نقش هیئت علمی در پیوند دانشگاه و صنعت
نقش هیئت علمی در پیوند دانشگاه و صنعت / «تاپ» می‌تواند نیاز صنعت را رفع و دانشجویان را شاغل کند
نقش هیئت علمی در پیوند دانشگاه و صنعت / «تاپ» می‌تواند نیاز صنعت را رفع و دانشجویان را شاغل کند
سامانه «ایران تاپ» راه‌اندازی شد تا نیاز‌های صنایع را با پروژه‌های دانشگاهی به یکدیگر مرتبط کند، اما جامعه دانشگاهی چندان از این طرح اطلاع ندارند و اساتید خواه یا ناخواه برای معرفی آن تلاشی نمی‌کنند.
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محیا معصومی- کم نیستند اساتیدی که به ارتباط دانشگاه و صنعت اهمیت چندانی نمی‌دهند و معمولا برای حفظ و تقویت آن یا حتی انجام پروژه‌ها و پایان‌نامه‌های کاربردی دانشجویان تلاشی نمی‌کنند البته این دسته از اساتید که از آن‌ها تحت عنوان هیئت علمی‌های خاموش یاد می‌شود برای این کارشان دلایل خاص خود را دارند و وظیفه‌شان را تنها تدریس و آموزش با کیفیت می‌دانند نه چیز دیگر!
در بررسی پرونده هیئت علمی‌های خاموش دانشگاه‌ها به سامانه‌ای رسیدیم که در گفتگو و صحبت با تعداد زیادی از اساتید، مسئولان دانشگاهی و دانشجویان، کسی آنطور که باید به آن اشاره‌ای نداشت. سامانه‌ای برای پیوند دانشگاه با صنعت و تشویق دانشگاهیان به انجام پروژه‌هایی که می‌توانند نیاز یک واحد تولیدی و جامعه را رفع کنند.
طرح توانمندسازی تولید و توسعه اشتغال پایدار یا همان «تاپ» با محوریت معاونت آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت و با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و ستاد کل نیرو‌های مسلح اجرا می‌شود. هدف این طرح، توسعه دانش‌بنیان بنگاه‌ها از طریق بهره‌مندی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی، ارتقاء سطح مهارت فارغ‌التحصیلان مشمول خدمت سربازی، تقویت ارتباط و تعامل بین صنعت و دانشگاه با هدف کاربردی شدن دانش و یافته‌های جدید علمی و فناوری اعضای هیئت علمی، ظرفیت‌سازی اشتغال از طریق خلق ارزش افزوده جدید و تامین اشتغال زایشی و پایدار و … است.
برای آنکه بیشتر درباره این طرح بدانیم و از میزان آگاهی دانشگاهیان و مشارکت اساتید در آن مطلع شویم با یکی از کارشناسان این سامانه صحبت کردیم.
از سرباز صنعت تا ایران تاپ
شکوهی کارشناس دبیرخانه استان تهران سامانه «ایران تاپ» (توانمندسازی، تولید و توسعه اشتغال پایدار) در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، بیان کرد: این سامانه در دهه ۸۰ تحت عنوان «سرباز صنعت» فعال و مورد استقبال بود، اما پس از آن معاونت پژوهش و فناوری وزارت صمت طرح تشکیل «ایران تاپ» را برای آشتی صنعت با دانشگاه‌ها پیشنهاد و اجرایی کرد.
شکوهی گفت: در این سامانه با گزینه‌های متعددی مثل بنگاه‌ها یا همان واحد‌های تولیدی، استاد تاپ، دانشجو تاپ و سرباز تاپ روبه‌رو هستیم. بدین ترتیب اساتید پروپزال‌های خود را در این سامانه تعریف می‌کنند، واحد‌های تولیدی پس از آشنایی با این سامانه، نیاز‌های تحقیقی و پژوهشی‌شان و از طرف دیگر دانشجویان دانشگاه‌های به‌نام نیز در این سامانه ثبت‌نام می‌کنند؛ سپس سامانه افراد مرتبط را شناسایی و به یکدیگر وصل می‌کند تا نیاز‌های واحد‌های تولیدی به دست اساتید و دانشجویان یا فارغ‌التحصیلان دانشگاهی متخصص مرتفع شود.
وقتی زمینه اشتغال دانشجویان فراهم می‌شود
وی با بیان اینکه برای ثبت‌نام در این سامانه فیلتر‌های مشخصی وجود دارد تا از ثبت درخواست‌های بیهوده جلوگیری شود، تصریح کرد: به عنوان مثال وقتی یک واحد تولیدی برای یکی از پروژه‌های خود به کمک نیاز دارد تا ضمن بهره‌مندی از دانش روز بتواند کمترین هزینه را صرف کند، نیاز خود را در این سامانه ثبت می‌کند و از آن سمت دانشجویی با پایان‌نامه یا مقاله‌ای در این زمینه وجود دارد که برای پیشبرد کارش در آزمایشگاه یا کارگاه به پول نیاز دارد لذا این دو به یکدیگر معرفی می‌شوند تا هم نیاز واحد تولیدی رفع شود و هم دانشجو بتواند با کار در آن واحد و استفاده از امکانات، پایان‌نامه خود را به ثمر بنشاند.
کارشناس دبیرخانه استان تهران سامانه «ایران تاپ» ادامه داد: در چنین شرایطی در صورت رضایت دانشجو و واحد تولیدی، دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی جذب بازارکار و آن واحد تولیدی خواهد شد.
سرباز تاپ چیست؟
شکوهی درباره طرح «سرباز تاپ» این سامانه بیان کرد: بیشترین اقبال به این سامانه برای طرح سرباز تاپ است. سربازان که فارغ‌التحصیلان مقاطع تحصیلات تکمیلی هستند با پروپزال خود در این سامانه ثبت‌نام می‌کنند و در صورت لزوم به واحد‌های تولیدی مرتبط معرفی می‌شوند. در این صورت برگه سبز و امریه از سوی سرباز، معرفی‌نامه از سوی سامانه تاپ و هزینه‌های سرباز به مدت دو سال از سوی واحد تولیدی ارائه می‌شود
وی افزود: درواقع ضمانت‌نامه اخذ شده از واحد تولیدی همراه با برگ سبز سرباز را به وزارت صمت ارسال می‌کنیم و با تشخیص کمیته‌های تخصصی آن‌ها سرباز به واحد تولیدی معرفی خواهد شد. واحد تولیدی و سرباز در این شرایط موظف هستند که هر سه ماه یکبار گزارش عملکرد ارائه کنند.
راهی برای تشویق و ترغیب اساتید به انجام پژوهش‌های کاربردی
وی تصریح کرد: اعضای هیئت علمی که قصد گرفتن پسادکتری دارند می‌توانند از موقعیت‌های طرح «استاد تاپ» استفاده کنند درواقع در این طرح اساتید می‌توانند با هزینه‌ای اندک از کمک دانشجویان برای پیشبرد پروژه تحقیقاتی خود استفاده کنند. این پروژه حتی می‌تواند پایان‌نامه تحصیلات تکمیلی گروهی از دانشجویان باشد که استاد آن را هدایت و همراهی می‌کند.
چرا بهره‌گیری از طرح تاپ فراگیر نشده است؟
کارشناس دبیرخانه استان تهران سامانه «ایران تاپ» در پاسخ به این سوال که میزان استقبال از کدام طرح در این سامانه از دیگری بیشتر بوده است، گفت: درحال حاضر به ترتیب طرح سرباز تاپ، استاد تاپ و دانشجو تاپ از میزان استقبال زیادی برخوردار هستند. از آنجایی که اطلاع‌رسانی کافی درباره این سامانه در دانشگاه‌ها صورت نگرفته، طرح دانشجو تاپ استقبال کمتری داشته است.
به گفته وی، برای آگاهی‌رسانی از ویژگی‌ها و مزایای بهره‌مندی از سامانه تاپ تصمیم به برگزاری همایش‌ها و سمینار‌هایی با حضور مسئولان وزارت صمت و دانشگاه‌های مختلف گرفته شد که شیوع بیماری کرونا برگزاری برنامه‌ها را لغو کرد و دیگر شرایط اطلاع‌رسانی گسترده پیش نیامد.
شکوهی دانشگاه علمی کاربردی را از جمله دانشگاه‌هایی دانست که از این سامانه استقبال خوبی داشته است و افزود: برخی از واحد‌های تولیدی رشته‌های علمی کاربردی را بنا کردن و علاوه بر بهره‌مندی از فارغ‌التحصیلان حتی خود آموزش داده و مدرک ارائه می‌دهند. درواقع دانشگاه‌های جامع نسبت به ویژگی‌های سامانه ایران تاپ و طرح‌های آن اطلاعات بیشتری دارند.
نقش موثر اساتید برای تشویق دانشجویان به انجام پروژه‌های کاربردی
اساتید در این عرصه می‌توانند نقش بسیار کلیدی و موثری را ایفا کنند، در دوران کرونا و غیرکرونا، با برگزاری سمینار یا بدون برگزاری آن درواقع اساتید می‌توانند با معرفی چند دقیقه‌ای این سامانه و طرح‌های آن‌ها در کلاس‌هایشان دانشجویان را به این امر تشویق کنند. آگاهی‌بخشی به دانشجویان از چه راهی بهتر از این! تصور کنید هر استاد در هر ترم تحصیلی خود به ۱۰ دانشجوی خود درباره این سامانه و انجام پروژه‌های نیازمحور بگوید آن وقت دیگر نه دانشجویی بی‌اطلاع می‌ماند و نه سامانه‌هایی همچون ایران تاپ که با اهداف و چشم‌انداز‌های ایده‌آل راه‌اندازی شده‌اند، با بی‌توجهی روبه‌رو می‌شوند.
شکوهی درباره این موضوع اظهار داشت: اگر اساتید در این راه همراه باشند و برای پسادکتری طرح پژوهشی خود یا دانشجویان‌شان را در این سامانه ثبت‌نام کنند، مشکلات زیاد واحد‌های تولیدی و عدم بهره‌گیری از پایان‌نامه‌ها رفع خواهد شد. اما متاسفانه تاکنون اساتید به صورت جدی این قضیه را ندیده‌اند و یکی از دلایلش می‌تواند عدم آگاهی کامل آن‌ها به این مسئله باشد. البته این نکته هم وجود دارد که اساتید با سابقه فعالیت علمی و آموزشی معمولا با یک فرمول خاص حرکت می‌کنند و بر روی موضوعاتی که این فرمول را نداشته باشد زیاد مانور نمی‌دهند و برای انجامش تاحدی عقب‌نشینی می‌کنند.
وی ادامه داد: بسیاری از اساتید پروازی هستند یعنی فعالیت آن‌ها منوط به یک دانشگاه نیست و در واحد‌ها و استان‌های زیادی فعالیت دارند، اینگونه افراد بدون شک در معرفی و همراه کردن دانشجویان با سامانه ایران تاپ نقش موثری می‌توانند داشته باشند، چون با طیف مختلف و گسترده‌ای از جوانان روبه‌روهستند.
خاموشی بی‌فایده است
آگاهی‌رسانی درباره سامانه‌ها و طرح‌هایی همچون ایران تاپ می‌تواند تاحد زیادی به پیوند و آشتی صنعت و دانشگاه کمک کند و از طرفی راهی برای اشتغالزایی فارغ‌التحصیلان باشد که هم‌اکنون با بیکاری مواجه هستند. در این بین سهم مسئولان دانشگاهی و به ویژه اعضای هیئت علمی شاید پررنگ‌تر از بقیه باشد، چون تنها آن‌ها هستند که با دانشجویان و نسل جوان ارتباط مستقیم دارند و می‌توانند الگو و آینده‌ساز باشند. اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها باید بیش از پیش نسبت به چنین مسائلی خود را به‌روز کنند و در کنار آموزش، آینده و اشتغال دانشجویان، رشد دانشگاه و حل نیاز‌های صنعت و جامعه را در نظر بگیرند.