelson et al., 2005; Mathews, 2006)
3 سازماندهیخوشههاوبلوکهای صنعت ی
)Mathews, 2006)
4 اصالحتغییرساختار صنعت
(Wong, 1999; Mathews, 2006; Malerba and
Nelson, 2011)

۵ تخصیصمشروطبازارتضمینشدهداخلی
)Wong, 1999)
6 توسعه صادراتیاجایگزینیواردات
(Mathews, 2006)
7 ایجاد ارتباطات عمودیباحلقههایپیشینوپشینزنجیرههای
)Malerba and Nelson, 2011)
ارزش

۸ توسعه وتقویت ارتباطات وتعامالتبینالمللیواتصالبه
(Wong, 1999; Nelson, 2004; Mathews, 2006;
زنجیرهارزشجهانی
Malerba and Nelson, 2011)

۹ ایجادوتقویتجریانآموزشوتحقیقات
(Gerschenkron, 1962; Abramovitz, 1986; Nelson,
2004; Mathews, 2006; Malerba and Nelson, 2011)

۱۰ ۲۲ ایجادنهادهایتأمینمالیکارآمد
(Gerschenkron, 1962; Abramovitz, 1986; Nelson,
2004; Mathews, 2006; Malerba and Nelson, 2011)

سیاست صنعتی و همپایی فناورانه
• رودریک)۲۰۰۸(درمقالهایباعنوان« سیاست صننعتی:نپنرسچنرا،بپنرسچگوننه؟» بیانمیکندکهبسیاریازکشورهایدرحال توسعه هماکنوندرگینرطراحنیواجنرای سیاست های صنعت ی هستند،حتیاگرآنرابهایننامنخوانند.
• این مقاله در پاسخ به اقتصاددانی است که هنوز به سیاست های صنعتی بدبین هستند، به آنها به دیده تردید مینگرند و مجادله میکنند که چنین سیاست هایی ممکن است به شکست منجر شوند )شکست دولت(. آنها معتقدند که دیوانساالران در انتخاب برندگان خوب عمل نمیکنند و مداخالت دولتی مستعد افتادن در دام سیطره سیاسی هستند.
• مشکل مشترک کشورهای در حال توسعه ، نیاز به رشد شتابان، فرایند همپایی پایدار با عملکرد باال و سیاست های صنعتی برای حمایت از این فرایندهاست. این موضوع به ایجاد موجی به طرفداری از « سیاست های صنعتی در خدمت همپایی» منجر شده است )نوبلر، .)۱۳۹۷

۲۳

سیاست صنعتی و همپایی فناورانه
• به عبارتدیگر سیاست ها و نهادهایی الزم است تا مشوقهایی را فراهم آورند که بدانیم «چه محصوالتی میتوانند به نحوی سودآور در اقتصاد ما تولید شوند.»
• رودریک )۲۰۰۸( بیان میکند مدل صحیح سیاست صنعتی این نیست که یک دولت، معافیت های مالیاتهای و یارانهها را اعمال کند، بلکه وظیفه اصلی آن برقراری همکاری راهبردی بین بخش خصوصی و دولتی است.
• غلبه بر چالش سیاست گذاری از طریق اتخاذ یک رویکرد تجربی، خالقانه و عملگرا و از طریق زمینهسازی برای گفتگو، شوراهای مشورتی و جلساتی با بخش خصوصی و سرمایه گذاران ممکن است )در هم تنیدگی بخش دولتی و خصوصی با هدف همپایی فناورانه(

۲۴

سیاست صنعتی و همپایی فناورانه
• سیاست های صنعتی و دولت نقش کلیدی در فرایند همپایی ایفا میکنند که در سایه آن تکامل قابلیتهای فناورانه و سازمانی به صورت یک فرایند تدریجی، پیچیده، غیرخطی و وابسته به مسیر ممکن میشود.
• این توسعه قابلیتها و یادگیری توسط نیروی کار، بنگاههای بومی، دانشگاهها و نظامهای تحقیق و توسعه انجام میشود. از طرفی، نقش دولت توسعه گرا در تسهیل، شکلدهی و تسریع جهتگیری و نیروی پیشران یادگیری و انباشت قابلیتها تجلی پیدا میکند.
• یادگیری و توسعه قابلیتها بهعنوان ”جوهره همپایی“ تلقی میشود و پایه عمده سیاست های صنعتی نیز تسهیل و شکلدهی به فرایند یادگیری بهمنظور انباشت سریع قابلیتهای بومی است .)Cimoli, Dosi and Stiglitz, 2009(

۲۵

سیاست صنعتی و همپایی فناورانه
1. دولت باید به خلق فرصتهای یادگیری در صنایع جدید و در پارادایمهای فنی ن اقتصادی پیشرفته بپردازد. تمامی اقتصادهایی که از رشد باال و پایدار برخوردار شده اند ، راهی یافتهاند که از فعالیتهای کمحاصل جدا شده و به سوی فعالیتهای پرحاصل ) بهره وری باال، پیشرفتهای فناورانه سریع و همافزایی( حرکت کنند.
2. الزم است که نهادها و سیاست ها بهمنظور سرعت بخشیدن به یادگیری و پرهیز از رانتخواهی، مشوقهای سرمایه گذاری را با اعمال فشار برای یادگیری در هم آمیزند. ازآنجاکه یادگیری فرایندی پیچیده، غیرقطعی و پرریسک است، باید بنگاهها از پوشش ریسک و بازگشت سرمایه هایشان اطمینان کسب کنند.

۲۶

سیاست صنعتی و همپایی فناورانه
3. کشورهای در حال توسعه میتوانند از تجارب همپایی یکدیگر استفاده کنند و درس بگیرند، هرچند کشورها دارای قابلیتهای بومی و شرایط زمینهای متفاوت و متمایزی هستند. چانگ )۲۰۰۹( بیان میکند کهدقیقاً آن چیزی که ما از مالحظات سیاست ی و از خالل نمونههای تاریخی استخراج میکنیم به شرایط طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و آرمانها، پیشفرضها و آمالهای آن کشورها بستگی دارد.
4. مزیتهای نسبی کشورها مفروض و محتوم نیستند و سیاست ها نقش محوری در آفرینش مزیتهای نسبی جدید برای فرایند همپایی پویا و سریع ایفا میکنند. ازاینرو به کشورهای در حال توسعه پیشنهاد میشود که از پارادایمهای جدید و پیشرفته فنی ن اقتصادی غافل نباشند و به جای تخصص پیدا کردن در مزیتهای نسبی موجود، مزیتهای نسبی جدیدی خلق کنند.

۲۷

سیاست صنعتی و همپایی فناورانه
5. دولت توسعه گرا نباید تمام تالش خود را معطوف به جذب سرمایه گذاری خارجی کند، بلکه به همان میزان مهم است که به ایجاد بنگاههای بومی و توسعه کارآفرینی در داخل کشور توجه کند. بنگاههای محلی و بومی انگیزه، روحیه ریسکپذیری و کارآفرینی بیشتری دارند و در فعالیتهای تحقیق و توسعه پیچیدهتر و پرریسکتر سرمایه گذاری میکنند )آمسدن، .)۲۰۰۹
6. در فرایند کشف و یادگیری، نقش اصلی دولت و نهادهای سیاست گذار تالش برای تدوین ابزارهای سیاست ی پیچیده نیست، بلکه ایجاد یک شبکه همکاری نزدیک با کارآفرینان پیشگام جهت رفع گلوگاههای پیش روی آنهاست )فرایند یادگیری در بستر همکاری شبکهای راهبردی بین دولت و کارآفرینان پیشگام( )رودریک، )۲۰۰۸

۲۸

نقش محیط نهادی و سیاست ها در توسعه نوآوریهای فناورانه در کشورهای توسعه یافته
1. هواپیماهای تجاری در ایاالت متحده آمریکا
2. سیستمهای ارتباطات از راه دور در ایاالت متحده آمریکا و اروپا
3. نیروگاه هستهای در انگلستان
4. صنایع شیمیایی در اروپا
5. صنعت ماشین ابزار در اروپا
6. صنعت رنگدانههای مصنوعی در آلمان
7. صنعت دارو در ایاالت متحده آمریکا
8. صنعت خودرو در فرانسه

۲۹

هواپیماهای تجاری در ایاالت متحده آمریکا
• مووری و روزنبرگ )۱۹۸۱( با مطالعه تغییرات فنی در صنعت هواپیماهای تجاری بین سالهای ۱۹۲۵ تا ۱۹۷۵، دریافتند سیاست های دولت ایاالت متحده آمریکا در قبال صنعت هواپیماهای تجاری، نقش بیبدیلی در سرعت بخشیدن به نوآوری و رشد بهره وری در این صنعت بازی کرده است.
• آنها معتقدند سیاست های دولت از طریق تأثیرگذاری بر طرف تقاضا و عرضه، نوآوری در این صنعت را تسهیل و تسریع کرده است.
• حمایت از توسعه هواپیماهای نظامی جدید باعث شد تا مهارتهای فنی، دانش و نوآوریهای بهدست آمده در این بخش بتوانند در ساخت هواپیماهای تجاری بهکار گرفته شوند.
• از طرفی تقاضاهای دولت و تضمین بازار برای هواپیماهای جدید به ایجاد انگیزش در میان سازندگان هواپیما در داخل این کشور منجر شد و زمینه را برای ایجاد دانش فنی و علمی جدید فراهم کرد.

۳۰

سیستمهای ارتباطات از راه دور در ایاالت متحده آمریکا و اروپا
• دیویس و برادی)۱۹۹۸( به مطالعه تأثیر سیاست های دولت بر الگوی نوآوری و رهبری صنعتی در سیستمهای ارتباطات از راه دور موبایل در ایاالت متحده و برخی کشورهای اروپایی پرداختند.
• آنها معتقدند تا دهه ۱۹۸۰، دولتها در کشورهای مذکور از طریق مالکیتهای دولتی، خریدهای دولتی، یارانهها و سیاست های حمایت ی به مداخله و اعمال کنترل مستقیم بر این صنعت میپرداختند.
• آنها بیان میکنند دولتها از طریق یارانههای دولتی و خریدهای دولتی به مداخله مستقیم در این صنایع ادامه میدهند، ولی مداخلههای غیرمستقیم آنها از طریق برخی تمهیدات مربوط به قانونگذاری در حال افزایش است مانند:
1. ایجاد استانداردهای فنی و تدوین قوانین و مقررات ؛
2. تسهیل ورود به بازار برای تازهواردان از طریق اعطای لیسانس به آنها و تعیین استانداردهایی که ایمنی را تضمین میکنند.

۳۱

نیروگاه هستهای در انگلستان
• واکر )۲۰۰۰( با مطالعه یک نیروگاه هستهای در کشور انگلیس به بررسی نقش الزامات نهادی در توسعه سیستمهای فناورانه بزرگ پرداخت.
• او معتقد است که این سیستمها نمیتوانند بودن وجود تعهدات و الزامات قانونی )شکل قراردادها(، سازمانی )مشارکت تولیدکنندگان، کاربران و سرمایه گذاران( و سیاسی )مشارکت بازیگران و ذینفعان مختلف دولتی( توسعه پیدا کنند.
• بهدلیل ریسکهای متعددی که در توسعه این سیستمها وجود دارد، بدون این تعهدات و الزامات هیچ نوآوری شکل نمیگیرد و هیچ سرمایه گذاری انجام نمیشود.
• ضرورت این تعهدات و الزامات در مواقعی که روابط نزدیکی میان تولیدکنندگان و سازمانهای دولتی وجود دارد بیشتر احساس میشود، زیرا احتمال وقوع پدیده قفلشدگی بیشتر است.

۳۲

صنایع شیمیایی در اروپا
• در پیشرفت و توسعه صنعت شیمیایی در اروپا، نهادها و سیاست ها نقشی حیاتی بازی کردهاند که بهطورکلی میتوان آنها را به دو دسته تقسیم کرد :)Cesaroni et al., 2004( فرایندهای تجدید ساختار و سیاست های ثبت اختراع.
• از منظر فرایندهای تجدید ساختار، حکومتهای محلی اجازه ایجاد کارتلها و غولهای صنعتی ملی را دادهاند و این امر را تشویق کردهاند. در انگلستان و آلمان اتحادیههای تجاری متفاوت و ائتالفهای میانبنگاهی جدید ظهور پیدا کردند.
• در انگلستان، صنعت مواد شیمیایی خودش را در قالب اتحادیه تولیدکنندگان مواد شیمیایی سازماندهی کرد. در آلمان نیز هشت تولیدکننده عمده رنگ یک «شبهکارتل» را تشکیل دادند.
• نقش مهم دوم نهادها در بخش شیمیایی با سیاست های ثبت اختراع مرتبط است. این مسئله بهویژه در رابطه با بنگاههای کوچک اهمیت دارد. اشکال مناسب حقوق مالکیت فکری و حفاظت به اندازه کافی قدرتمند از پتنتها از فعالیت بنگاههای کوچکتر فناوریمحور محافظت کردند.

۳۳

صنعت ماشین ابزار در اروپا
• در صنعت ماشین ابزار، بازارهای نیروی کار داخلی و منطقهای و نهادها و سازمانهای محلی )نظیر بانکهای محلی( نقش مهمی را در تأثیرگذاری بر مزیتهای بینالمللی بازی میکنند.
• روابط نزدیک مبتنی بر اعتماد در سطح منطقهای در زمانهای طوالنی، تأمین مالی کافی نوآوری و برنامه های توسعه کسبوکارها نقش مهمی در توسعه این صنعت در آلمان و ایتالیا داشتهاند.
• در آلمان آموزش حرفهای بهطور گستردهای توسعه مهارتهای مورد نیاز برای طراحی و ساخت ماشینآالت را ترویج کرد. قوانین استخدامی به نسبت باثبات و راهبردهای استخدامی شرکتها زمینهای را برای تولید دانش انباشتی و نوآوریهای تدریجی فراهم آوردند.
• استانداردها نه تنها در رابطه با سالمت و ایمنی، بلکه حتی در رابطه با اقتصاد مقیاس در این صنعت پیشینهای طوالنی دارند. قانون اتحادیه اروپا در رابطه با ماشینآالت در تحقق بازار مشترک بهویژه در صنعت ماشینآالت بسیار تأثیرگذار بود .)Wengel and Shapira, 2004(

۳۴

صنعت رنگدانههای مصنوعی در آلمان
• افرادی که آموزش پیشرفتهای در نظریهها و فنون شیمی دیده بودند توانایی خاصی در توسعه رنگدانههای مصنوعی داشتند. برای اینکه از این توانایی استفاده شود، بنگاهها نیاز داشتند تا مفهوم و ساختاری با عنوان ”آزمایشگاههای تحقیقاتی صنعتی “ را توسعه دهند.
• بهعالوه قانون ثبت اختراع آلمان سفت و سختتر شد و به بنگاهها اجازه داده شد تا بتوانند از فرمول تولید رنگدانههای خود محافظت کنند.
• همچنین در حرکت جدید که دانشمندان بخشی از آن بودند، قانون جدید باید مشخص میکرد که چه افرادی حق دارند بعد از توسعه محصول در آزمایشگاه، اختراع را به نام خودشان ثبت کنند.
• از سوی دیگر سیستم دانشگاهی آلمان باید درگیر تربیت شیمیدانانی میشد که دوست داشتند در صنعت فعالیت کنند .)Nelson, 2008(

۳۵

صنعت دارو در ایاالت متحده آمریکا
• تعداد زیادی از شرکتهای زیستفناوری جدید ایجاد شدند که نیروی آنها پژوهشگران دانشگاهی و دانشجویان بودند. برنامه این شرکتها توسعه داروهای جدید و یا اعطای لیسانس داروهای موجود به شرکتهای دارویی بود.
• عوامل نهادی بسیاری از این پیشرفت و توسعه فناورانه حمایت کردند:
1. یکی از آنها رویکرد باز دانشگاههای آمریکایی نسبت به فعالیتهای کارآفرینی پژوهشگران بود.
2. نوآوری نهادی دیگر ایجاد صنعت سرمایه گذاری خطرپذیر بود که تأمین مالی این شرکتها را به یک کسبوکار سودآور تبدیل میکرد.
3. یک تصمیم قانونی مهم در این راستا اجازه دادن به پژوهشگران بود تا بتوانند اختراعات و فناوریهای جدید خود را ثبت کنند. در همین زمان کنگره، قانون بای-دال را تصویب کرد که دانشگاهها را تشویق میکرد تا خود بتوانند ثبت اختراع کنند و تالش کنند حاصل کارهای تحقیقاتی خود را تجاریسازی کنند

۳۶

صنعت خودرو در فرانسه
• اولترا و جین )۲۰۰۹( به مطالعه نظام نوآوری بخشی زیستمحیطی در صنایع خودروسازی در فرانسه پرداخته اند و تمرکزشان بر توسعه وسایل نقلیه با انتشار آالیندههای کمتر است.
• آنها چارچوبی شامل سه مؤلفه اصلی رژیمهای فناورانه، شرایط تقاضا و سیاست های زیستمحیطی و نوآوری انتخاب کردند. آنها معتقدند که الگوی بخشی نوآوریهای زیستمحیطی از طریق تعامالت میان این سه مؤلفه شکل میگیرد.
• یافتههای آنها نشان میدهد که چگونه رژیمهای فناورانه و شرایط تقاضا منجر به لختی و اینرسی فناورانه شده و باعث ماندگاری طرح غالب میشود.
• بهعالوه، سیاست های زیستمحیطی و نوآورانه با دو عامل دیگر یعنی رژیم فناورانه و شرایط تقاضا یکپارچه هستند و بر یکدیگر تأثیر میگذارند.

۳۷

انواع سیاست های تأثیرگذار بر توسعه نوآوریهای فناورانه در کشورهای توسعه یافته و صنعتی
صنعت /بخش
سیاست ها
هواپیماهایتجاریدرایاالت
– سرمایه گذاری و تأمین مالی برنامه های تحقیق و توسعه در زمینه هواپیماهای نظامی،
متحدهآمریکا

(Mowery and – خریدهای دولتی از شرکتهای داخلی تولیدکننده هواپیماهای تجاری با هدف تضمین بازار.
Rosenberg, 1981)
سیستمهای ارتباطات ازراه
– ایجاد استانداردهای فنی و ایمنی و تدوین قوانین و مقررات ،
دوردرایاالتمتحدهآمریکاو
– معافیتهای مالیاتی،
اروپا – اعطای یارانههای تحقیق و توسعه ،
(Davies and Brady, – خریدهای دولتی،
1998) – تسهیل ورود به بازار برای تازهواردان از طریق اعطای لیسانس.

نیروگاه هسته ای درانگلستان
– تعیین الزامات نهادی شامل الزامات قانونی، سازمانی و سیاسی با هدف کاهش ریسکها، تضمین
)Walker, 2000( سرمایه گذاریها و ممانعت از بهینهسازی بخشی و قفلشدگی.

صنعت شیمیاییدرکشورهای
– تجدید ساختار صنعت )اعطای مجوز تأسیس شرکتهای بزرگ صنعتی از طریق ادغام تعدادی شرکت
اروپایی کوچکتر(،
38 (Cesaroni et al., 2004) – سیاست ها و قوانین ثبت اختراع و محافظت از حقوق مالکیت فکری.

انواع سیاست های تأثیرگذار بر توسعه نوآوریهای فناورانه در کشورهای توسعه یافته و صنعتی
صنعت /بخش
سیاست ها
صنعت دارو درکشورهای
– سیاست های تقویت آموزش و تحقیقات باکیفیت،
اروپایی – ایجاد ارتباط مستمر و سازنده میان صنعت و دانشگاه با هدف انتقال فناوری،
– ایجاد بازار برای محصوالت جدید و نوآورانه در سایه چارچوبهای نهادی و قانونی بهگونهای که
(Cesaroni et al., 2004)
سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و اتحادهای راهبردی را توجیه کند.
صنعت ماشینابزاردر
– تأمین مالی فعالیتهای نوآورانه و برنامه های توسعه کسبوکارها،
– برنامه های آموزش حرفهای و مهارتآموزی،
کشورهایاروپایی

– بازنگری در قوانین استخدامی )قوانین باثباتی که امکان انباشت دانش را فراهم آوردند(،
(Wengel and Shapira,
– تدوین استانداردهایی در زمینههای سالمت و ایمنی،
2004) – تدوین قوانینی در زمینه ایجاد بازار مشترک در اتحادیه اروپا.

صنعت نرم افزار درکشورهای- سرمایه گذاری دولت، بخش نظامی و سازمانهای امنیت اجتماعی در توسعه نرم افزار ها و تحریک تحقیقات
اروپایی در دانشگاهها،
(Steinmueller, 2004( – ایجاد زیرساختها و آموزش نیروی انسانی متخصص و ماهر.

۳۹

انواع سیاست های تأثیرگذار بر توسعه نوآوریهای فناورانه در کشورهای توسعه یافته و صنعتی
صنعت /بخش
سیاست ها
صنعت رنگدانه های مصنوعی – رسمیت بخشیدن به قانون ثبت اختراعات،
درآلمان
– ایجاد آزمایشگاههای تحقیقاتی صنعتی ،
)Nelson, 2008( – آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص.
صنعت زیستفناوریدر
– تأسیس شرکتهای زیستفناوری،
– ترویج فرهنگ کارآفرینی در دانشگاههای ایاالت متحده،
ایاالتمتحدهآمریکا
– ایجاد و تقویت صنعت سرمایه گذاری خطرپذیر بهمنظور تأمین مالی فعالیتهای نوآورانه،
Nelson, 2008 ( – تصویب قانون بای ن دال با هدف تضمین حقوق مالکیت فکری محققان دانشگاهی و تشویق آنها به
) تجاریسازی دستاوردهای تحقیقاتی.

صنعت خودرودرفرانسه
– تدوین استانداردهایی در زمینه تولید خودروهایی با آالیندگی کمتر.
(Oltra and Jean, 2009)

۴۰

نقش محیط نهادی و سیاست ها در همپایی فناورانه در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور
1. صنعت ارتباطات از راه دور در کره جنوبی
2. صنعت نرم افزار در اروگوئه
3. صنعت ارتباطات از راه دور در تایوان
4. صنعت خودرو در چین
5. صنعت پرورش ماهی در شیلی
6. صنعت نرم افزار در چین
7. سیستم دولت الکترونیک در کره جنوبی
8. هواپیماهای نظامی در چین، برزیل و کره جنوبی
9. صنعت خودرو در هند
1. صنعت دارو در هند

۴۱

صنعت ارتباطات از راه دور در کره جنوبی
• چانگ و هوانگ )۲۰۰۷( به مطالعه توسعه سیستمهای ارتباطات از راه دور در کره جنوبی پرداختند. آنها دریافتند که دولت نه تنها نقش مهمی در برنامه های تحقیق و توسعه ملی ) سیاست های طرف عرضه( بازی کرده است، بلکه سیاست های استانداردسازی ) سیاست های طرف تقاضا( تأثیر زیادی بر شکلگیری بازار داشته است.
• در صنعت ارتباطات راه دور از طریق تلفن همراه، دولت با انتخاب استانداردهای ملی واحد که باعث شد بنگاههای خصوصی داخلی سیستمهای داخلی را انتخاب کنند، تأثیر زیادی بر ایجاد بازار داشت. همچنین تضمین خریدهای دولتی باعث شد تا ریسک ورود به بازار در مراحل اولیه بهشدت کاهش یابد.
• آنها معتقدند که ”همت کاملی میان فناوری و نهادها“ نقش بسیار مهمی در توسعه فناوری و شکلگیری بازار داشته است. این واقعیت درباره کره جنوبی خود را از طریق ایجاد بازار با سیاست های سرمایه گذاری و تأمین مالی، سیاست های استانداردسازی و تنظیم بازار و رقابت نشان میدهد.

۴۲

صنعت نرم افزار در اروگوئه
• کانیلس و همکاران )۲۰۰۹( به مطالعه صنعت نرم افزار در کشور اروگوئه پرداختند. بهطورکلی اروگوئه بهعنوان یک کشور با اقتصاد مبتنیبر کشاورزی )گوشت، چرم، برنج و پشم( شناخته میشود، که در دهههای اخیر تالشها و عملکرد قابل مالحظهای از خود در صنعت نرم افزار به نمایش گذاشته است.
• برخی سیاست ها و اقدامات دولت که تأثیرات ژرفی بر صنعت نرم افزار در این کشور گذاشتهاند عبارتند از:
• تسهیل جابهجایی نیروی کار میان بنگاهها از طریق قوانین انعطافپذیرتر؛ تقویت فعالیتهای شبکهسازی میان بنگاهها به صورت محلی و بینالمللی؛ سرمایه گذاری در آموزش عالی؛ سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و پرداخت یارانههای تحقیقاتی؛ ایجاد پیوند میان بخش خصوصی و دانشگاهها؛ جذب بنگاههای خارجی نوآور؛ کمک به افزایش سرریزهای فناوری و یادگیری از طریق همکاری میان بنگاهها و شرکتهای زایشی.

۴۳

صنعت ارتباطات از راه دور در تایوان
• لی )۲۰۰۹( به مطالعه صنعت فناوری اطالعات و ارتباطات تایوان در بستر یک اقتصاد دانشبنیان جهانی پرداخته است.
• سیاست های اصلی موجود در این حوزه نیز عبارتند از: معافیتهای مالیاتی برای فعالیتهای تحقیقاتی و آموزش پرسنل؛ انجام پژوهشهای نوآورانه از طریق کسبوکارهای کوچک و متوسط و برنامه های توسعه فناوری.
• عالوهبر این سیاست های جدید در این حوزه شامل این موارد است: مقررات زدایی از بخش ارتباطات از راه دور؛ سیاست های تشویق طرف تقاضا و اجرای برخی طرحها و پروژههای خاص.
• گذار نظام نوآوری ملی در تایوان از طریق افزایش ورودیهای تحقیق و توسعه ، ارتقای نظام آموزشی و توسعه سرمایه های انسانی، افزایش تالش برای ثبت اختراعات و انتشارات علمی، نقشآفرینی مثبت مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاهها عملی شده است.

۴۴

صنعت خودرو در چین
• زی، لی و گویشنگ )۲۰۰۹( با بهره گیری از دیدگاه نظامهای نوآوری بخشی به مطالعه سیر تکامل صنعت خودرو در چین پرداختند.
• آنها معتقدند انباشت قابلیتهای فناورانه در بنگاههای سازنده خودرو در چین دارای دو منبع داخلی و خارجی است. انباشت قابلیتها به شکل داخلی از طریق یادگیری با انجام و ارتقای قابلیتهای فناورانه موجود است، درحالیکه انباشت قابلیتها به شکل خارجی از طریق مشارکت در شبکههای دانشی خارجی است.
• برخی از این سیاست ها عبارتند از: بازنگری در نحوه معرفی و اطالعرسانی پیرامون محصوالت؛ تسهیل و زمینهسازی برای رقابت؛ تشویق و حمایت از خودروهای کممصرف و دوستدار محیط زیست. بهطورکلی یافتههای این پژوهش گویای آن است که تقاضای چشمگیر داخلی و شبکههای دانشی خارجی از مهمترین عوامل مؤثر بر تکامل این صنعت در کشور چین است.

۴۵

صنعت پرورش ماهی در شیلی
• ایزوکا)۲۰۰۹( به مطالعه صنعت پرورش ماهی بهعنوان یک صنعت دارای فناوری پایین در کشور شیلی پرداخته است. او معتقد است که تمرکز بر بخشهای دارای فناوری پایین میتواند یافتههای سیاست ی مهمی برای کشورهای در حال توسعه بهویژه آنهایی که دارای منابع طبیعی غنی هستند، داشته باشد.
• این پژوهش با مطالعه صنعت پرورش ماهی در شیلی قصد دارد نحوه ظهور یک نظام نوآوری بخشی دارای فناوری پایین )محصوالت غذایی( و نفوذ آن در بازارهای جهانی را نشان دهد. همچنین از طریق بررسی فرایند استانداردگذاری در این صنعت ، نشان میدهد که چگونه یک کشور در حال توسعه نظیر شیلی میتواند نقش کلیدی در شکلدهی به قواعد یک صنعت بازی کنند.
• مطالعه این صنعت نشان میدهد بخشهای دارای فناوری پایین میتوانند نوآورانه باشند و این پتانسیل را دارند که بهعنوان محور توسعه کشورهای در حال توسعه قرار بگیرند. همچنین این صنایع بهمنظور پایدارسازی رقابتپذیری بلندمدت و پایدارسازی زیستمحیطی نیازمند فعالیتهای تحقیق و توسعه هستند.

۴۶

صنعت نرم افزار در چین
• کیم، پارک و لی)۲۰۱۳( به مطالعه همپایی فناورانه و بازار بنگاههای متأخر چینی و نقش دولت در صنعت نرم افزار پرداخته اند. یافتههای پژوهش آنها نشان میدهد که بنگاههای محلی فعال در حوزه نرم افزار در چین، براساس رژیمهای فناورانه مختلف، راهبردهای متفاوتی را برای یادگیری و همپایی اتخاذ میکنند.
• در بخش بازیهای آنالین که تقلید آسانتر است و نوآوریهای تدریجی از نوآوریهای ریشهای مهمتر هستند، بنگاههای چینی کار خود را با کنترل انتشار بازیهای توسعه یافته توسط بنگاههای پیشرو آغاز میکنند و در ادامه از طریق تقلید از محصوالت رهبران جهانی به توسعه قابلیتهای خود میپردازند.
• در بخش نرم افزار های کاربردی که هم تقلید و هم نوآوریهای خالقانه دشوار است، بنگاههای چینی ابتدا فناوریهایی را از طریق ادغامها و اکتسابها بهدست میآورند و سپس از طریق ایجاد ویژگیهای محلی به مزیت دست پیدا میکنند.
• بااینحال این روش یادگیری و اکتساب فناوری، بدون قانونگذاری دولت علیه شرکتهای خارجی مانند محدودیتهای کسبوکاری و خریدهای انحصاری برای محصوالت داخلی در زمینه نرم افزار های کاربردی،
نمیتواند به موفقیتهای تجاری در این صنعت منجر شود.
47

سیستم دولت الکترونیک در کره جنوبی
• پارک و کیم )۲۰۱۴( به مطالعه سیستم دولت الکترونیک در کره جنوبی بهعنوان یک سامانه پیچیده پرداختند. آنها بیان میکنند که سیستم دولت الکترونیک متشکل از سه بخش دولت به شهروندان، دولت به کسبوکارها و دولت به دولت است.
• دولت هم بهعنوان یک بازیگر اصلی در این سیستم ایفای نقش میکند و هم بهعنوان ارائهدهنده خدمت است و هم بهعنوان مشتری و کاربر خدمت. به همین دلیل دولت مشارکت پررنگی در شکلگیری نوآوری در این سیستم دارد.
• دولت بهعنوان مشتری و خریدار، حق انتخاب تأمینکنندگان، مشاوران، شبکهها، تجهیزات فناوری اطالعات، نرم افزار های کاربردی و موارد دیگر را دارد. در ضمن، بهعنوان ارائهدهنده خدمت، دولت وظیفه دارد بهطور فعاالنه با تأمینکنندگان همکاری کرده و قوانین و مقررات الزم برای پیادهسازی هرچه بهتر سیستم را تنظیم کند.

۴۸

سیستم دولت الکترونیک در کره جنوبی
• بهعالوه بهرغم همه مشکلات و محدودیتها، دولت کره تأمین بودجه الزم برای ایجاد و توسعه این سیستم را ضمانت کرده است.
• اگرچه فازهای سهگانه توسعه سیستم دولت الکترونیک در کره مصادف با تغییر ۶ رئیسجمهور در این کشور بود، اما همه آنها بر اهمیت این سیستم اتفاق نظر و تأکید داشتند و از طریق نظارت مستقیم بر فرایند توسعه این سیستم، تعهد باالی خود برای پیشبرد اهداف مربوطه را نشان دادند.
• آنها به این نتیجه رسیدند که شبکهسازی، کسب دانش و قابلیتهای کلیدی، نهادها و قوانین حمایت کننده، گزارشدهی مستقیم به دفتر ریاستجمهوری، همکاری مناسب میان بنگاههای بزرگ و دولت کره، سرمایه گذاری مستمر در فناوری اطالعات و ارتباطات نقش کلیدی در موفقیت این
کشور در طراحی و پیادهسازی این سیستم پیچیده داشته است.

۴۹

هواپیماهای نظامی در چین، برزیل و کره جنوبی
• لی و یون)۲۰۱۵( به مطالعه تطبیقی در زمینه یادگیری فناورانه و ساخت قابلیتهای سازمانی در صنعت هواپیماهای نظامی در سه کشور در حال توسعه ی چین، برزیل و کره جنوبی پرداختند.
• آنها به این نتیجه رسیدند که این سه کشور از روشهای مختلفی برای کسب قابلیتهای فناورانه استفاده کردهاند و بیان میکنند که نقش بنگاهها و شرکای خارجی و سیاست های دولت در اتخاذ روشهای کسب قابلیتهای فناورانه تأثیرگذار است.
• چین )خرید فناوری ← تولید مشترک ← مهندسی معکوس(
• برزیل )ساخت ← تولید مشترک ← توسعه مشترک(
• کره جنوبی )خرید فناوری ← تولید مشترک ← توسعه مشترک(

۵۰

هواپیماهای نظامی در چین، برزیل و کره جنوبی
• سیاست ها و اقدامات راهبردی سه کشور:
❑چین: سرمایه گذاری در پروژههای تحقیق و توسعه ملی با حمایت های باال به پایین، جذب سرمایه های انسانی خارجی متخصص در علوم و مهندسی و مدیریت پروژههای چندگانه از طریق تأمینکنندگان مختلف
❑برزیل: تأسیس خوشه صنعتی هوافضا برای ایجاد پلتفرم تحقیقاتی، ایجاد مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی برای تحقیقات بنیادین و بهکارگیری عوامل انگیزشی متعدد از طریق تسهیل صادرات و تأمین مالی
❑کره جنوبی: اتخاذ رویکرد گذار از خرید فناوری به ساخت فناوری از طریق تأکید بر ضرورت باال بردن توان دفاعی کشور، مشارکت دادن شرکتهای بزرگ کرهای با شهرت جهانی در ساخت محصوالت و مذاکره با تأمینکنندگان خارجی برای تنظیم قراردادهای سرمایه گذاری مشترک

۵۱

صنعت خودرو در هند
• مانی )۲۰۱۷( به مطالعه صنعت خودرو در هند )مطالعه موردی شرکت تاتاموتورز( پرداخته است. او به برخی عوامل مؤثر بر رهبری بازار شرکت تاتاموتورز اشاره کرده است:
1. کارآفرینی، یادگیری و قابلیتسازی، تحقیق و توسعه درونزا و اکتساب دانش و قابلیتهای فناورانه از طریق برخی تملکها و انتقال فناوری و عوامل بخشی نظیر تسلط یافتن بر پایه دانشی
2. نهادها و سیاست های اثرگذار )تشویق سرمایه گذاری مستقیم خارجی، تنظیم تعرفههای وارداتی، افزایش رقابت، بهبود زیرساختها، تشویق به سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و تصویب سیاست های زیستمحیطی(
3. نقش بازار داخلی بزرگ و رو به رشد برای وسایل نقلیه در هند
4. برخی عوامل در سطح ملی نظیر سیاست های حمایت از برخی صنایع خاص داخلی، سیاست های ارتقای کارآفرینی بخش خصوصی و بهبود بخش آموزش

۵۲

صنعت دارو در هند
• مانی )۲۰۱۷( به مطالعه صنعت دارو در کشور هند )مطالعه موردی شرکت کیپال( پرداخته است. او به برخی عوامل مؤثر بر رهبری شرکت کیپال اشاره کرده است:
1. سطح بنگاه: کارآفرینی و برخی راهبردها مانند رهبری در هزینهها، تنوعبخشی به بازار و تمرکز بر بازارهای جدید و تحقیق و توسعه درونزای قوی
2. سطح بخش: رژیم کارا و اثربخش ثبت اختراعات در هند، تأمین نیروی انسانی توسعه یافته و توانمند برای انجام تحقیق و توسعه در صنعت دارو، نقش مؤسسات تحقیقاتی دولتی، انگیزشهای مالی در زمینه تحقیق و توسعه
3. سطح ملی: سیاست های پیشفعاالنه دولت )سرمایه گذاریهای خطرپذیر، حمایت از بهروزرسانی دانش و قابلیتهای فناورانه و ترسیم چشمانداز مشترک( و نقش بازار بزرگ و رو به رشد در هند و توسعه صادرات

۵۳

عوامل موثر بر همپایی در بخش های مختلف
• بخش دارو: پژوهشهای دانشگاهمحور، سیاست های نهادی در زمینه حقوق مالکیت معنوی و سیاست های حمایت ی از تحقیق و توسعه
• بخش خودرو: تأمینکنندگان )هم شرکتهای چندملیتی و هم شرکتهای داخلی(
• بخش نرم افزار : سازمانهای آموزشی و نیروهای آموزشدیده و سرمایه گذاری خطرپذیر
• بخش تجهیزات ارتباطات از راه دور: سیاست های حمایت ی از تحقیق و توسعه و سازمانهای پژوهشیِ دولتی
• بخش کشاورزی ـ غذا: سازمانهای پژوهشی کشاورزی و نهادهای بازار
• بخش نیمههادیها: سیاست های حمایت ی از تحقیق و توسعه . مالرباونلسون)۲۰۱۱(

۵۴

عوامل مؤثر بر دستیابی به رهبری بازار در یک بخش

عواملدرسطوحمختلف
سطحبنگاه
سطحبخش
سطحملی

مؤلفههایکلیدی
– کارآفرینی
– یادگیری، قابلیتسازی و راهبرد
– تسلط یافتن بر پایه دانش و فناوری بخش
– حضور و نقشآفرینی مؤثر بازیگران و روابط آنها با شبکههای
توسعه یافته
– سیاست ها و نهادهای بخشی مؤثر
– سیاست های دولت در زمینه حمایت از توسعه صنایع
– بستر و زمینه مشوق کارآفرینی بخش خصوصی
– سیستم آموزشی توسعه یافته
– بازار محلی / داخلی بزرگ

۵۵ مالربا،مانیوآدامز)۲۰۱۷(

انواع سیاست های تأثیرگذار بر همپایی فناورانه در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور

۵۶

صنعت /بخش صنعت خودرودرکرهجنوبی
(Lee and Lim, 2001)
صنعت نیمههادیهادرکره
جنوبی
(Lee and Lim, 2001)
صنعت ارتباطات موبایلدر
کرهجنوبی
(Lee and Lim, 2001)

سیاست ها
– محافظت از بازار داخلی از طریق کاهش واردات
– استفاده از مشوقها و یارانههای صادراتی
– تقویت نقش مؤسسات تحقیقاتی دولتی نظیر مؤسسه پژوهشی
الکترونیک و ارتباطات از راه دور اتری
– کمک به تشکیل کنسرسیوم تحقیقاتی متشکل از سامسونگ، ال جی و هیوندای
– تصویب پروژه تحقیقاتی ملی سیستم استاندارد سی.دی.ام.ای
– انجام آیندهنگاری صنعت ارتباطات از راه دور توسط مؤسسه پژوهشی
الکترونیک و ارتباطات از راه دور اتری
– هدفگذاری برای تحقیق و توسعه براساس اطالعات بهروز و دقیق از روندهای صنعت
– کمک به ایجاد کنسرسیوم تحقیقاتی با حضور شرکت کوالکام
– اعالم سیستم سی.دی.ام.ای بهعنوان استاندارد ملی

انواع سیاست های تأثیرگذار بر همپایی فناورانه در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور

۵۷

صنعت /بخش
صنعت کامپیوترهایشخصی درکرهجنوبی
(Lee and Lim, 2001)
صنعت وسایلالکترونیکیدر کرهجنوبی
(Lee and Lim, 2001)
صنعت ماشینابزاردرکره
جنوبی
(Lee and Lim, 2001)

سیاست ها
– محافظت از بازار داخلی از طریق کاهش واردات
– اعمال شرط صادرات بر سرمایه گذاریهای مشترک
– حمایت از تحقیق و توسعه
– خریدهای دولتی
– تأسیس انجمن تحقیقاتی کامپیوتر کره
– محافظت از بازار داخلی از طریق کاهش واردات
– سیاست های صادراتمحور
– اعمال محدودیتهای وارداتی بر بازار داخلی
– تشویق شرکتهای درونیسازی فناوری
– سیاست های تشویقی برای خرید محصوالت ساخت داخل

انواع سیاست های تأثیرگذار بر همپایی فناورانه در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور

۵۸

صنعت /بخش
صنعت نرم افزار دراروگوئه
(Caniels, Kesidou. and Romjin, 2009)
صنعت ارتباطات ازراهدوردرتایوان
(Lee, 2009)

سیاست ها
– تسهیل جابهجایی نیروی کار میان بنگاهها از طریق قوانین انعطافپذیرتر
– تقویت فعالیتهای شبکهسازی میان بنگاهها به صورت محلی و بینالمللی
– سرمایه گذاری در آموزش عالی
– سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و پرداخت یارانههای تحقیقاتی
– ایجاد پیوند میان بخش خصوصی و دانشگاهها
– جذب بنگاههای خارجی نوآور
– کمک به افزایش سرریزهای فناوری و یادگیری از طریق همکاری میان بنگاهها و شرکتهای
زایشی
– افزایش ورودیهای تحقیق و توسعه
– ارتقای نظام آموزشی و توسعه سرمایه های انسانی
– افزایش تالش برای ثبت اختراعات و انتشارات علمی
– تقویت نقشآفرینی مثبت مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاهها
– معافیتهای مالیاتی برای فعالیتهای تحقیقاتی و آموزش پرسنل
– تشویق انجام پژوهشهای نوآورانه از طریق کسبوکارهای کوچک و متوسط و برنامه های
توسعه فناوری
– مقررات زدایی از بخش ارتباطات از راه دور
– سیاست های تشویق طرف تقاضا و برخی طرحها و پروژههای خاص

انواع سیاست های تأثیرگذار بر همپایی فناورانه در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور

۵۹

صنعت /بخش
صنعت خودرودرچین
(Xi, Lei and Guisheng, 2009)
صنعت پرورشماهیدرشیلی
(Iizuka, 2009)
صنعت نرم افزار درچین
(Kim, Park and Lee, 2013)
سیستمدولتالکترونیکدرکره جنوبی
(Park and Kim, 2014)

سیاست ها
– زمینهسازی برای همکاریهای بینالمللی و ورود به شبکههای دانش خارجی
– تسهیل و زمینهسازی برای رقابت در داخل کشور
– تشویق و حمایت از خودروهای کممصرف و دوستدار محیط زیست از طریق
استانداردگذاری
– انتخاب حوزههای دارای فناوری پایین بهعنوان محور توسعه
– استانداردگذاری برای شکلدهی به قواعد بازی یک صنعت
– ایجاد محدودیتهای کسبوکاری و ایجاد یک محیط رقابتی نامتقارن برای شرکتهای خارجی از طریق قانونگذاری
– خریدهای دولتی انحصاری برای محصوالت داخلی
– تنظیم قوانین و مقررات و استانداردها بهعنوان یکپارچهکننده سیستم
– اعمال نظارت، هماهنگی و کنترل بر پیشرفت صنایع و طرحها و پروژههای کالن
– تضمین اعطای بودجههای تحقیقاتی و اجرایی بهرغم تغییر چندین دولت
– سرمایه گذاری در فناوری اطالعات و ارتباطات

انواع سیاست های تأثیرگذار بر همپایی فناورانه در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور

۶۰

صنعت /بخش
هواپیماهاینظامیدرچین،برزیلو کرهجنوبی
(Lee and Yun, 2015)
صنعت خودرودرهند
(Mani, 2017)

سیاست ها
– تأسیس خوشههای صنعتی در صنعت هوافضا
– مشارکت دادن شرکتهای بزرگ در طرحهای ملی
– سرمایه گذاری و تأمین مالی برنامه های تحقیق و توسعه ملی
– جذب سرمایه های انسانی خارجی متخصص در علوم و مهندسی
– ایجاد مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی برای تحقیقات بنیادین
– ایجاد عوامل انگیزشی از طریق تسهیل صادرات و تأمین مالی
– مذاکره با شرکتهای خارجی برای تنظیم قراردادهای سرمایه گذاری مشترک
– تشویق سرمایه گذاری مستقیم خارجی
– تنظیم تعرفههای وارداتی
– تنظیم قوانین رقابت
– بهبود زیرساختها
– تشویق به سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه
– تصویب سیاست های زیستمحیطی
– سیاست های حمایت از صنایع خاص داخلی
– سیاست های ارتقای کارآفرینی بخش خصوصی
– سیاست های بهبود آموزش

انواع سیاست های تأثیرگذار بر همپایی فناورانه در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور

۶۱

صنعت /بخش
سیستمهای ارتباطات ازراهدوردر
کرهجنوبی
(Choung and Hwang, 2007)
صنعت دارو درهند
(Mani, 2017)

سیاست ها
– استانداردسازی جهت شکلدهی و تنظیم بازار و رقابت
– سرمایه گذاری و تأمین مالی برنامه های تحقیق و توسعه ملی
– خریدهای دولتی تضمین شده با هدف کاهش ریسکهای بازار در مراحل اولیه
– ایجاد رژیم کارا و اثربخش ثبت اختراعات در هند
– سیاست های تأمین نیروی انسانی توسعه یافته و توانمند برای انجام تحقیق و توسعه
در صنعت دارو
– تقویت نقش مؤسسات تحقیقاتی دولتی
– انگیزشهای مالی در زمینه تحقیق و توسعه
– سرمایه گذاریهای خطرپذیر
– سیاست های حمایت از بهروزرسانی دانش و قابلیتهای فناورانه و ترسیم چشمانداز
مشترک
– سیاست های بهره برداری حداکثری از بازار بزرگ و رو به رشد در هند و سیاست های توسعه صادرات

نقش محیط نهادی و سیاست ها در یادگیری فناورانه در ایران
1. صنعت توربینهای بادی در ایران
2. صنعت توربینهای گازی در ایران، هند و چین
3. صنعت نیروگاه های برقابی در ایران
4. صنعت توربینهای گازی در ایران
5. صنعت زیستدارو در ایران
6. صنعت ساخت تجهیزات نانوفناوری در ایران

۶۲

صنعت توربینهای بادی در ایران
• باقری مقدم و همکاران )۲۰۱۱( به مطالعه صنعت توربینهای بادی، قابلیتهای فناورانه، نهادها، سیاست ها و قوانین مؤثر بر این صنعت در ایران پرداخته اند. آنها بهمنظور ارزیابی سطح قابلیتهای فناورانه در ایران برای تولید اجزای اصلی توربینهای بادی، از مفهوم ”قابلیتهای فناورانه در سطح بخشی“ استفاده کردند.
• نتایج بهدست آمده در پژوهش آنها نشان میدهد که بهدلیل وابستگی شدید به انرژیهای فسیلی از جمله نفت و گاز، قابلیتهای فناورانه الزم در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر مانند انرژی باد و انرژی خورشیدی در ایران شکل نگرفته است.
• همچنین آنها دریافتند سیاست ها و قوانین موجود در کشور توانایی حمایت از استفاده روزافزون از انرژیهای تجدیدپذیر به ویژه انرژی بادی را ندارند و این قوانین نیازمند بازنگری و بازطراحی هستند.

۶۳

صنعت توربینهای گازی در ایران، هند و چین
• مجیدپور )۲۰۱۲( به مطالعه صنعت توربینهای گازی سنگین در سه کشور در حال توسعه یعنی ایران، هند و چین پرداخته است.
• او ابتدا به شناسایی پیشرانهای سیاست ی در این سه کشور پرداخت و به این نتیجه رسید که عواملی مانند وجود ذخایر گاز طبیعی، بازار و تقاضای بزرگ و رو به رشد برای انرژی برق، موضوعات زیستمحیطی و تحریمهای ایاالت متحده آمریکا مهمترین پیشرانهای شکلگیری و توسعه این صنعت در ایران هستند.
• او به این نتیجه رسید که دولت نقش چشمگیری در شکلگیری و توسعه صنعت توربینهای گازی در همه این کشورها دارد. بهعالوه یافتههای او گویای آن است، در حالی که معافیتهای مالیاتی و یارانههای تحقیق و توسعه در کشورهای هند و چین جزء سیاست های اصلی دولت است، در ایران خریدهای دولتی و ضمانت اجرای پروژههای بزرگ محلی و بینالمللی مداخالت اصلی دولت در این صنعت را تشکیل میدهند.

۶۴

صنعت نیروگاه های برقابی در ایران
• کیامهر )۲۰۱۷( به مطالعه مسیر ساخت قابلیتهای فناورانه در شرکت فراب بهعنوان یک شرکت تولیدکننده سیستمهای تولید الکتریسیته برقابی پرداخت. وی بیان میکند که دولت در مراحل مختلف شکلگیری و تکامل این شرکت به ایفای نقش پرداخته است.
• در ابتدای کار با احساس نیاز به تجهیزات اصلی نیروگاه ی بهمنظور تأمین برق کشور، دولت از میان گزینه های ایجاد شرکتهای داخلی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی توسط شرکتهای پیشرو جهانی، گزینه اول را برگزید.
• بهعالوه، دولت از طریق واگذاری و ضمانت پروژههای داخلی به این شرکت، این فضا را بهوجود آورد که شرکت فراب در فضایی عاری از رقابت شدید به تمرین ساخت نیروگاه های برقابی بپردازد.

۶۵

صنعت نیروگاه های برقابی در ایران
• از طرفی، با تصویب قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیازهای کشور و تقویت آنها در امر صادرات از این شرکت خواست که تا جای ممکن از توان و ظرفیتهای داخلی برای ساخت این نیروگاه ها استفاده کند.
• این شرایط باعث شد تا فراب انگیزه باالیی برای ایجاد زنجیره تأمین داخلی پیدا کند و همچنین انتقال فناوری در زمینه مهندسی و ساخت را تسهیل کرد. بهعالوه این شرکت از منابع داخلی ارزان به ویژه منابع انسانی و انرژی بهره برداری کرد.
• در ادامه، دولت محافظتهای خود را از شرکت فراب برداشت و این شرکت مجبور شد تا جهت گرفتن پروژه به رقابت شدید با شرکتهای خارجی بپردازد. این شرایط باعث شد فراب به سمت توسعه قابلیتهای پیشپروژه و مهندسی پروژه پیش برود.
• از سال ۲۰۰۳ به بعد، دولت شروع به تشویق شرکتهای خصوصی به سرمایه گذاری در نیروگاه های برقابی کوچک کرد و این فرصت خوبی بود تا فراب شروع به کسب قابلیتهای طراحی کند.

۶۶

صنعت توربینهای گازی در ایران
• صفدری رنجبر و همکاران )۱۳۹۶( در مطالعهای که در صنعت توربینهای گازی در ایران بهعنوان یک صنعت محصوالت و سامانههای پیچیده انجام دادند به این نتیجه دست یافتند که میتوان نقشآفرینیهای متنوع و پویای دولت در طول مسیر یادگیری فناوری بنگاههای داخلی را مشاهده کرد.
• در این صنعت دولت پس از آگاهی از تقاضای باال برای توربینهای گازی در داخل کشور و احساس نیاز به درونیسازی فناوری ساخت این توربینها به طراحی و اجرای سیاست های متنوع و پویایی از جنس:
❑ راهبری )تأسیس شرکتهای داخلی با مأموریت ساخت توربینهای گازی، اعطای پروژههای کالن به این شرکتها، شناسایی و تسهیم ریسکهای فنی و مالی و)…،
❑ سرمایه گذاری )اعطای یارانههای تحقیقاتی، سرمایه گذاری در برنامه های تحقیقاتی و زیرساختها و)…،
❑ خریدهای دولتی )یکسان سازی، تجمیع و سفارشدهی توربینها به شرکتهای داخلی و تضمین خرید آنها( و
❑ تسهیلگری )تسهیل همکاری بنگاههای داخلی با شرکتهای پیشرو خارجی و تسهیل و تشویق صادرات( پرداخت و به عبارتی پنجره فرصتی از جنس سیاست ها و نهادها را روی بنگاههای داخلی گشود.

۶۷

صنعت زیستدارو در ایران
• حمیدی مطلق و همکاران )۱۳۹۵( به مطالعه حرکتهای جمعی و تغییرات نهادها / سیاست ها و فناوری در رابطه با شکلگیری بنگاههای علممحور در صنعت زیستداروی ایران پرداخته اند. صنعت زیستدارو در ایران صنعتی است که در تجاریسازی زیستداروها موفقیت چشمگیری داشته است.
• این موفقیت بیش از هر چیز نتیجه وقوع یک تغییر نهادی قابل توجه از «شرکتهای تأمینمحور دولتی» به سمت «شرکتهای علممحور خصوصی» بوده است.
• یافتههای پژوهش آنها نشان میدهد که در پس شکلگیری این بنگاههای علممحور، چهار اقدام نهادی مهم وجود دارد و شبکهای از افراد و کنشگران کلیدی )کارآفرینان نهادی( از بخشهای خصوصی و دولتی و به صورت رسمی و غیررسمی در تحقق تکتک این نهادها حضور داشتهاند و هیچ یک از اقدامات نهادی بررسی شده به تنهایی از سوی کارآفرینان نهادی در یک بخش توسعه نیافتهاند.

۶۸

صنعت زیستدارو در ایران
• به عالوه یافتههای آنها نشان میدهد مهمترین اقدامات نهادی صورت گرفته و تأثیرگذار بر صنعت زیستداروی ایران عبارتند از:
1. انجام پروژه انتقال فناوری چهار زیستدارو از کشور کوبا و شکلگیری شرکتهای نسل سوم از درون این پروژه،
2. تأسیس و فعالیت مرکز رشد فناوریهای دارویی در دانشگاه علوم پزشکی تهران،
3. ورود تأثیرگذار دفتر همکاریهای فناوریهای ریاستجمهوری به حوزه زیستفناوری که به تشکیل و فعالیت معاونت زیستی در این دفتر منجر شد،
4. تالش برای ورود محصوالت شرکتهای نسل سوم به بازار ایران

۶۹

صنعت ساخت تجهیزات نانوفناوری در ایران
• احمدوند و همکاران)۱۳۹۷(به مطالعه سیاست ‌های دولتی تأثیرگذار بر همپایی فناورانه در صنعت ساخت تجهیزات نانو) نانوپوشش‌ها (پرداختند. مطالعه آنها نشان می‌دهد که شرکت‌های ایرانی در حوزه نانوپوشش‌ها باتکیه‌بر تحقیق و توسعه داخلی و یادگیری غیررسمی از محصولات و منابع دانشی خارجی در مسیر همپایی فناورانه قدم گذاشته‌اند، اما هنوز با تحقق همپایی بازار فاصله دارند.
• یافته‌های آنها بیانگر آن است که دولت از برخی سیاست ‌های عرضه گرا و تقاضا گرا برای حمایت از شرکت‌های فعال در این حوزه بهره برداری کرده است که عبارتند از:
❑ سیاست ‌های طرف عرضه: حمایت از تحقیقات دانشگاهی در قالب مشوق‌های مالی برای پایان نامه‌های تحصیلات تکمیلی، حمایت ‌های مشاورهای و آموزشی از شرکت‌ها، حمایت از اخذ تأییدیه‌های فنی و استانداردها، حمایت از حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، برنامه‌های ترویج صنعتی و ایجاد مرکز توسعه نانوپوشش‌ها
❑ سیاست ‌های طرف تقاضا: پیش‌خرید اولیه تجهیزات ، اعطای وام و یارانه به خریداران تجهیزات ساخت داخل، کمک به تدوین مقررات و استانداردهای فنی و زیست محیطی
70
انواع سیاست ‌های تأثیرگذار بر یادگیری فناورانه در صنایع مختلف در ایران
71

صنعت /بخش سیاست ‌ها
صنعت توربینهایگازیدرایران
– خریدهای دولتی
(Majidpour, 2012) – ضمانت اجرای پروژه‌های بزرگ محلی و بین المللی
– پروژه انتقال فناوری زیست دارو از کشور کوبا و شکل گیری شرکت‌های نسل سوم از درون این
زیستدارو
پروژه
– تأسیس و فعالیت مرکز رشد فناوری‌های دارویی در دانشگاه علوم پزشکی تهران
) حمیدیمطلقوهمکاران،)۱۳۹۵

– ورود تأثیرگذار دفتر همکاری‌های فناوری‌های ریاستجمهوری به حوزه زیستفناوری

– کمک به ورود محصوالت شرکت‌های نسل سوم به بازار ایران
– واگذاری و ضمانت پروژه‌های داخلی به شرکت‌های داخلی با هدف ایجاد فضایی عاری از رقابت
صنعت نیروگاه ‌های برقابی در ایران
شدید
– تصویب قانون ساخت داخل با هدف استفاده حداکثری از توان و ظرفیت‌های داخلی
(Kiamehr, 2017)
– تأمین منابع داخلی ارزان به ویژه منابع انسانی و انرژی

– تشویق شرکت‌های خصوصی به سرمایه گذاری در نیروگاه ‌های برقابی کوچک
– ایجاد قانون ساخت داخل برای بهره برداری حداکثری از توان و ظرفیت‌های داخلی سیستم‌های تولیدبرقحرارتیوبرقابی- واگذاری و ضمانت پروژه‌های بزرگ محلی به شرکت‌های داخلی با هدف ایجاد بستر الزم برای
درایران
یادگیری
(Kiamehr et al., 2015; – ایجاد شرکت‌های داخلی تخصصی
Kiamehr, 2017) – ایجاد امکان دستیابی به منابع داخلی ارزان به ویژه منابع انسانی و انرژی
– تشویق شرکت‌های خصوصی داخلی به سرمایه گذاری در پروژه‌های داخلی
انواع سیاست ‌های تأثیرگذار بر یادگیری فناورانه در صنایع مختلف در ایران
72
صنعت /بخش
توربینهایگازیدرایران
) صفدریرنجبروهمکاران،)۱۳۹۶
صنعت ساخت تجهیزات نانو
) احمدوندوهمکاران،)۱۳۹۶
سیاست ‌ها
– تأسیس شرکت‌های داخلی با مأموریت ساخت توربین‌های گازی
– اعطای پروژه‌های کالن به شرکت‌های داخلی
– شناسایی و تسهیم ریسک‌های فنی و مالی و…
– اعطای یارانه‌های تحقیقاتی
– سرمایه گذاری در برنامه‌های تحقیقاتی و زیرساخت‌ها
– یکسان سازی، تجمیع و سفارشدهی توربین‌ها به شرکت‌های داخلی و تضمین خرید آنها
– تسهیل همکاری بنگاه‌های داخلی با شرکت‌های پیشرو خارجی
– تسهیل و تشویق صادرات خدمات فنی مهندسی و تجهیزات به کشورهای همسایه
– حمایت از تحقیقات دانشگاهی در قالب مشوق‌های مالی برای پایاننامههای تحصیالت تکمیلی
– حمایت ‌های مشاورهای و آموزشی از شرکت‌ها
– حمایت از اخذ تأییدیه‌های فنی و استانداردها
– حمایت از حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی
– برنامه‌های ترویج صنعتی
– ایجاد مرکز توسعه نانوپوشش‌ها
– پیشخرید اولیه تجهیزات
– اعطای وام و یارانه به خریداران تجهیزات ساخت داخل
– کمک به تدوین مقررات و استانداردهای فنی و زیستمحیطی
سیاست ‌های کلی و ابزارهای سیاست ی توسعه فناوری و نوآوری
ردیف
1
سیاست هایکلی
حمایت ‌های
مستقیم
ابزارهای سیاست ی
الف ( حمایت هایمالیبرایتحریکطرفعرضهمانند:
– تأمینمالیتحقیقاتدربخشدولتی،
– حمایت ازآموزشوجابهجایینیرویانسانی،
– کمکبالعوضبرایتحقیقو توسعه صنعت ی.
ب ( سیاست هاوبرنامههایاجرایی حمایت خدماتیبرایتحریکطرفعرضهمانند:
– حمایت ازشبکهسازی،
– ارائه حمایت هایاطالعاتیوواسطهای،
– پارکهاومراکزرشد.
ج ( سیاست هایتقویتطرفتقاضامانند-
– سیاست هایسیستمی ( سیاست هایخوشهسازیو سیاست هایتقویتزنجیرههایعرضه (،
– سیاست هایخریددولتی،
– قانونگذاریواستانداردگذاری.
قاضینوریوقاضینوری)۱۳۹۱(

۷۳

سیاست های کلی و ابزارهای سیاست ی توسعه فناوری و نوآوری

ردیف
2
3
4

سیاست هایکلی
حمایت های
غیرمستقیم
)مالیاتی(
حمایت هایمالی
کاتالیزوری
سیاست هایاصالح
شرایطکالنو
توسعه زیرساختها

ابزارهای سیاست ی
– ارائهمشوقمالیاتیبهشرکتها(ارائهمعافیتهایمالیاتی،اعتباراتمالیاتیواستفادهازاستهالک تسریعشده(،
– ارائهمشوقهابهصورتکاهشمالیاتبرحقوقپرسنلتحقیقو توسعه وهزینههایتأمیناجتماعی،
– ارائهمشوقهاییبرایمالیاتاشخاصحقیقی(کارآفرینان(.
– حمایت ازسرمایه گذاریریسکپذیروفرشتگانکسبوکار،
– ارائهضمانتواموسهام،
– بازارسهامجدید،
– وامهایکوچک.
– ایجادثباتدرقیمتها
– اصالح سیاست هایرقابتیمانندحذفانحصارهاورانتهایمختلف،
– اصالحوتقویتسیستمتدویناستانداردهایفنیومدیریتیدرکشور،
– توسعه فرهنگکارآفرینیدردانشگاهها،
– اصالحوتقویتنظاممالکیتفکریکشور،
– توسعه منابعانسانی،
– اصالحسایرعواملزیرساختیومحیطی.
قاضینوریوقاضینوری)۱۳۹۱(

۷۴

دستهبندی ابزارهای سیاست ی توسعه فناوری و نوآوری

ردیف
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

ابزار سیاست ی
معافیتمالیاتیتحقیقو توسعه
اعتبارمالیاتیتحقیقو توسعه
اعتبارمالیاتیحقوقکارکنانتحقیق
و توسعه
استهالکتسریعشدهداراییهای
سرمایه ایتحقیقو توسعه
کمکمالیبالعوضبرایانجام
تحقیقو توسعه
یارانهمستقیمبرایانجامتحقیقو
توسعه
یارانهاستخدامپرسنل
وامتحقیقو توسعه
ضمانتوام
تأمینمالیبهشکلسهام

دسته
مشوقهایمالیاتی
مشوقهایمالیاتی
مشوقهایمالیاتی
مشوقهایمالیاتی
وام/کمک/یارانه
وام/کمک/یارانه
وام/کمک/یارانه
وام/کمک/یارانه
وام/کمک/یارانه
حمایت مالیبهشکل
سهام

مالی/غیرمالی
مالی
مالی
مالی
مالی
مالی
مالی
مالی
مالی
مالی
مالی

عرضه/تقاضا
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه

۵۷ علیزادهوهمکاران)۱۳۹۷(

دستهبندی ابزارهای سیاست ی توسعه فناوری و نوآوری

ردیف
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

ابزار سیاست ی
ضمانتسهام
حمایت ازبازارهایسهامجدید
کمکهایبالعوضتحقیقو توسعه
همکارانه
حمایت مالیازاتحادهایتحقیقو
توسعه یاکنسرسیومها
حمایت ازمراکزرشدوپارکهای
علمی
حمایت ازشبکههاینوآوری
حمایت ازخوشهسازی
خریددولتیدستاوردهایتحقیقو
توسعه
خریددولتیمحصوالتنوآورانه
خریدکاتالیزوریمحصوالتنوآورانه

دسته
حمایت مالیبهشکلسهام
حمایت مالیبهشکلسهام
حمایت ازپروژههایمشترکبا
بخشدولتی
حمایت ازپروژههایمشترکبا بخشدولتی
حمایت ازشبکهسازی
حمایت ازشبکهسازی
حمایت ازشبکهسازی
ایجادبازاروتقاضا
ایجادبازاروتقاضا
ایجادبازاروتقاضا

مالی/غیرمالی
مالی
مالی
مالی
مالی
غیرمالی
غیرمالی
غیرمالی
غیرمالی
غیرمالی
غیرمالی

عرضه/تقاضا
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
تقاضا
تقاضا
تقاضا
تقاضا

علیزادهوهمکاران)۱۳۹۷(
76

دستهبندی ابزارهای سیاست ی توسعه فناوری و نوآوری

ردیف
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32

ابزار سیاست ی
بورسیهدانشجوییبرایپژوهشهای صنعت ی
حمایت ازجذبدانشمندان
یارانهجابهجاییپرسنل
کاهشسهمتأمیناجتماعیومالیاتبرحقوق
برایکارفرمایان
راهاندازیپروژههاینمایشیونمایشگاهها
حمایت ازخدماتمشاورهفناوریونوآوری
)تدارکاطالعاتفنی،ارائهخدماتاندازهگیری
وارائهاطالعاتمربوطبهپتنتولیسانس(
تأسیسوکمکبهادارهصحیحمراکزمشاوره
بومی(باهدفمشاورهبازاروتجاریسازی(
آیندهنگاریفناوری
قانونگذاریدرحوزهمالکیت صنعت ی
راهاندازیآزمایشگاههایمرجع
استانداردسازی
سیاست هایرقابتی

دسته
حمایت ازآموزشوجابجایی
حمایت ازآموزشوجابهجایی
حمایت ازآموزشوجابهجایی
حمایت ازآموزشوجابهجایی
پشتیبانیاطالعاتیوکارگزاری
پشتیبانیاطالعاتیوکارگزاری
پشتیبانیاطالعاتیوکارگزاری
حمایت ازشبکهسازی
قانونگذاری
قانونگذاری
قانونگذاری
قانونگذاری

مالی/غیرمالی
مالی
مالی
مالی
مالی
غیرمالی
غیرمالی
غیرمالی
غیرمالی
غیرمالی
غیرمالی
غیرمالی
غیرمالی

عرضه/تقاضا
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
عرضه
تقاضا
عرضه
تقاضا
تقاضا

علیزادهوهمکاران)۱۳۹۷(

۷۷

ابزارها و اهداف سیاست ی نوآوری )ادلر و فاگربرگ، )۲۰۱۷

ابزارهای سیاست ی
مشوقهای مالیاتی برای
تحقیق و توسعه
حمایت های مستقیم از
تحقیق و توسعه و نوآوری
سیاست های آموزش و
مهارتآموزی
سیاست کارآفرینی خدمات و مشاورههای فنی سیاست خوشه بندی

جهتگیری
کالن
طرفعرضه طرفتقاضا
***
***
***
***
***
***

های
توسعه و تحقیق فعالیت افزایش
***
***

مهارت افزایش
*
***

اهداف سیاست ی
افزایشتقاضابراینوآوری
دستیابیبهتخصص بهبودقابلیتهایسیستمیومکمل
***
***
***

چارچوب بهبود

گفتمان بهبود

۷۸

ابزارها و اهداف سیاست ی نوآوری )ادلر و فاگربرگ، )۲۰۱۷

۷۹

ابزارهای سیاست ی
سیاست های حمایت از
همکاری
سیاست های شبکه نوآوری
تقاضای خصوصی برای
نوآوری
سیاست های خرید دولتی
خریدهای تضمینی
جوایز نوآوری
استانداردها
رگوالتوری / مقررات گذاری
و تنظیم گری آیندهنگاری فناوری

جهتگیریکالن
طرفعرضه طرفتقاضاافزایش
***
***
***
* ***
***
** **
** **
** **
** **

توسعه و تحقیق هایفعالیت
*
**
**
**

مهارت افزایش

اهداف سیاست ی
ا
تقاض و هب
نوآوری برای افزایش مکمل سیستمی هایقابلیت بهبود تخصص دستیابی
* ***
***
***
***
***
**
*
*

چارچوب بهبود
***
***

مانگفت بهبود
***

ابزارهای سیاست ی نوآوری و کارکردهای نظامهای نوآوری
کارکردهاینظامهاینوآوری

ابزارهای سیاست ی

و
توسعه تحقیق

جدید
محصوالت
بازارهای
شایستگی
و قابلیت ایجاد

ت
کیفی الزاما تعیین

هاسازمان تغییر و خلق

تعاملی یادگیری

نهادها تغییر و

های
انکوباتوری فعالیت

مالی حمایت

ایمشاوره خدمات

بوراسو
ادکوئیست
)۲۰۱۳(
80

مقررات و
مقررات گذاریو
تنظیمگری
انتقالاقتصادی
)مالی(
ابزارهای سیاست ی
نرم

حقوق مالکیت
فکری
قوانین رقابت
مقررات گذاری
حمایت از تحقیق و
توسعه
تأمین مالی رقابتی
تحقیق و توسعه
معافیتهای مالیاتی
خریدهای دولتی
نوآوری
حمایت از ارتقای
نوآوری
استانداردسازی
همکاریهای بخش
دولتی و بخش
خصوصی