بوم ناب
بوم ناب Lean Canvas
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کارآفرینان، تبدیل ایده به برنامه و طرح اجرایی است. برنامه‌ریزی دقیق ممکن است هفته‌ها طول بکشد، فرقی هم نمی‌کند برنامه‌ریزی برای چه کاری باشد؛ از اجرای ایده استارتاپ گرفته تا راه‌اندازی خط تولید محصول جدید، وضعیت همین طور است.
- بوم ناب چیست؟
- چرا باید از بوم ناب استفاده کنیم؟
- بوم ناب از چه اجزایی تشکیل شده است؟
- مقایسه بوم ناب با بوم مدل کسب و کار
- مزایا و معایب بوم ناب و بوم مدل کسب و کار
بوم ناب چیست؟
در دنیای کسب وکار برای گذر موفق از هر مرحله، چهارچوب‌ها و متدهای بسیاری وجود دارد که بیشترشان پیچیده‌اند و هیچ ارزش اجرایی‌ای ندارند؛ اما بوم ناب این‌گونه نیست.
بوم ناب الگوی یک‌صفحه‌ای مدل کسب و کار است که اولین بار توسط اَش موریا و با اقتباس از بوم مدل کسب و کار الکساندر استروالدر طراحی شده است.
اش موریا خود بوم ناب را این‌گونه تعریف می‌کند : نوعی الگوی برنامه تجاری یک‌صفحه‌ای است که کمک می‌کند ایده خود را با استفاده از نه بلاک اصلی به مفروضات بنیادی آن تجزیه کنید.
بوم ناب Lean Canvas ابزاری راهبردی است که کمک می‌کند هرچه سریع‌تر ایده خود را پرورش دهید و آن را اجرایی کنید. بوم ناب به شدت تحت تأثیر «نوپای ناب» است. نوپای ناب مجموعه‌ای از بهترین روش‌ها برای ساخت محصولات موفق است .
چرا باید از بوم ناب استفاده کنیم؟
پاسخ‌های بسیاری برای این پرسش وجود دارد از جمله :
- به شما کمک می‌کند تا افکار خود را سازمان‌دهی کنید.
- به تیم شما کمک می‌کند ایده شما را درک کنند.
- به شریکان و دیگر بنیادگذاران کمک می‌کند تا دیدگاه شما را به‌راحتی با یک‌دیگر به اشتراک بگذارند.
- کمک می‌کند که مشتریان هدف خود را بشناسید.
- کمک می‌کند که پذیرندگان آغازین خود را پیدا کنید.
- کمک می‌کند که مشکلات مشتری را درک کنید.
اجزا تشکیل دهنده بوم ناب
- مسئله
- بخش مشتریان
- ارزش پیشنهادی یکتا
- راه‌حل
- کانال‌ها
- جریان‌های درآمدی
- ساختار هزینه‌ها
- سنجه‌های کلیدی
- برتری مطلق
بوم ناب شامل نه بلاک اصلی است
مسئله، بخش مشتریان، ارزش پیشنهادی یکتا، راه‌حل، کانال‌ها، جریان‌های درآمدی، ساختار هزینه‌ها، سنجه‌های کلیدی و برتری مطلق. همچنین سه بلاک داخلی شامل پذیرندگان آغازین، جایگزین‌های موجود و مفهوم سطح بالا هم دارد.
مسئله
هر بخش از مشتریان نیازها و مشکلاتی دارند که باید برطرف شود. در این بخش یک تا سه مشکلی را که ایده شما به حل آن‌ها کمک می‌کند مشخص می‌کنید.
بخش مشتریان
بخش مشتری و نیازهای آن‌ها ذاتا با هم مرتبط هستند. بدون بخش مشتری، فکرکردن درباره نیازها یا مشکلات آن‌ها غیرممکن است. البته باید گروه‌های بزرگ مشتریان را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید و سپس آن را به‌عنوان بخش مشتری در نظر بگیرید.
ارزش پیشنهادی یکتا
دلیل اصلی خرید یا استفاده از خدمات یا کالای شما ارزش پیشنهادی یکتا است. یکی از راه‌های تکمیل این بخش این است که به این سؤالات فکر کنید : چه چیزی شما را از دیگران متفاوت کرده است؟ چرا بخش مشتری موردنظر باید از شما خرید کند یا وقت خود را برای شما صرف کند؟ این بخش جزو مهم‌ترین بخش‌های بوم ناب است.
راه‌حل
برای یافتن راه‌حل با بخش مشتری خود مصاحبه کنید، از آن‌ها سؤال بپرسید و نتیجه‌گیری پایانی گفت‌وگوها را راه‌حل در نظر بگیرید. به یاد داشته باشید که بوم ناب مبتنی بر چرخه مداوم تولید اندازه‌گیری یادگیری است.
کانال‌ها
کانال‌ها راه‌های دسترسی به بخش مشتری هستند. باید در گذر زمان بهترین کانال‌ها برای تماس و ارتباط کافی با مشتریان خود را پیدا کنید. همچنین کانال‌های مناسب، اطلاعات فراوانی از خواسته‌ها و مسائل مشتریان در اختیارتان قرار می‌دهند. کانال‌ها به دسته‌های رایگان یا پرداختنی (سایت‌های تبلیغاتی)، درون‌گرا (مثل بلاگ، سئو، وبینار و…) یا برون‌گرا (مثل تبلیغات چاپی یا تلویزیونی، نمایشگاه) و مستقیم یا غیرمستقیم تقسیم می‌شوند.
جریان‌های درآمدی
روش درآمدزایی کسب و کارتان به مدلی که انتخاب کرده‌اید بستگی دارد. در اغلب اوقات در ازای ارائه راه‌حل در قالب محصول یا خدمت، از مشتری پول دریافت می‌کنید. با این حال، معمولا در زمان شروع کسب وکار و با هدف جذب مشتری قیمت‌های بسیار اندک در نظر گرفته می‌شود. به محصولات مشابه و رقیبانتان نگاه کنید تا یک مدل قیمت‌گذاری مناسب را شناسایی کنید.
پنج مدل درآمدی رایج وجود دارد که می‌توانید با درنظرگرفتن شرایط کسب وکار خود از آن‌ها استفاده کنید :
۱. فروش محصول : مشتریان برای مالکیت محصول شما، چه کتاب، چه دوربین یا لیوان قهوه، هزینه پرداخت می‌کنند.
۲. هزینه استفاده : پرداخت هزینه استفاده از کالای شما مانند تعداد دقایق استفاده از تلفن یا زمانی که در اتاق هتل می‌گذرانند.
۳. هزینه اشتراک : مصرف‌کنندگان برای استفاده نامحدود از محصول برای یک دوره زمانی خاص مانند عضویت ماهانه در سالن بدن‌سازی یا یک سایت آموزشی هزینه پرداخت می‌کنند.
۴. هزینه‌های تحویل یا نصب : مصرف‌کنندگان هزینه نصب یا تحویل محصول یا خدمت شما را پرداخت می‌کنند.
۵. تبلیغات : شرکت‌ها به شما پول می‌دهند تا محصولات یا خدمات آن‌ها را در سایت خود تبلیغ کنید.
ساختار هزینه‌ها
در این بخش از تمام هزینه‌های اجرایی لازم برای راه‌اندازی کسب و کار آگاه خواهید شد. هزینه‌های ماهانه چه‌قدر خواهد بود؟ هزینه تحقیقات بازار و بررسی بخش مشتری چه‌قدر می‌شود؟ هزینه تدارکات لازم چه‌قدر است؟ این‌ها سؤالاتی است که در این بخش پاسخ داده می‌شوند.
سنجه‌های کلیدی
همه کسب و کارها صرف‌نظر از صنعت یا اندازه خود، دارای معیارهایی کلیدی هستند که برای ارزیابی عملکرد از آن‌ها استفاده می‌شود. این سنجه‌ها نشان می‌دهند که فعالیت‌های ما در مسیر درستی قرار دارند یا خیر.
برتری مطلق
در یک جمله کوتاه آن‌چه شما را خاص می‌کند توصیف کنید. چه چیزی شما را از رقیبان متمایز می‌کند؟ البته در نظر داشته باشید که این تمایزات نباید به‌راحتی کپی‌شدنی باشند. بسیاری از کارآفرینان تعریف آن جنبه‌هایی از استارتاپ خود را که به آن‌ها مزیت رقابتی می‌دهد دشوار می‌دانند. اگر برای این بخش ایده واضحیندارید نگران نشوید. برتری مطلق می‌تواند در طول زمان به وجود بیاید.
مقایسه بوم ناب با بوم مدل کسب و کار
بوم ناب و مدل کسب و کار هر دو فرایندهای کسب و کار را به‌صورت بصری ارائه می‌کنند و نیاز دارید که هر دوی آن‌ها را به‌صورت دوره‌ای به‌روز کنید. تفاوت در این است که بوم مدل کسب و کار عموما درباره توسعه محصول یا خدمات نوشته می‌شود؛ اما بوم ناب سرآغاز حل یک مسئله است. هنگامی که اش موریا بوم مدل کسب و کار را برای استفاده استارتاپ‌های ناب بررسی کرد، به نظرش چهار بخش از این بوم برای استارتاپ غیرضروری بود. او آن بخش‌ها را با مواردی جایگزین کرد که برای استارتاپ‌ها منطقی‌تر و مهم‌تر بودند.
- جایگزینی شریکان کلیدی key partners با مسئله Problem
- جایگزینی فعالیت‌های اصلی key activities با راه‌حل solutions
- جایگزینی منابع اصلی key resources با سنجه‌های کلیدی key metrics
- جایگزینی ارتباط مشتریان Customer Relationships با برتری مطلق Unfair advantage
مزایا و معایب بوم ناب
بوم ناب و بوم مدل کسب وکار هر دو برای سازمان در شرایط خاصی مفیدند و هر دو معایب و مزایای خاص خود را دارند :
مزایای بوم ناب
- بوم ناب بر مشکلی متمرکز است که کسب وکار برای حل آن در تلاش است.
- سنجه‌های کلیدی برای ارزیابی مسیر پیشرفت کسب وکار پیش‌نهاد می‌کند.
- شرایط نامشخص، فرضیات و داده‌های ناقص را در نظر می‌گیرد.
معایب بوم ناب
- تأکید بیش از حد بر تمرکز داخلی بدون درنظرگرفتن اکوسیستم اطراف
- محدود ساختن تفکر راهبردی
مزایای بوم مدل کسب وکار
- تعریف فعالیت‌های کلیدی که برای کسب و کار ارزش و درآمد به همراه دارند.
- تشویق روابط راهبردی با مشتریان و شریکان
معایب بوم مدل کسب وکار
- تمرکز روی شکل نهایی کسب وکار بدون درنظرگرفتن راهبرد
- تناسب نداشتن با مراحل اولیه راه‌اندازی و توسعه کسب و کار
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.