تجزیه و تحلیل و مدلسازی (نرم افزار رشنال رز)

تجزیه و تحلیل و مدلسازی (نرم افزار رشنال رز)

تجزیه و تحلیل سیستم چیست و تحلیل کننده سیستم کیست؟
بخش ۱-۱ تعریف تجزیه تحلیل سیستم
تجزیه تحلیل سیستم عبارت است از شناخت جنبه های مختلف سیستم و آگاهی از چگونگی عملکرد اجزای تشکیل دهنده سیستم و بررسی نحوه و میزان ارتباط بین اجزاء آن؛ به منظور دست یابی به مبنایی جهت طرح واجرای یک سیستم مناسب تر است.
تجزیه و تحلیل به ما کمک می کند تا موقعیت فعلی سازمان را به خوبی درک کنیم، از جریان کار مطلع شویم و آن را موردارزیابیقراردهیموبرایرفعنارسائیهاومشکلات،بهترینراهحلراانتخابوتوصیهکنیم.
در یک سازمان، سیستم را مجموعه ای از روش ها نیز تعریف کرده اند، روشهائی که به یکدیگر وابسته هستند و با اجرای آنها، قسمتی از هدف سازمانی محقق می شود روشها نیز به نوبه خود مجموعه ای از شیوه های مختلف انجام کار هستند که با استفاده از آنها می توان به تامین هدف نهائی سازمان کمک کرد.
روش عبارت است از یک رشته عملیات و مراحلی که برای اجرای کل یا قسمتی از یک سیستم انجام می شود.
شیوه عبارت است ازتشریح جزئیات و نحوه انجام دادن کار؛ مثل استفاده از کارت جهت حضور و غیاب کارکنان وبا استفاده از کامپیوتر برای تنظیم لیست حقوق کارکنان.

بخش ۱-۱-۲ ارتباط مدیریت با تجزیه و تحلیل سیستم
یکی از مهمترین وظایفی که برای مدیران برشمرده اند، وظیفه ایجاد تغییر است. مدیران موظفند در عین حال که تعادل سازمان خود را حفظ می کنند، همگام با آخرین تغییرات وتحولاتی که در جهان رخ می دهد، تغییرات لازم را در سازمان خود به وجود آورند و از جدید ترین روش ها و شیوه های انجام کار، در اداره امور سازمان خود بهره گیرند.
مدیران باید خود، از عوامل ایجاد تغییر باشند و این اصل را باور داشته باشند که سرعت در پذیرفتن افکار و روش های نو، به موفقیت سازمان مطبوعشان کمک می کند. آنها باید از همکاران خود بخواهند که در جریان تغییرات، مشارکت موثر داشته باشند و نظرات سازنده و اصلاحی خویش را برای ایجاد تغییرات، مطرح سازند. هرجا که افراد، در فرآیند تصمیم گیری سهیم باشند، همکاری بیشتری در اجرای تصمیم و تغییر نشان می دهند هر چه آگاهی افراد از تغییرات و پیامد های آنها بیش تر باشد، مشارکتشان فزونتر، و مقاومتشان در برابر تغییر، کمتر خواهد بود.
سازمانی پویا و ماندنی است که هدفهای خود را با شرایط و نیازهای متغییر محیطی تطبیق دهد و انعطاف لازم را برای تغییر در ساختار درونی خویش به نحوی که با تغییرات محیطی سازگار باشد، نشان دهد.
با کمک تجزیه تحلیل سیستمها و روش ها و شیوه های انجام کار، می توان اولا: بررسی دوباره ای از هدف های سازمانی به عمل آورد؛ ثانیا: با نحوه انجام کارها در وضع موجود آشنا شد؛ ثالثا: به کمبودها، نقایص و مشکلات پی برد؛ رابعا: با استفاده از روشهای علمی، راهها و شیوه های بهتری را انتخاب کرد و به مرحله اجرا گذارد.
چنانچه متخصصین، از خارج سازمان برای تجزیه تحلیل سیستمها و روشهای سازمانی دعوت شوند به علت این که با مشکلات سازمانی خو نگرفته اند، بهتر خواهند توانست به نقایص موجود پی ببرند و کمبود ها را تشخیص دهند. به علاوه، این افراد با تجربه و مهارتی که در کار خود احراز کرده اند، با دید علمی تری نسبت به بررسی سیستمهای سازمانی اقدام خواهند کرد. از طرف دیگر، عده ای از صاحب نظران معتقدند که تجزیه تحلیل امری دائمی و مستمر است و بهتر خواهد بود که واحدی در سازمان برای این منظور دایر شود و این وظیفه مهم را به طور مداوم بر عهده گیرد. به علاوه، شاید کارکنان سازمان چندان مایل نباشند که کارشان توسط افرادی خارج از سازمان مورد نقد و بررسی قرار گیرد.
بخش ۱-۱-۲ وظایف واحد تجزیه تحلیل سیستم ها
چنانچه واحد تجزیه تحلیل سیستم ها در داخل سازمان به وجود آید،به عنوان واحد ستادی عمل می کند و مدیران را در اجرای وظیفه ایجاد تغییر مدد می رساند.
ذیلا به اهم وظایف واحد تجزیه و تحلیل سیستم ها و روشها اشاره می شود:
1- بررسی و تجزیه وتحلیل ترکیب و ساخت سازمان به منظور ایجاد تشکیلات مناسب با احتیاجات سازمان.
2- استقرار مناسب ترین سیستم ها، روش ها و شیوه های انجام کار درسازمان.
3- تهیه اطلاعات دقیق و به هنگام برای مدیران و مقامات مسئول .
4- کوشش در هماهنگ ساختن سازمان با آخرین تغییرات وپیشرفت ها ازطریق تجزیه وتحلیل مداوم ومستمر سیستم ها و روش ها .
5- تدوین دستور العمل های کتبی و مدون به توصیه مقامات مسئول سازمان.
6- بررسی وتجزیه وتحلیل نحوه تقسیم کار، به منظور تقسیم منطقی و صحیح کار بین کارکنان.
7- بررسی وتجزیه و تحلیل نمودار جریان کار ، به منظور جلوگیری از تداخل و تکرار و حذف مراحل زائد کار .
8- بررسی و تجزیه و تحلیل نحوه تخصیص جا و مکان ، به منظور استفاده موثر از نیروی انسانی و تحصیلات فیزیکی کار .
9- اندازه گیری کار به منظور کوتاه کردن زمان انجام کار و ایجاد سرعت در ارائه کالاها و خدمات به مشتریان و ارباب رجوع.
10- بررسی و کنترل فرم های موردنیاز سازمان .
11- بررسی و تجزیه و تحلیل سیستم بایگانی و مدیریت امور اسناد .
12- بررسی نحوه استقرار و اجرای سیستم های جدید « از قبیل سیستم های مکانیزه و کامپیوتری».
13- اعتلای روحیه تعاون و همکاری بین کارکنان سازمان.
14- تلاش در جهت افزایش سطح اثر بخشی و ثمر بخشی در کل سازمان.

بخش ۱-۱-۳ فواید تجزیه و تحلیل سیستم ها
1- جهت بررسی مسائل مشکلات سازمانی.
2- با تجزیه و تحلیل سیستم ها است که می توان کار را ساده کرد و به افزایش بهره وری سازمانی یاری رساند.
3- اقدامی در جهت مدد رسانی به مدیران و مقامات مسئول در امر سیاست گذاری و تصمیم گیری دانست.
4- می توان ساختار سازمانی را مناسبتر و روشهای اجرائی کارآمدتر و شیوه های عملیاتی پر ثمر تر به وجود آورد.
5- می توان از نیرو وتلاش کارکنان بهترین استفاده را کرد.
6- از میزان خطاها وشتباهات کاسته می شود.
7- روشهای به دست آوردن اطلاعات دقیق و به هنگام از وضع موجود است.

بخش ۱-۱-۴ تحلیل کننده سیستم کیست؟
تحلیل کننده یا آنالیست، فردی است علاقه مند به کار تجزیه تحلیل سیستمها و روشها و متخصص در این زمینه که با استفاده از آموخته های علمی و تجارب عملیش، صلاحیت لازم جهت انجام دادن بررسی های جامع و همه جانبه در امر تجزیه وتحلیل را واجد است.
برخی از ویژگی های آنالیست از این قرار است:
1- آنالیست باید به کار تجزیه و تحلیل معتقد و علاقه مند باشد.
2- آنالیست باید دارای ذهنی پرسشگر باشد.
3- آنالیست موظف است اجزای سیستم را در ارتباط با یکدیگر ببیند و آنها را به صورت هماهنگ و متحد در آورد.
4- آنالیست باید متوجه نقش مهم کارکنان سازمان باشد و با مسائل انسانی و ریزه کاری های رفتار کارکنان در سازمان آشنا باشد.
5- آنالیست بایستی با بررسی کامل و برخورد سیستمی، علت ها را از معلولها تشخیص دهد و برای رفع مشکل، نسبت به شناخت علل اصلی به وجود آورنده مشکل، اقدام کند و راه حلهای منطقی و عقلایی،جهت برطرف کردن علل واقعی ارائه دهد.
6- آنالیست باید واقعیت را همان گونه که هست ببیند و بکوشد حالت بی طرفی خود را حفظ کند.
7- آنالیست باید به ابعاد اخلاقی و جنبه های ارزشی نیز توجه داشته باشد.
8- آنالیست باید صبور باشد.

بخش ۱-۲سیکل تجزیه وتحلیلسیستم

آشنایی با مراحل تجزیه تحلیل سیستم
بخش ۱-۲-۱ مراحل تجزیه تحلیل سیستم ها
1- توضیح و توجیه مشکل؛
2- ایجاد فرضیه هایی درباره مشکل وعلل ایجاد آن:آنالیست درباره عواملی که سبب بروز مشکل شده اند، فرضیه هایی به وجود می آورد.
3- انتخاب فرضیه اهم؛
4- جمع آور اطلاعات درباره فرضیه اهم؛(از قبیل استفاده از کتابخانه، اسناد و مدارک و بایگانی ها، مراجعه به جداول و نمودارهای سازمانی، مشاهده، تهیه پرسشنامه و انجام مصاحبه)
5- طبقه بندی اطلاعات مکتسبه؛(شیوه طبقه بندی نیز به موضوع و نوع اطلاعات بدست آمده، بستگی دارد.)
6- تجزیه تحلیل اطلاعات:سوالاتی درباره چیستی، چرائی، کیستی، چگونگی و شرایط زمانی و مکانی موضوع مطرح می شود.
7- اخذ نتیجه و ارئه راه حل: پیشنهاداتی معقول و منطقی جهت رفع مشکل ارائه می دهد.
8- تهیه و تنظیم گزارش: آنچه که تا این مرحله انجام شده است، بایستی در گزارشی تنظیم و تدوین شود و در دسترس مقامات مسئول قرار گیرد.
9- اجرا؛
10- آزمایش طرح جدید؛
11- استقرار طرح جدید؛
12- ارزیابی عملکرد: آنالیست موظف است بررسی دوباره ای از آن به عمل بیاورد و عملکرد آن را ارزیابی کند.

بخش ۱-۲-۲اصول و مفاهیم سازمانی
سازمان عبارت است از: سیستمی متشکل از اجزاء به هم پیوسته و مبتنی برنظم و انظباط که در جهت رسیدن به هدفهای خاصی فعالیت می کند و سازماندهی عبارت است از فراهم آوردن امکانات و وسایل مورد نیاز برای رسیدن به هدفهای سازمان می باشد.

بخش ۱-۲-۳ساختار کلی سازمان
یکی از صاحب نظران رشته مدیریت به نام هنری مینز برگ معتقد است که هر سازمان دارای پنج سطح یا بخش اساسی است که عبارت اند از:

۱- بخش مدیریت عالی که مسئولیت نهایی ادارﺓ امور سازمان را بر عهده دارد؛
2- بخش مدیریت میانی که بر کار واحدها نظارت می کند و فعالیت های آنان را هماهنگ می سازد؛
3- بخش عملیاتی که مسئولیت تولید کالا ها و خدمات را بر عهده دارد؛
4- بخش فنی که از متخصصان و صاحب نظران فنی و تکنیکی تشکیل می شود و در موارد لزوم نظرات تخصصی و فنی ارائه می دهد؛
5- ستاد پشتیبانی که در خارج از جریان اصلی تولیدی سازمان قرار دارد و نقش کمک و یاری دهنده را برای سایر واحد ها ایفا می کند.
به نظر مینز برگ، در سازمان های مختلف، با توجه به مقتضای موقعیت، ممکن است یکی از بحث های فوق، بخش کلیدی سازمان باشد و نقش قالب و مسلط را ایفا کند وساختار سازمان را تحت تاثیر خود قرار دهد. بدیهی است که ساختار سازمانی نیز متاثر از نقش و اهمیتی خواهد بود که هر یک از بخش ها دارا هستند.

بخش ۱-۳بخش های اصلی سازمان
مبانی سازماندهی
برای سازماندهی و تقسیم کار، مبانی متنوعی وجود دارد که در اینجا به اختصار به برخی از آنها اشاره می شود:
1- سازمان بر مبنای تعداد: تقسیم بندی افراد به طور اتفاقی و به دسته های مساوی و مامور کردن هر دسته برای انجام دادن یک قسمت از وضایف سازمانی این گونه سازماندهی برای طبقه بندی نیروی انسانی مشابه که افراد آن دارای ویژگی های تقریبا یکسانی هستند مفید است. مثل: تقسیم وظایف در ارتش های قرون وسطی.
2- سازمان بر مبنای وظیفه: هدف اصلی سازمان به فعالیت های اصلی، فعالیت های اصلی به فعالیت های فرعی، فعالیت های فرعی به وظایف اصلی و وظایف اصلی به وظایف فرعی منقسم می شود و اجرای هر دسته از وظایف مشابه و مرتبط، به یک واحد محول می شود. و نقش هر یک از کارکنان در انجام بخشی از وظایف واحد، تعیین میگردد؛ مثل ایجاد وزارت آموزش و پرورش به منظور اعتلای سطح آموزش در کشور.
3- سازمان بر مبنای نوع عملیات (تخصص):در این روش تقسیم کاربر مبنای نوع فعالیت، تخصص و آگاهیهای یکسان است یعنی حرفه و تخصص افرادی که کار را انجام می دهند، ملاک تقسیم بندی واحد های سازمانی خواهند بود، مثل سازمان پزشکی یا ستاد خدمات کامپیوتری.
4- سازمان بر مبنای مشتری (ارباب رجوع): در این روش به دریافت کنندگان خدمات سازمان توجه می شود و سازماندهی بر مبنای گروه های مختلف مشتریان و ارباب رجوع صورت می پذیرد.
5- سازمان بر مبنای قلمرو عملیاتی (محل جغرافیایی):در این نوع سازماندهی بر مبنای محل و مکان عملیات، ملاک قرار می گیرد؛ تحت نظارت یک واحد متشکل؛ مانند تشکیل واحدهای سرویس دهی برای نواحی مختلف شهری درسازمان شهرداری.
6- سازمان بر مبنای محصول (نوع تولید): در این روش مبنای گروه بندی وظایف و تقسیم کارها، نوع کالا یا محصولی است که قرار است تولید شود مثل اختصاص واحد های سازمانی یک کارخانه به تولید کالا های مختلف، از قبیل: کولر، یخچال و آبگرمکن.
7- سازمان بر مبنای پرو‍ژه: این نوع سازماندهی در سازمان هایی قابل اجراست که این امکان وجود داشته باشد که هدف ها و ماموریت های آنان در قالب پروژه ها و برنامه های تقریبا مستقلی قابل اجرا باشدمی توان به تعداد برنامه های موجود در سازمان، واحد های مستقلی را به وجود آورد.
8- سازمان ماتریسی: تلفیقی از سازمان بر مبنای وظیفه و بر مبنای پرو‍‍‍‍‍ژه است. به این ترتیب که جریان اختیار در واحد های تخصصی به صورت عمودی و در واحد های اجرایی ، به صورت افقی است و از تلاقی این دو محور، یک ماتریس بوجود می آید.
9- سازمان با گروه های متداخل یا سازمان حلقوی: این ساخت در قالب گروههایی که به وسیله اعضای مشترک، با هم در ارتباط می با شند، شکل می گیرد. یک فرد در گروهی به عنوان مدیر، در گروه دیگر به عنوان مرئوس و در گروه سوم به عنوان مشاور می تواند انجام وظیفه کند. در این ساختار روابط گروهی مورد تاکید قرار می گیرد.
10- سازمان بر مبنای ساخت آزاد (ادهوکراسی): این نوع سازماندهی، ساختی موقت، فی البداهه و استعجالی دارد و برای رسیدن به هدف معینی، بدون طرح و نقشه قبلی بوجود می آید. این ساخت شباهت زیادی به سازمان ماتریسی دارد که از نیروهای اطلاعاتی و تخصصی، بنا به مقتضای موارد مطرح شده، مناسبترین استفاده های تخصصی و عملیاتی را به عمل می آورد؛
11- ساخت سازمانی مدولار(ماجولار): در این نوع سازماندهی، سازمان از واحد های مختلفی تشکیل می شود که هر واحد با ضوابط اجرایی مشخص و ماموریتی که خود، مینیاتوری از ماموریت کل سازمان است، به طور مستقل، غیر متمرکز و خود کفا به فعالیت ادامه می دهد.
12- ساخت های ترکیبی: در اغلب موارد، سازمان های موجود بر مبنای ترکیبی از دو یا چند نوع از انواع برشمرده، تشکیل یافته اند و هر چه وسعت سازمان بیشتر باشد، بر امکان تلفیق و ترکیب انواع روشها نیز افزوده می شود.

بخش ۱-۳-۱ تنظیم نمودار سازمانی
آنالیست با توجه به موقعیت و شرایط حاکم بر سازمان و اولویتهای مدیریت، و با در نظر داشتن انواع مبانی سازماندهی و مزایا و معایب هر یک، طرح مناسبی را برای سازمان پیشنهاد می کند. برای تهیه طرح سازمانی می توان از روش های تحلیلی، تلفیقی و ترکیبی استفاده کرد.:
در روش تحلیلی، امر گروه بندی فعالیتها، وظایف، از بالا به پایین انجام می شود. به این معنی که هدف سازمان به هدف های فرعی، فعالیتها، وظایف و عملیات تقسیم می شود و اجرای مجموعه ای از وظایف و عملیات تحت عنوان یک شغل به شاغل واگذار میگردد.
در روش تلفیقی، کار گروه بندی عملیات و وظایف، از پایین به بالا انجام می شود. ابتدا مشاغل مختلفی که باید در سازمان انجام شوند، مشخص می گردند و آنگاه مشاغل مشابه و مرتبط در یک گروه قرار داده می شوند و به یک واحد سازمانی احاله می کردند و این کار ادامه می یابد تا سلسله مراتب سازمانی کامل شود.
در عمل بیشتر از روش ترکیبی که برآیندی است از روش های تحلیلی و تلفیقی، استفاده می شود و درعین حال که به محتوای مشاغل توجه می گردد، ارتباط لازم بین وظایف، فعالیتها و هدف ها نیز از نظر دور نمی ماند.
برای نشان دادن طرح تشکیلاتی سازمان از نمودار سازمانی استفاده می شود.

روش تحلیلی
فعالیتها
وظایف
عملیات
روشتلفیقی
روش ترکیبی

در تنظیم نمودار سازمانی آنالیست باید به موارد زیر توجه داشته باشد:
1- در مورد میزان تمرکز وعدم تمرکز امور در سازمان، محدودیت یا وسعت حیطه نظارت و مسطح بودن یا مرتفع بودن سلسله مراتب سازمانی، با مدیریت به تبادل نظر بپردازد و از اولویت های وی آگاه شود.
2- نسبت به لزوم تناسب اختیارات و مسئولیت های محوله به هر واحد، حساس باشد و سطح سازمانی مناسبی را برای واحد ها پیشنهاد کند.
3- در توضیع مناسب اختیارات بین واحدهای صف و ستاد به نحوی که آسان کننده کار یکدیگر باشند دقت کند.
4- با توجه به ویژگیهای موقعیت، از جمله: هدف سازمان و ماهیت فعالیتهای آن، قلمرو کار سازمان، ویژگیهای دریافت کنندگان خدمات سازمان، نوع تکنولوژی مورد استفاده در سازمان ودرجه تنوع کالاها و خدمات تولیدی در آن، ترکیب مناسبی را جهت سازماندهی انتخاب و پیشنهاد می کند.
5- در ارتباط هر یک از مشاغل و واحدها با هدف سازمان دقت کند و مطمئن شود که چنین ارتباطی موجود است.
6- قلمرو هر یک از واحدها را بررسی کند، امکان ترکیب چند واحد را در یکدیگر و نیز حذف واحدهای زائد را از نظر دور ندارد.
7- برای هر یک از واحدهای سازمانی، با در نظر گرفتن اهمیت نسبی آنها و تکرار ارتباطشان با سطوح عالی مدیریت، محل مناسبی را در سلسله مراتب، در نظر بگیرد.

بخش ۱-۳-۲ حتماازخودمیپرسیدچرامدلسازی؟
تاچندسالپیشهمهیرشتههابرایخودزبانمشترکداشتند،مثلاریاضیداناناززبانریاضیومهندسینالکترونیکازپابهعرصهیوجودگذاشتو UML زبانمداریاستفادهمیکردندولیمهندسیننرمافزارزبانواحدینداشتند،تااینکهباعثشدکهمهندسیننرمافزاربتوانندمفاهیمموردنیازخودرابراحتیباهمدیگردرمیانبگذارندوکارهایشانرامدلکنند.

یکمدلخوبمثلنقشهیساختمان :
1 -نیازمندیهارامشخصمیکند.
2 -ارتباطاتبینقسمتهایمختلفپروژهرابهمامینمایاند.
3 – بدونواردشدنبهجزییاتمیتوانیمدرنحوهیفعلوانفعالاتقسمتهایمختلفپروژهتمرکزنماییم.
4 -دریکتیمکاری،بعلتوجودیکزبانگرافیکیمشترک،ارتباطبینافرادتیمبهبودمییابد.

دراولینگامازایننوشتاربهمعرفیعناصرعمدهیرشنالرزمیپردازیم. اینقسمتشاملبخشهایزیرمیباشد :
1 -معرفیمحیطرشنالرز
2 -معرفینمادهایرشنالرز
3 – معرفیدیاگرامهای UMLکهدررشنالرزبکارگرفتهمیشوند
فصل دوم
معرفی محیط رشنال رز

بخش ۲-۱ عناصراصلیرشنالرزعبارتنداز:
– Standard toolbar کهبرایتمامدیاگرامهامشترکاستودرقسمتبالایپنجرهواقعاست.
– Diagram toolbarکهوابستهبهپنجرهیدیاگرامفعالاستودرسمتچپپنجرهیدیاگرامواقعاست.
– Browserبهشمااجازهمیدهدتابصورتیکساختاردرختیدیاگرامهایموجودوعناصرمدلهایتانرامشاهدهکنید.
– Diagram windowساختوویرایشدیاگرامهادراینقسمتصورتمیپذیرد.
– Documentation window بهشمااجازهمیدهدتابهمدلهایتانمستنداتلازمرانیزاضافهنمایید
– Specification. میتوانیدمستنداتتانرادراینقسمتیادرقسمتمحیطویرایشیبرایاضافهکردنمستنداتبهمدل ویرایشنمایید.

 

شکل ۲-۱ اضافه کردن مستندات
بخش ۲-۲ معرفینماهایرشنالرز
براییکپروژهیدرحالساختنماهایمختلفیوجوددارد . رشنالرزنماهایزیررابراییکپروژهفراهممیآوردکههرکدامیکیازجنبههایمختلفمدلرانمایشمیدهند:
– Use case view
– Logical view
– Component view
– Deployment view

شکل ۲-۲ نما های مختلف

بخش ۲-۲-۱ نمایمورداستفادهیسیستم( use case view ).
ایننماجهتفهمواستفادهازسیستمپیشبینیشدهاست . درایننماکهتشریحرفتارسیستمازدیدگاهکاربراست،فعل وانفعالاتمتقابلبازیگرها(actors)وموردهایاستفادهنمایشدادهمیشود. درایننماچهاردیاگرامزیروجوددارند:
– دیاگرامهایموردهایاستفاده (Use case diagrams)
-دیاگرامهایتوالی (Sequence diagrams)
– دیاگرامهایهمکاری (Collaboration diagrams)
– دیاگرامهایفعالیت(Activity diagrams)

 

شکل ۲-۳ انواع دیاگرام ها
بخش ۲-۲-۲ نمایمنطقیسیستم( logical view).
ایننماشاملنیازمندیهایعملیاتیسیستممیباشدکهبهکلاسهاوارتباطبینآنهامیپردازد. ایننماشاملدودیاگرامزیرمیباشد:
– دیاگرامهایکلاسها(class diagrams)
– دیاگرامهایحالت(state chart diagrams)

شکل ۲-۴ نمای منطقی

بخش ۲-۲-۳ نمایاجزایسیستم( component view)
ایننمابهسازمانسیستممیپردازدواطلاعاتیدربارهینرمافزار،اجزاقابلاجراوکتابخانههایسیستمدارد.تنهادیاگرام موجوددر اینقسمتدیاگراماجزاComponent diagramمیباشد.

شکل ۲-۵ نمای اجزا

بخش ۲-۲-۴ نمایپیادهسازیسیستم. (Deployment view)
اینقسمتشاملنگاشتیازفرایندهایموجودباسختافزارسیستممیباشد . اینقسمتبخصوصدرجاهاییحایزاهمیتاستکهشمادارایبرنامههاوسرورهاییدرقسمتهایمختلفمکانیهستیدومیخواهیدبهبهترینشیوهساختارتوزیعیمحیطرانشاندهید.
ایننمافقطشاملیکدیاگرام(Deployment diagram) میباشد.

شکل ۲-۶ نمای پیاده سازی
بخش ۲-۳ معرفیدیاگرامهایرشنالرز
یکدیاگرامیکنمایشگرافیکیازعناصرسیستمتانمیباشد.گوناگونبهشمااجازهمیدهندتاپرسپکتیوهایمختلفازسیستمتانراببینید.
شمادررشنالرزقادربهایجاددیاگرامهایزیرمیباشید:
– دیاگراممورداستفاده (use case diagram)
– دیاگرامکلاس (class diagram)
– دیاگرامتوالی (sequence diagram)
– دیاگرامهمکاری (collaboration diagram)
– دیاگرامفعالیت (activity diagram)
– دیاگرامحالت (state chart diagram)
– دیاگراماجزا (component diagram)
– دیاگرامپیادهسازی (deployment diagram)

بخش ۲-۳-۱ دیاگرامموردهایاستفاده(use case diagram)
یکUse caseرفتارسیستمراتوصیفمیکند،کهشاملتقابلبینسیستموبازیگرانمیباشد. بعبارتکلییکuse caseیکالگویرفتاریتواناییهایسیستمویکدنبالهتراکنشهایوابستهبههممیباشد،کهبوسیلهیسیستموبازیگرانانجاممیپذیردودیاگرامموردهایاستفادهیکنمایسطحبالایسیستمازدیدبازیگرانسیستمبهمامیدهدونحوهیبرخوردآنبادنیایبیرونرامشخصمیکنند . ایندیاگرامدرطولتحلیلسیستمبرایبدستآوردننیازمندیهاونشاندادنچگونگیکارکردسیستمبکارمیرود.

نکته: دریکمدلواحدممکناستچندیندیاگراممورداستفادهداشتهباشیم،. معمولادراینصورتهرمجموعهایاز use caseهای مرتبطبههمرادریکبستهقرارمیدهیم. بهاینترتیبکلیهیuse caseهای سیستم در بسته های مرتبط بههمقرارمیگیرند.

شکل ۲-۷ نمای یوز کیس

برایرسمیکدیاگراممورداستفادهابتدادرنمای use case viewرویآیکون mainدوکلیککنید تادیاگراممربوط بهآنبازشود کافیاستکهازجعبهابزارسمتچپ،آیکونnew use case راانتخابکردهوبعدازقراردادنروی دیاگرامبادوکلیککردنرویآندرفرم specificationنام،توضیحاتو Stereotypeمربوطبهآنراواردنمایید.

شکل ۲-۸ نمای ویژگیهای یوزکیس
اضافهکردنیکبازیگرهممثلیکمورداستفادهمیباشد .برایساختنیکوابستگیجدیدبیندوعنصرنیزرویآیکونassociationکلیککردهواینوابستگیراباکلیککردنرویعنصراولوکشیدنتاعنصردومبسازید . سپسبادوکلیککردنرویآنمشخصاتآنراواردنمایید.
چگونگیاضافهکردنیک use caseموجودبهیکدیاگرامدیگر: در browser دودیاگراممبداومقصدراباز (Expand) کردهوسپسرویuse case موردنظر کلیککردهدردیاگراممقصد. وآنرابهدیاگراممقصدبکشید موردنظرuse caseنیزظاهرخواهدشد.
اصولااستفادهیمجددازعناصرموجوددرسایردیاگرامهانیزبههمینشکلمیباشد.

بخش ۲-۳-۲ دیاگرامکلاسها(class diagram)
ایندیاگرامبهشماکمکمیکندتانمایساختاریسیستمتانرابصورتبصری (visual) درآورید ایندیاگرام از معمولتریندیاگرامهای UML میباشد .
ایندیاگرامهاجزییاتهرکلاسوارتباطاتبینآنهارانشانمیدهدوپایهواساسدیاگرامهایاجزاوپیادهسازیمیباشد.
دریکمدلواحدممکناستچندیندیاگرامکلاسداشتهباشیم.

دریکدیاگرامکلاسباکلاسهایباسهنوع Stereotype متفاوتزیرسروکارداریم:
Boundary-
Control –
Entity –

شکل ۲-۹ کلاس های استریو تایپ
بخش ۲-۳-۲-۱ کلاسهایboundary:
اجزایلازمبرایبرقراریارتباطسیستمبایکبازیگررادرخوددارند . اینکلاسهامیتوانندپنجرهها،سنسورها،ترمینالهایا … باشند.مثلانجرهیگرفتناسمرمزجهتورودبهبرنامه،یککلاسboundaryمیباشد.ایننوعکلاسهامعمولاجهتاستفاده،بایککلاسازنوعکنترلیدرارتباطهستند.
بخش ۲-۳-۲-۲ کلاسهایکنترلی:
اینکلاسهامعمولااشیادیگرورفتارهایتعبیهشدهدریکUse case راکنترلمیکنند.
بخش ۲-۳-۲-۳ کلاسهایentity
اینکلاسهااطلاعاتیراکهبایدتوسطسیستمذخیرهگردندرادرخودنگهداریمیکنند . محلنگهداریساختماندادههایمنطقیسیستم،اینکلاسهامیباشند.

بخش ۲-۳-۳ دیاگرامتوالی(sequence diagram)
دیاگرامتوالیبصورتمنظمودریکتوالیزمانیپشتسرهمارتباطاتمتقابلاشیارابهمانشانمیدهد .ایندیاگرامبرایانجامعملخاصیدر use case مشخص،مراحلانجامکاررامرحلهبهمرحلهبهشمانشانمیدهد،یعنیدنبالهاییکازرویدادهارابرایانجامیکعملمشخصمیسازد.
درمراحلتحلیلوطراحیبرایفهمنحوهیعملکردسیستمازایندیاگراماستفادهمیشود.
جهتساختیکدیاگرامتوالیدرقسمت browser رشنالرز درقسمتuse case view روینودمورداستفادهیموردنظرراستکلیککردهوnew و سپس sequence diagram راانتخابنمایید . روینودجدیدایجادشدهدوکلیککنیدتاپنجرهیدیاگراممربوطبهآنبازشود.

شکل ۲-۱۰ نمای دیاگرام توالی
برایاضافهکردنکلاسهاویابازیگرهایموجودبهیکsequence diagram عناصرموجوددرقسمتهایقبلیرادر Browserکشیدهوبهداخلایندیاگرامبیندازید.
اگرمیخواهیدهنگاماضافهکردنپیغامها،عددهایینیزبهآنهااضافهگردد)همانندشکلفوق(تاتوالیکاررابدرستینشاندهد درمنوی toolsروی optionsکلیککردهوبهبرگهیدیاگرامرفتهوجعبهیانتخاب sequence numbering راعلامت بزنید وسپسokکنید . برایاضافهکردنپیغامهانیزمیتوانیدازجعبهابزاردیاگرام،آیکون object messageاستفادهکنید.
بخش ۲-۳-۴ دیاگرامهمکاری(Collaboration diagram)
یکنماازارتباطلتساختاریبیناشیادرمدلفعلیرابمامیدهد . تاکیدایندیاگرامبرارتباطبیناشیااستدرحالیکهتاکیددیاگرامهایتوالیبررویدنبالهایازرویدادهابود. ایننوعدیاگرامشاملاشیا،لینکها،وپیغامهامیباشد.
برایدرکوفهمچگونگیرفتارسیستمواتخاذهرگونهتصمیمیدراینموردازایندیاگراماستفادهکنید.
ساختندیاگرامهایهمکاریازدیاگرامهایتوالی : رشنالرزاینکاررابصورتخودکاربرایشماانجاممیدهد . کافیاستازمنویbrowse گزینهی create collaboration diagram راانتخابنمایید،یاکلید F4 رابزنید. عکساینعملهم،یعنیساختدیاگرامتوالیازدیاگرامهمکاری،باهمینترتیبفوقامکانپذیراست.

 

شکل ۲-۱۱ نمای دیاگرام همکاری
بخش ۲-۳-۵ دیاگرامفعالیت(Activity diagram)
دیاگرامفعالیت،جریانکاروهمچنینتوالیفعالیتهارادریکفرآیندمشخصمیکند .ایندیاگرامخیلیشبیهفلوچارتاست،زیراشمامیتوانیدجریانکارراازیکفعالیتبهفعالیتدیگریابهحالتیدیگر،دنبالنمایید.
دیاگرامهایفعالیتهمچنیندرجاهاییکهمیخواهیدرفتارهایموازیراتوصیفکنید،یاچگونگینشاندادنعکسالعملدرمقابلیکوضعیتچندگانهرامشخصکنید،مفیدهستند.
یکدیاگرامفعالیتمیتواندعناصرزیرراداشتباشد:
-یکstart state ویک end state
Activity –ها:کهمراحلرادرجریانکارینشانمیدهند.
Transition –ها:کهترتیبکاریرانشانمیدهند.
Decision –ها:کهبهشمااجازهیتصمیمگیریهارادردیاگراممیدهند.
Synchronization bar -ها:کهاجازهینمایشکارهایموازیرادردیاگرامبهشمامیدهد.
Swim lane -ها:نقشهایمسوولدریکفعالیتمعینرامشخصمیکند.

 

شکل ۲-۱۲ نمای دیاگرام فعالیت
بخش ۲-۳-۵-۱ ساختیکدیاگرامفعالیت
درbrowser روینود use case viewراستکلیککردهو new > activity diagram راانتخابنمایید، یکدیاگرامفعالیتجدیدظاهرمیشود،کافیاسترویآندوکلیکنماییدتادیاگراممربوطبهآنبازشود.
برایساخت Swim laneهارویآیکونمربوطبهآندرجعبهابزاردیاگرامکلیککردهوسپسروینمودارکلیکنمایید Swim lane. جدیدایجادمیشود. برایتنظیمفیلدهایآنکافیاسترویآندوکلیککنید،فرممربوطبهSpecificationآنبازمیشود.
سایرقسمتهانیزرویجعبهابزاردیاگراممشخصاستواضافهکردنآنهاهمانندقسمتهایقبلمیباشد.

بخش ۲-۳-۶ دیاگرامحالت(state chart diagram)
میتوانیددیاگرامهایحالترابرایمدلکردنرفتارپویایکلاسهایااشیاانفرادیاستفادهکنیدایندیاگرامهاترتیبحالاتیکهیکشیمیتواندداشتهباشد،رویدادهاییراکهموجبانتقالازیکحالتیافعالیتبهدیگریمیشوندونتایجیراکهاینانتقالبوجودمیآورد،رانمایشمیدهد.
یکدیاگرامحالت،معمولابرایمدلکردنمراحلگسستهیچرخهیحیاتیکشی،بکاربردهمیشود،درحالیکهدیاگرامفعالیتبرتوالیفعالیتهاییدریکفرآیند،دلالتدارد.
عناصراصلییکدیاگرامحالتعبارتنداز:
– Stateها(وضعیتهاییکشیدرطولحیاتآن)
– حالتهایشروع(start) وپایان(end)
-انتقالحالتها(transitions)
-عملهایEntry، Do و exit

شکل۲-۱۳دیاگرام حالت

نکته: هرحالتدریکدیاگرامحالتمیتواندشاملچندینعملداخلیباشد.هرعمل،وظیفهایاستکهدریکحالترخمیدهد،کهمیتواندیکیازاعمالزیرباشد:
On Entry-
On Exit-
Do –
On Event-
برایساختیکدیاگرامحالتبراییککلاسکافیاسترویکلاسموردنظردر browser درنمایمنطقیکلیک راستکردهوNew state chart diagramراانتخابکنید.

بخش ۲-۳-۷ دیاگراماجزا(Component diagram)
یکنمایفیزیکیازمدلجاریرابهمامیدهد. ایندیاگرامنحوهیسازماندهیاجزاینرمافزارووابستگیبینآنهارابهمامیدهد،کهشاملسورسکد،کدباینریواجزایقابلاجرامیباشد.
شمامیتوانیدیکیاچنددیاگراماجزارابرایمجسمساختناجزاوبستههاویامحتویاتهربستهبهکارببرید.
نکته: هرمدلمیتواندشاملچندین Component بازبانهایمتفاوتباشد،ولیهرکلاسمیتواندفقطبه component هاییبایکزبانیکساننسبتدادهشود.

شکل۲-۱۴دیاگرام اجزا
بخش ۲-۳-۸ دیاگرامپیادهسازی(deployment diagram)
هرمدلشاملفقطیکدیاگرامپیادهسازیاست،کهنگاشتیازفرآیندهایموجودباسختافزارسیستمرانشانمیدهد.

شکل۲-۱۵دیاگرام پیاده سازی
فصل ۳
بخش ۳-۱ مراحلکاریانجامیکپروژهدررشنالرز:
– شناختسیستمموجودوآشناییباپروژهودرصورتنیازدرسیستمهایحجیم،مدلکردنسیستمموجودبصورتاجمالیشاملنمودارهایموردهایاستفاده،نمودارهایفعالیتجاریونمودارکلاسها.
– مدلکردننیازهایعملیاتیسیستم . کهاینبخششاملتعیینبستهها،رسمنمودارهایمورداستفادهورسمدیاگرامهایفعالیتمیباشد.
– ساختمدلتحلیلیسیستم،شاملدیاگرامهایکلاس،توالی،همکاریوحالت.
– ساختمدلپیادهسازیبرنامه،شاملدیاگرامهایاجزا،پیادهسازیوبروزدرآوریکدومدل.
-ساختپایگاهدادههایسیستم.
-گزارشگیریومنتشرکردنپروژه.

حالپروژهیخودراتعریفمیکنیمومراحلکاریفوقراتاتولیدکددلفی،دررشنالرزرویآننشانمیدهیم:

بخش ۳-۱-۱تعریفپروژه
: اینپروژهیکسیستمسفارشبایککامپیوترمرکزیودو stationبرایگرفتنسفارشاتمشتریانمیباشد.سفارشاتمشتریاندرقسمتانبارتوسطکارمندانمربوطهانجاممیپذیرد .سیستمبایدقادرباشددرهرلحظهگزارشفهرستکالاهایموجوددرانباررابدهد.
قبلازتوضیحمراحلپروژهلازماستبهایننکتهاشارهشودکهبرایقابلدرکوفهمساختناجزاینمودارهایمدل،بخصوصدرجاهاییکهتعدادآنهازیاداستشمابایدبهآنهایادداشتهاییرااضافهکنید . برایاینکاردرنموداردیاگرامهادر جعبهابزاردیاگرام، آیکون Note راانتخابکردهدرصفحهیدیاگرامقراردهید. سپسبایکخطچینارتباطاینیادداشترابهتکهیموردنظربرقرارکنید . ولیدراینپروژهبعلتکوچکبودنوبرایجلوگیریازشلوغشدنمتنوپرداختنبهنکاتاصلیازآوردنیادداشتهابصورتnoteخودداریشدهاست.

شکل ۳-۱ ایجاد یادداشت

بخش ۳-۱-۲ مرحلهیاولپروژه (فایل step1.mdl)
رسمنمودارهای use case ها: همانطوریکهدرقسمتقبلتوضیحدادهشد، در use case view مانمودارمورداستفادهیخودرارسممیکنیم. برایپروژهیماایننموداربهشکلزیردرمیآید:

شکل۳-۲ رسم نمودار یوزکیس

بخش ۳-۱-۳ مرحلهیدومپروژه(فایل step2.mdl)
ابتداکلاسهایموردنظررابادرنظرگرفتناشیاسیستم،مشخصمیکنیم. سپساینکلاسهارابهقسمتlogical view اضافهمیکنیم. اضافهکردنیککلاسبهاینصورتمیباشدکهابتداروینود logical viewراراستکلیکمیکنیم،.سپس ازمنویظاهرشونده new > classمشخصاتکلاسموردنظررا انتخابمینماییم سپسواردمینماییم.

شکل ۳-۳ اضافه نمودن کلاس

درادامهیاینمرحلهبهرسمنمودارهایتوالیمیپردازیم . ایننموداربااستفادهازاشیاموجود ( بازیگرهایمعرفیشدهدردیاگرامموردهایاستفادهونمونههایکلاسهایمعرفیشدهدرهمینمرحله ) ساختهمیشود . کافیاستاشیارادرقسمتانتخابکردهوبهداخلدیاگرامتوالیبیندازیم . حالبایدپیغامهایارتباطی،رابینایناشیابرقرارکرد. پسازرسم browser
میکنیم. متدمربوطبههرپیکاندرکلاسشی add اینپیغامهابااستفادهازایننمودارمتدهایمربوطبههرکلاسرابهآنمقصدآنپیکانقرارمیگیرد.
را new > operation رویآنراستکلیککردهو browser کردنیکمتدبهیککلاسکافیاست،در add برایانتخابنماییم،سپسدرکادرفعالشدهمشخصاتمتدموردنظرراواردکنیم.

بخش ۳-۱-۴مرحلهیسومپروژه(فایل(Step3.mdl
مربوطبهنمایمنطقیسهبستهبعنوانسهعنصرمعماریسهلایهقرارمیدهیموکلاسهارادر main حالدرقسمتبستههایمربوطهتقسیمبندیمیکنیم .این __________کارباکشیدنهرکلاسورهاکردنآنرویبستهیموردنظرانجاممیپذیرد .
مربوطبههرکلاسرابادوکلیککردنرویآنکلاسوباتوجهبهبستهیقرارگرفتهدرآنتنظیمstereotypeاکنونمینماییم.

شکل ۳-۴ نمای منطقی

بخش ۳-۱-۵ مرحلهیچهارمپروژه(فایل(Step4.mdl
رانرمالیزهنماییم . بعدازنرمالیزهکردنبایددرصورتتشکیلکلاسهایجدید،این entity حالبایدکلاسهایبستهیجدیدبهیک attribute راواردنماییم. واردکردنیک entity هایمربوطبهکلاسهای attribute کلاسهایتولیدیوکلیهیصورتمیپذیرد. new> attribute کلاس،باکلیکراستکردنرویآنوانتخابگزینهی

شکل ۳-۵ نرمالیزه نمودن نماهای بسته

بخش ۳-۱-۶مرحلهیپنجمپروژه(فایل(Step5.mdl
درکناردیاگرامکلاساصلیکهبصورتسهبستهطراحیشد،مابایدیکارتباطبینکلیهیکلاسهایموجودرانشاندهیم،چونممکناستارتباطیبینکلاسموجوددریکبستهباکلاسموجوددربستهیدیگروجودداشتهباشد،لذاناچاریمدیاگرامهایکلاسدیگرینیزداشتهباشیمکهکلیهیکلاسهایمربوطبههمرایکجاجمعآورینمودهوارتباطبینآنهارامشخصنماید.
برایچگونگیمشخصکردنرابطههایچندگانهبیندوکلاسمشخص،رویفلشارتباطیبینآنهاکلیککردهوبستهنوع multiplicity میرویم،سپسدرفیلد Role B Detail ویا Role A Detail بههدفموردنظربهیکیازبرگههایرابطهراانتخابمیکنیم.
مادراینمرحلهبصورتزیرارتباطمنطقیبینکلاسهاورابطهیآنهارامشخصمیکنیم:

شکل ۳-۶ ارتباطمنطقیبینکلاسها
بخش ۳-۱-۷مرحلهیششمپروژه(فایل( step6.mdl
گفتیمکهدیاگرامحالتوضعیتهایمختلفیکشیرادرطولعمرآننمایشمیدهد،درنتیجهبرایاشیاییکهلازمدرصورتلزومدیاگرامحالترارسممیکنیم کلاسهایازنوع (. (Entityباشد

شکل ۳-۷ دیاگرام حالت
بخش ۳-۱-۸مرحلهیهفتمپروژه(فایل(Step7.mdl
میرسد .ابتدادردیاگرااصلیایننماسببستهیاصلیمعماریسهلایهراقرار component view حالنوبتبهبخشدادهوارتباطمنطقیبینآنهارابرقرارمیکنیم.

 

شکل ۳-۸ نمای component view

 

ماسه main جدیدمیسازیم (وجودایننموداربهایندلیلاست،چوندر component diagram سپسیکنموداربستهیجداداریم،درنتیجهنمیتوانیمارتباطقسسمتهایمختلفبیندوبستهرابرقرارکنیم )،حالبهازایهرکلاسکهقرارمیدهیموارتباطبینآنهارابرقرارمیکنیم. Package specification دردیاگراماصلیکلاسهایمانداریمیکجزدرنمودارمانقرارمیدهیم،که Task specification میباشد،دوجز Client\Server چونبرنامهیمایکبرنامهیاست. Server میباشدودیگریمربوطبه Client یکیمربوطبهبرنامهیاجراییرویشکلمربوطبهایندیاگرامدرصفحهیبعدآمدهاست :

شکل ۳-۹ دیاگرام ارتباطی اجزا

بخش ۳-۱-۹مرحلهیهشتمپروژه(فایل(Step8.mdl
باتوجهبهتعریفپروژهبهسادگیمیتواننمودارپیادهسازیزیررابرایسیستمدرنظرگرفت . تنهانکتهایکهنبایدروی browser میباشد . برایاینکاردر client و server فراموشگردد،نسبتدادنپروسههایاجراییرویکامپیوترهایراانتخابنماییدوپروسهیموردنظررابهآن new > process نودمربوطبهپردازشگرموردنظرراستکلیککردهونسبتدهید.

شکل ۳-۱۰ فایل step8.mdl
بخش ۳-۲چگونگیتولیدکددلفیازمدلویاعکسعملفوق:
Languageمربوطبهآندرقسمت specification هایموردنظردوکلیکنمایید .سپسدر component ابتدارویزباندلفیراانتخابنمایید.
راانتخابنمایید . اکنونبرایبروزدر Ensemble Tools > Rose Delphi Link … گزینهی tools حالازمنویکردنمدلباتوجهبهکدموجود،پروژهیموردنظررابازکردهوباتوجهبهجهتنشانداده update آوریکدموردنظرویاشده،عملیاتموردنظرراانجامدهید.را new project گزینهی File
اگرهدفشماتولیدکدمیباشدوپروژهراقبلانساختهاید،ابتدامیبایستیازمنویانتخابنمایید،ولیبجایاینکار،پیشنهادمیکنیمکهابتدایکپروژهیخالیراتوسطدلفیساختهوبجایانتخاباینگزینه،پروژهیساختهشدهرابازنمایید.

 

شکل ۳-۱۱ نمای تولید کد دلفی

بخش ۳-۳نحوهیتولیدپایگاهدادهیمربوطبهپروژه :
مربوطه،مطابقباهر SQL بدستمیآیند ..برایتولیتولیدکد entity میدانیمکهبانکاطلاعاتپروژهازکلاسهایخودرابهصورت entity یا … ،ابتدابایدکلاسهای oracle ،SQL Server ، access کدامازبانکهایموجودنظیرهستند .برایاینتغییرکافیاست transient درآوریم . اینکلاسها،هماننددیگرکلاسهابصورتپیشفرضpersistentبرویدوتغییراتلازمرااعمالکنید. Detail بهبرگهی specification رویهرکلاسدوکلیککردهوبهدرفرمtools تولیدگردد،راانتخابنمایید .سپسدرمنوی SQL بعدازاینتبدیلکلاسهاییراکهمیخواهیدبرایآنهاکدراانتخابنمایید. کدموردنظردرفایلانتخابیشماذخیرهمیگردد. DDL > Generate code

شکل ۳-۱۲ نمای ddl setup

گزینهیراانتخابنمایید. DDL > Browse DDL گزینهی tools برایمشاهدهیکدتولیدشدهمیتوانیدازمنوی

شکل ۳-۱۳ نمای مشاهده کد تولید
بخش ۳-۴نحوهیگزارشگرفتنازپروژه:
برایتولیدمستنداتمدلتاننماهایمنطقیواجزاومشاهدهیآنچهکهرشنالرزبرایشماتولیدکردهاست،ازمنویرابکارببرید. گزارشهایتولیدیبرایپروژهیمادرانتهاینوشتارضمیمه Documentation report … گزینهیreportمیباشد.

 

شکل ۳-۱۴ نمای گزلرش گیری از پروژه

بخش ۳-۵ نحوهیانتشارپروژه:
عملیاتانتشاررابرایپروژهیشماانجاممیدهد . اینعملیکنسخهی Web publisher… گزینهی tools درمنویهایموجودنیزبتوانندمدلشما browser ازتمامیمدلشماهمراهبامستنداتتهیهمیکند،تاسایرکاربرانبادیگر htmlتولیدینیزدردیسکتضمیمهموجودمیباشد. htmlراببینند. فرممربوطهدرصفحهیبعدمیباشدوفایلمربوطبهمدل html فرمتولیدفایل__

 

شکل ۳-۱۴ فرم تولید فایل html مربوط به مدل
بخشچهارم
بخش ۴-۱فنون تجزیه و تحلیل سیستم ها
متداول ترین فنون وتکنیکهایی که آنالیست را درزمینه بهبود وضع فعلی و پیشنهاد وضع آتی یاری می دهند عبارت اند از:
1- بررسی تقسیم کار
2- بررسی جریان کار
3- بررسی جا و مکان
4- کنترل فرمها
5- کنترل اسناد و سیستم های بایگانی
6- اندازه گیری کار
7- برنامه ریزی شبکه ای(پرت. سی پی ام. پی دی ام)

بخش ۴-۱-۱بررسی جریان کار
نمودار جریان کار عبارت است: از تصویری از مراحل مختلفی که برای انجام یک کار، از ابتدا تا انتها، طی می شود.
با کمک نمودارهای جریان کار می توان علل بوجود آورنده مشکل را، روی صفحه کاغذ به آسانی جستجو کرد و یافت و با آزمایشهای مکرر و تغییر دادن تقدم و تاخر مراحل کار و نیز ایجاد سایر تغییرات لازم، مناسبترین شکل جریان کار را کشف کرد.
بخش ۴-۱-۲ نمودارهای جریان کار:
درنمودارهای جریان کار علائمی به شرح زیر به کار می رود:
1- عمل یا اقدام
این علامت معرف انجام کار است. در واقع مرحله اصلی هر کار، عمل است. در صورتی می توان گفت عملی انجام شده است که چیزی به وجود آمده باشد یا تغییری حادث شده باشد یا جزئی بر یک چیز اضافه شده باشد. برای مثال، نوشتن یک نامه؛ تکمیل یکفرم؛ تدریس یک مطلب.
2- بازرسی و کنترل
این علامت برای نشان دادن بازرسی، کنترل، مقایسه و تطبیق آنچه که صورت گرفته است با معیارهای مورد نظر استفاده می شود. برای مثال، مقابله نامه ای که ماشین شده است، کنترل کیفیت کالائی که تولید شده است، و بررسی چکی که صادر شده است.
3- تصمیم گیری
تصمیم گیری، اگرچه نوعی عمل است و می توان آن را با دایره بزرگ نمایش داد، ولی ممکن است برخی از آنالیست ها ترجیح دهند از علامت لوزی برای نمایاندن آن استفاده کنند. مثل تصمیم گیری در مورد افزایش تولید؛ اتخاذ تصمیم در مورد ارسال کالا برای مشتری؛ تصمیم گیری درباره عدم پرداخت چک .
4- بایگانی، انبار و نگهداری
این علامت، نشان دهنده نگه داشتن کار به طور موقتی یا دائم است. برای مثال، ضبط نامه در پرونده؛ نگهداری کالا در انبار یا قفسه؛ حفظ سند در آرشیو.
5- تاخیر یا انتظار غیر موجه
زمانی است که کار در انتظار می ماند تا مرحله بعدی آن صورت گیرد.
6- حرکت یا ارسال (جا به جای)
برای نشان دادن حرکت یا نقل و انتقال می توان از علامت های پیکان(فلش) یا دایره کوچک استفاده کرد.
7- هرگاه دو کار به طور همزمان انجام شوند، از علائم ترکیبی استفاده می شود. این علائم عبارت اند از:
7-۱ عمل و حرکت
این علامت معرف انجام عملی است در حین حرکت است؛ مثلرنگآمیزیجسمیدرحینجا به جایی.
7-۲ عمل و کنترل
این علامت معرف انجام بازرسی در حین عمل است؛ مثل وزن کردن شیشه های نوشابه، هنگام پر کردن آنها.
انواع نمودار جریان کار
نمودار جریان کار دو نوع است:
1- نمودار عمودی یا یک ستونه
2- نمودار افقی یا چند ستونه
مراحل بررسینمودار جریان کار
مرحله اول: تعیین کارمورد نظر
در آغاز کار، آنالیست بایستی :مراحل انجام کار را مورد بررسی قرار دهد، تعیین کند و نقطه آغاز و پایان آن را دقیقا مشخص سازد.
مرحله دوم: تعیین مراحل کار
وقتی عنوان کار مشخص شد، بایستی از کلیه مراحل انجام کار لیستی تهیه شود.
مرحله سوم: ترسیم نمودار جریان کار در وضع موجود
با استفاده از اطلاعاتی که در مرحله دوم کسب شده است، نمودار جریان کار برای وضع موجود ترسیم می شود.
مرحله چهارم: تجزیه و تحلیل نمودار
وقتی نمودار جریان کار در وضع موجود آماده شد، آنالیست بایستی با دید انتقادی به آن بنگرد و سوالات شش گانه اساسی تجزیه تحلیل را درباره هر یک از مراحل مطرح کند و با یافتن پاسخ مناسب برای آنها به تغییر و اصلاح وضع موجود بپردازد. اولین سوال درباره چیستی هر مرحله است؛ دومین سوال، درباره چرایی است؛ سوال سوم، درباره کیستی است؛ سوال چهارم درباره، چگونگی انجام کار است و سوال پنجم درباره مکان انجام هر مرحله است.
مرحله پنجم- تنظیم نمودار پیشنهادی
در این مرحله آنالیست با توجه به اطلاعاتی که به دست آورده است، تغییرات و اصلاحاتی را که لازم می داند، در نمودار وضع موجود ایجاد می کند و نمودار وضع پیشنهادی را تنظیم می نماید.

بخش ۴- ۲بررسی و کنترل فرمها
بررسی و کنترل فرم
تعریف فرم
فرم یکی از ابزار های برقراری ارتباط است که برای دریافت اطلاعات خاصی است به صورت مکتوب تهیه و تنظیم می شود.
انواع فرم ها
1- طبقه بندی برحسب قلمرو استفاده
1-۱ فرمهای داخلی که در بخش کوچکی از سازمان است مورد استفاده قرار می گیرند؛
1-۲ فرمهای استاندارد که درکلیه بخشهای سازمانی مورد استفاده اند؛
2-طبقه بندی بر حسب کار و وظیفه فرم
2-۱ فرمهای پرسنلی؛ مثل حکم استخدام
2-۲ فرمهای مالی؛مثل دفتر روزنامه
2-۳ فرمهای آموزشی؛ مثل کارنامه دانشجو
2-۴ فرمهای تدارکاتی
2-۵ فرمهای تعمیراتی و نگهداری وسایل ساختمان
مراحل بررسی و کنترل فرم
مرحله اول- بررسی فرمهای موجود
مرحله دوم- تجزیه و تحلیل فرمهای موجود
مرحله سوم- تهیه طرح پیشنهادی برای فرمهای مورد نیاز
تعریف بررسی جا و مکان بررس جا و مکان عبارت است از: مطالعه چگونگی تخصیص مکان و فضای در دسترس به نیروی انسانی از یک طرف و وسایل و تجهیزات کاری از طرف دیگر.
ملاحظاتی که درباره بررسی جا و مکان سازمان بایستی رعایت شوند، عبارت اند از:
1- در طرح ریزی جا و مکان بایستی مراقبت شود که هیچ بخشی ازمکان و فضای در دسترس ، هدر نرود و مناسب ترین استفاده از آن به عمل آید.
2- واحدها و افرادی که وظایفشان از نظر ماهیت، با یکدیگر مرتبط و مشابه است و بنا به اقتضای شغل با یکدیگر درتماس مکرر ومداوم هستند، بایستی نزدیک هم قرار داده شوند.
3- گردش کار تا جایی ممکن است، از یک محل شروع و به محل دیگر ختم شود.
4- در تخصیص جا و مکان کار، برای هر یک از کارکنان بایستی تا حد امکان، ماهیت و مقتضای شغل، نوع وظایف و عملیات و نیز ویژگی های شخصیتی شاغل، در نظر گرفته شود.
5- وسایل و تجهیزات کاری، بایستی در دسترس استفاده کنندگان آنها قرار بگیرد و انبار ابزار ها و وسایل در محلی باشد که هنگام تحویل و تحول مواد وقت کارکنان هدر نرود.
6- محل استقرار واحدها و افرادی که بیشتر با ارباب رجوع سر و کار دارند، باید نزدیک در ورودی باشد تا مراحل مراجعه آنهاراحتباشدوثانیاازمزاحمتبرایسایرواحد هاکاستهشود.
7- نحوه قرار گرفتن میز کار و وسایل باید به گونه ای باشد که تسهیل کننده سرپرستی و نظارت بر کارکنان باشد.
8- واحد های پر سر و صدا بایستی دورتر از سایر واحدها قرار داده شوند.
9- کلیه افرادی که از نظر رتبه و مقام در یک سطح قرار دارند و شغلشان نیز مشابه است، تا جایی که امکان دارد، از وسایل یکسان استفاده کنند.
10- برای استقرار وسایل سنگین و حجیم ،از قبیل صندوق های قرمز زمینالهای کامپیوتر،قفسه های بایگانی ماشین آلات وتجهیزاتثقیل،ازنظرتحملمیزانفشازناشیازسنگینیونیزسهولتاستفاده،بایدبررسی هایکافیبهعملآید.
11- واحد هایی که کارشان جنبه محرمانه دارد، بایستی دورتر از محل رفت و آمد مشتریان و ارباب رجوع قرار داده شوند.
مراحل بررسی جا و مکان انجام کار
مرحله اول: بررسی جا ومکان در وضع موجود
مرحله دوم: تجزیه و تحلیل طرح جا و مکان کار
مرحله سوم: تهیه طرح پیشنهادی جا و مکان کار

بخش ۴-۳ کارسنجی
تعریف کار سنجی:
کار سنجی یکی از تکنیک های مطالعه کار است که به منظور افزایش ثمر بخشی سازمان انجام می شود و عبارت است: از بکار گیری روشهائی برای تعیین زمان انجام کار معیین به وسیله یک فرد واجد شرایط در سطحی قابل قبول.
فوائد کار سنجی برخی از فواعد کار سنجی عبارتند از:
1- کمک به برنامه ریزی نیروی انسانی برای سازمان
2- ایجاد امکان کنترل و ارزیابی کار کارکنان
3- کاهش هزینه تولید و قیمت تمام شده کالا
4- ارائه سرویس بهتر به مشتریان و ارباب رجوع
5- کمک به برآورد قیمت کالاها یا خدمات و برآورد بودجه
6- بهبود روابط کار
7- افزایش کارائی
8- تسهیل زمان بندی عملیات و برنامه ریزی تولید
9- ایجاد مبنایی برای پرداخت های تشویقی به کارکنان
10- تعیین زمان استاندارد برای انجام کارها
11- کمک به برنامه ریزی جهت وسایل و تجهیزات مورد نیاز

بخش ۴ -۳-۱ پیش نیازهای کارسنجی
12- آنالیست بایستی قبل از انجام کارسنجی، به اصلاح و ساده سازی روش کار مبادرت ورزد.
13- علاوه بر روش کار، وسایل و ابزار کار نیز بایستی مناسب و در سطح استاندارد باشند تا بتوان روش را به درستی به کار برد.
14- در مورد روش ساده شده، بایستی آموزش کافی به کارکنان داده شود تا بتوانند روش اصلاح شده را به درستی به کار برد.
فن بررسی حرکات
فن بررسی حرکات، دقت کردن در کلیه حرکاتی است که برای انجام یک کار صورت می گیرد.
مقاصد اساسی بررسی حرکات را میتوان به صورت زیر مطرح کرد:
15- حذف حرکات زائد
16- تقلیل خستگی ناشی از حرکات اضافی
17- بر طرف کردن نقایص و نارساییهای محیط فیزیکی کار (از قبیل نور ناکافی، رطوبت و حرارت نامناسب و غیره).
مراحل بررسی حرکات:
برای بررسی حرکات طی مراحل زیر ضروری است:
1- انتخاب کار مورد نظر؛
2- انتخاب فردی که در نظر است کارش مورد بررسی قرار گیرد؛
3- بررسی حرکات فرد در حین انجام کار، به دفعات و ثبت آنها؛
4- تعیین زمان حرکت هر یک از حرکات؛
5- تجزیه و تحلیل حرکات انجام شده با طرح سوالاتی درباره چرایی، چگونگی و توالی حرکتها؛
7- حذف، ترکیب و تغییر حرکات در صورت لزوم؛
8- تعیین حرکات مورد نیاز.

بخش ۴-۳-۲ روشهای کارسنجی:
برخی از روشهای کارسنجی عبارتند از:
1- روش استفاده از سوابق گذشته
2- روش گزارش گیری
3- روش نمونه گیری
4- روش زمان سنجی
5- روش عناصر از پیش تعیین شده
بخش ۴-۳-۳ روش زمان سنجی
روش زمان سنجی یکی از روشهای دقیق و علمی کار سنجی است. در این روش کار را به اجزایی تقسیم می کنند و زمان انجام هریک از اجزا را به طور دقیق و با کرونومتر(ساعت مدرج تا یک صدم دقیقه)اندازه می گیرند.
مراحل این روش عبارتند از:
1- تعیین کار مورد نظر جهت اندازه گیری؛
2- تقسیم کار به اجزاء؛
3- ساده سازی و بهتر سازی روش انجام هر یک از اجزاء کار؛
4- آموزش روش کار به افرادی که قرار است کارشان اندازه گیری شود؛
5- جلب اعتماد و همکاری افراد برای کارسنجی؛
6- اندازه گیری زمان انجام هر یک از اجزاء و ثبت آنها؛
7- تعیین زمان نرمال کار (NT)
8- محاسبه اضافات مجاز(A)
9- تعدیل زمان به دست آمده و تعیین استاندرد نهایی انجام کار

مقدمه : ۶
فصلاول ۷
تجزیهوتحلیلسیستمچیستوتحلیلکنندهسیستمکیست؟بخش ۱-۱ تعریفتجزیهتحلیلسیستم ۷
بخش ۱-۱-۴ تحلیلکنندهسیستمکیست؟ ۹
بخش ۱-۲-۲ اصولومفاهیمسازمانی ۱۱
بخش ۱-۲-۳ ساختارکلیسازمان ۱۱
بخش ۱-۳-۲ حتماازخودمیپرسیدچرامدلسازی؟ ۱۴
فصلدوم ۱۵
معرفیمحیطرشنالرز ۱۵
بخش ۲-۱ عناصراصلیرشنالرزعبارتنداز: ۱۵
بخش ۲-۲ معرفینماهایرشنالرز ۱۶
بخش ۲-۲-۱ نمایمورداستفادهیسیستم( use case view ). 17
بخش ۲-۲-۲ نمایمنطقیسیستم( logical view). 17
بخش ۲-۲-۳ نمایاجزایسیستم( component view) 18
بخش ۲-۲-۴ نمایپیادهسازیسیستم. (Deployment view) 18
بخش ۲-۳ معرفیدیاگرامهایرشنالرز ۱۸
بخش ۲-۳-۱ دیاگرامموردهایاستفاده(use case diagram) 19
بخش ۲-۳-۲ دیاگرامکلاسها(class diagram) 20
بخش ۲-۳-۲-۱ کلاسهایboundary: 21
بخش ۲-۳-۲-۲ کلاسهایکنترلی: ۲۱
بخش ۲-۳-۲-۳ کلاسهای entity 21
بخش ۲-۳-۳ دیاگرامتوالی(sequence diagram) 22
بخش ۲-۳-۴ دیاگرامهمکاری (Collaboration diagram) 23
بخش ۲-۳-۵ دیاگرامفعالیت(Activity diagram) 23
بخش ۲-۳-۵-۱ ساختیکدیاگرامفعالیت ۲۴
بخش ۲-۳-۶ دیاگرامحالت(state chart diagram) 25
بخش ۲-۳-۷ دیاگراماجزا(Component diagram) 26
بخش ۲-۳-۸ دیاگرامپیادهسازی(deployment diagram) 26
فصل ۳ ۲۸
بخش ۳-۱ مراحلکاریانجامیکپروژهدررشنالرز: ۲۸
بخش ۳-۱-۱ تعریفپروژه ۲۸
بخش ۳-۱-۲ مرحلهیاولپروژه (فایل step1.mdl) 29
بخش ۳-۱-۳ مرحلهیدومپروژه(فایل step2.mdl) 30
بخش ۳-۱-۴ مرحلهیسومپروژه(فایل(Step3.mdl 31
بخش ۳-۱-۵ مرحلهیچهارمپروژه(فایل(Step4.mdl 32
بخش ۳-۱-۶ مرحلهیپنجمپروژه(فایل(Step5.mdl 32
بخش ۳-۱-۷ مرحلهیششمپروژه(فایل( step6.mdl 33
بخش ۳-۱-۸ مرحلهیهفتمپروژه(فایل(Step7.mdl 34
بخش ۳-۱-۹ مرحلهیهشتمپروژه(فایل(Step8.mdl 35
بخش ۳-۲ چگونگیتولیدکددلفیازمدلویاعکسعملفوق: ۳۶
بخش ۳-۳ نحوهیتولیدپایگاهدادهیمربوطبهپروژه : ۳۷
بخش ۳-۴ نحوهیگزارشگرفتنازپروژه: ۳۸
بخش ۳-۵ نحوهیانتشارپروژه: ۳۹
بخشچهارمبخش ۴-۱فنونتجزیهوتحلیلسیستم ها ۴۰
بخش ۴- ۲بررسیوکنترلفرمها ۴۲
بخش ۴ -۳-۱ پیشنیازهایکارسنجی ۴۵
بخش ۴-۳-۲ روشهایکارسنجی: ۴۶

شکل ۲-۱ اضافهکردنمستندات ۱۶
شکل ۲-۲ نماهایمختلف ۱۶
شکل ۲-۳ انواعدیاگرامها ۱۷
شکل ۲-۴ نمایمنطقی ۱۷
شکل ۲-۵ نمایاجزا ۱۸
شکل ۲-۷ نماییوزکیس ۱۹
شکل ۲-۸ نمایویژگیهاییوزکیس ۲۰
شکل ۲-۹ کلاسهایاستریوتایپ ۲۱
شکل ۲-۱۰ نمایدیاگرامتوالی ۲۲
شکل ۲-۱۱ نمایدیاگرامهمکاری ۲۳
شکل ۲-۱۲ نمایدیاگرامفعالیت ۲۴
شکل۲-۱۳دیاگرامحالت ۲۵
شکل۲-۱۴دیاگراماجزا ۲۶
شکل۲-۱۵دیاگرامپیادهسازی ۲۷
شکل ۳-۱ ایجادیادداشت ۲۹
شکل۳-۲ رسمنموداریوزکیس ۲۹
شکل ۳-۳ اضافهنمودنکلاس ۳۰
شکل ۳-۴ نمایمنطقی ۳۱
شکل ۳-۵ نرمالیزهنمودننماهایبسته ۳۲
شکل ۳-۶ ارتباطمنطقیبینکلاسها ۳۳
شکل ۳-۷ دیاگرامحالت ۳۳
شکل ۳-۸ نمایcomponent view 34
شکل ۳-۹ دیاگرامارتباطیاجزا ۳۵
شکل ۳-۱۰ فایلstep8.mdl 36
شکل ۳-۱۱ نمایتولیدکددلفی ۳۶
شکل ۳-۱۲ نمایddl setup 37
شکل ۳-۱۳ نمایمشاهدهکدتولید ۳۸
شکل ۳-۱۴ نمایگزلرشگیریازپروژه ۳۸
شکل ۳-۱۴ فرمتولیدفایلhtml مربوطبهمدل ۳۹